Leczenie ciepłem – sauna

W zabiegach fizykalnych takich jak sauna, najistotniejszą rolę odgrywa skóra i jej przewodnictwo cieplne. Skóra jako struktura tkankowa otaczająca cały nasz organizm, może odbierać i przekazywać energię cieplną. 

Leczenie ciepłem polega na bezpośrednim przekazywaniu ciepła, czy to z otoczenia czy też za pomocą różnych urządzeń, w celu uzyskania ogólnego lub miejscowego przegrzania skóry, ciała czy całego organizmu.

Przy działaniu miejscowym (stosowanym główne w leczeniu urazów) dochodzi do miejscowego rozszerzenia naczyń krwionośnych oraz limfatycznych. Powoduje to zwiększenie przepływu krwi przez te naczynia, co z kolei wpływa na zmniejszenie odczuwania bólu.

Natomiast, jeśli zabieg cieplny jest ogólny, dochodzi do przegrzania całego ustroju, zwiększa się przepływ krwi w całym organizmie. Ma to wpływ na wszystkie układy naszego ciała, tj. na układ oddechowy, układ mięśniowy, na nerki, serce i  inne organy wewnętrzne.

Sauna jako jeden z kilku możliwych zabiegów termolecznictwa, jest zabiegiem polegającym na zażywaniu kąpieli w gorącym powietrzu o zróżnicowanej wilgotności. Ze względu na wilgotność powietrza sauna może być sauną suchą (80-110°C i 10% wilgotności), sauną wodną (50-90°C i 35 % wilgotności), bądź sauną parową, zwaną także łaźnią rzymską (70°C i 65-95% wilgotności powietrza).

W saunie ogrzane powietrze oddziałuje na skórę i w  końcu na cały organizm. Dziś kabiny sauny są ogólnie dostępne czy to na basenach, ośrodkach sportowych czy też w gabinetach odnowy biologicznej i dużych salonach kosmetycznych. Także często pojawiają się w domach prywatnych.

Różne rodzaje saun

Do najpopularniejszych zalicza się saunę fińską - tzw. suchą. Jak sama nazwa wskazuje, najbardziej popularna jest w krajach skandynawskich, gdzie traktuje się ją jako źródło relaksu i odprężenia.

Polega ono na intensywnej zmianie temperatury z bardzo wysokiej aż do bardzo niskiej. Podczas zabiegu człowiek około 3 razy przenosi się z sauny pod chłodny prysznic (czy wprost na śnieg, jak praktykują Skandynawowie) i znowu powraca się do sauny.

Skutkiem tego dochodzi do wzrostu przemiany materii, zwiększonego wydzielania potu, oczyszczenia organizmu poprzez usunięcie produktów przemiany materii oraz toksyn, podniesienia tętna, przyśpieszenia oddechu.

Ciepło wytworzone w ciele doskonale koi nerwy i uspakaja układ nerwowy. Zabiegi w saunie hartują nasz organizm, poprawiają jego odporność immunologiczną.
W saunie fińskiej temperatura wynosi 95°C, wilgotność w pomieszczeniu to około 10%. Rozgrzane w piecu kamienie można polewać wodą, co powoduje wzrost wilgotności i spadek temperatury o kilka stopni.

Jak korzystać z sauny?

Przed wejściem do sauny należy pamiętać o kilku ważnych zasadach.

Niewskazane jest korzystanie z sauny zaraz po posiłku lub po spożyciu alkoholu. Zawsze należy zmyć makijaż i zdjąć całą biżuterię, w przeciwnym razie grożą nam poparzenia. Ciało przed wejściem do sauny należy bardzo dobrze osuszyć, włosy także muszą być suche.

Ważne by wypić około litr wody mineralnej. Zanim zażyjemy kąpieli w saunie dobrze najpierw przygotować ciało poprzez skorzystanie z natrysku.

Następnie należy dokładnie osuszyć ciało i  można rozpocząć właściwą kąpiel w saunie. Ważne, aby pamiętać, że do sauny wchodzimy zawsze z nowym, suchym ręcznikiem, a nie z tym, którego użyliśmy do osuszenia ciała po natrysku.

Każdorazowo przebywa się w saunie około 8-12 minut. Temperatura ogrzanego powietrza jest różna. Sauna wyposażona jest w ławy, które znajdują się na różnym poziomie.

Na zabieg należy przeznaczyć około 2 godzin. Pierwsza faza to faza nagrzewania. Początkowo należy usiąść na najniższej ławie.

Tu temperatura powietrza wynosi około 40°C. Na ławie najwyższej temperatura dochodzi nawet do 110°C. W zależności od wydolności organizmu i istoty samego zabiegu, można stopniowo przesiadać się na ławy wyższe, można także pozostać na ławie najniższej przez cały zabieg.

W trakcie zabiegu (przy drugim wejściu do kabiny) można polewać tzw. „duszę sauny” wodą. Na stos rozgrzanych kamieni wylewamy około 1 litra wody, podnosi to wilgotność powietrza, co jednak nie jest zalecane osobom o słabszej wydolności.

Do wody, którą będziemy polewać kamienie można dodać swoje ulubione olejki aromatyczne. Wydobyte z nich substancje zapachowe doskonale inhalują, poprawiają nasze samopoczucie, odprężają, lub też mogą działać pobudzająco.

Jeśli tylko w trakcie zabiegu poczujemy się źle, należy spokojnie i  powoli wstać i opuścić kabinę. Jeśli korzystaliśmy z sauny leżąc na ławach, przed wyjściem dobrze posiedzieć około 2 minut. Następnie przechodzimy do fazy ochładzania. Faza ta, także powinna trwać 8-12 minut.

Po wygrzaniu ciała i dostatecznie dużym wystąpieniu potu, należy schłodzić organizm w kąpieli lub pod prysznicem o temperaturze 12-20°C. Kąpiel ta ma na celu wytworzenie reakcji, która zmusi naczynia krwionośne do skurczu.

Taki swoisty trening naczyń znacznie poprawia ich wydolność. Prysznic należy zacząć od schładzania stóp, nóg i dalej w kierunku serca.

Schemat ten, czyli kąpiel w saunie i kąpiel pod chłodnym natryskiem, powtarza się około 3 razy. Ważne jest, aby każdy z tych etapów był wykonywany dokładnie. Kąpiel w saunie zawsze kończy się chłodnym natryskiem. Kiedy niedostatecznie wychłodzimy ciało, procesy związane ze zwiększonym przepływem krwi dalej postępują, co jest zjawiskiem niepożądanym.

Może wystąpić ból głowy, zawroty głowy i gorsze samopoczucie.

Zawsze po kąpieli w saunie zaleca się około 20-30 minutowy odpoczynek. Należy także uzupełnić płyny w organizmie, pijąc wodę mineralną lub soki. Sokiem szczególnie polecanym jest sok pomidorowy, który uzupełni potas, ważny w pracy serca.

Sauna na podczerwień

W zasadzie przebieg samego zabiegu wygląda podobnie jak w  saunie fińskiej, jedyną różnicą jest źródło ciepła.

W saunie na podczerwień jest to promieniowanie podczerwone. Jego energia jest pochłaniana przez skórę i dalej przez tkanki i zamieniana jest w energię cieplną. I choć temperatura w tej saunie jest niższa niż w fińskiej (40-60°C), to dochodzi do silniejszego pocenia się ciała.

Ważne jest to, że dzięki niższej wilgotności powietrza łatwiej jest oddychać. Jej dużą zaletą jest fakt, że nie obciąża ona organizmu i  mogą ją stosować osoby z chorobami układu krążenia.

Jednym z ostatnio bardzo popularnych urządzeń, stosujących działanie sauny na podczerwień jest kapsuła SPA. Zabieg wykonuje się w salonie kosmetycznym i polega on na tym, iż pacjentka czy pacjent układa się wygodnie w kapsule podobnej do łóżka solarium, z tym, że głowa znajduje się poza kapsułą.

W momencie, kiedy nasze ciało zażywa kąpieli w saunie, kosmetyczka może wykonać bardzo przyjemny masaż twarzy, czy zabieg pielęgnacyjny na twarz. Kapsuły SPA pozwalają na przeprowadzenie kilku różnych zabiegów - od samej sauny poprzez saunę parową, saunę wodną, saunę suchą, koloroterapię, aromaterapię.

Zabieg zawsze dobiera się w zależności do stanu zdrowia pacjenta, jego samopoczucia w danym dniu. Może mieć działanie zarówno pobudzające lub relaksujące.

Wskazania do kąpieli w saunie

• niska odporność organizmu,
• choroby reumatyczne,
• zaburzenia przemiany materii,
• zwiększenie wydolności organizmu,
• pielęgnacja skóry ciała,
• relaks,
• ukojenie układu nerwowego (nerwobóle, rwa kulszowa, przykurcze mięśniowo-stawowe),
• schorzenia kośćcowe,
• zwyrodnienia stawów,
• urazy stawów,
• trądzik czy cera tłusta,
• choroby układu oddechowego tj. przewlekłe zapalenie zatok, nieżyt gardła i krtani,
• zapalenie pęcherza moczowego, kamica dróg moczowych,
• przewlekłe zapalenie jelit, nieżyt żołądka.

Przeciwskazania do kąpieli w saunie

• ostre okresy choroby,
• nadciśnienie tętnicze,
• nosicielstwo chorób zakaźnych,
• gorączka,
• niewydolność krążenia,
• choroby serca,
• choroby nowotworowe,
• miażdżycowe stwardnienie tętnic,
• zakrzepowo-zatorowe zapalenie tętnic,
• skłonności do krwawień,
• kruche naczynia krwionośne,
• cukrzyca,
• nadczynność tarczycy,
• czynna choroba wrzodowa żołądka i dwunastnicy,
• choroby ośrodkowego układu nerwowego,
• padaczka,
• stany psychotyczne,
• ciąża,
• menstruacja – po konsultacji z lekarzem.