Choroby wątroby – objawy, rodzaje i leczenie
Janusz Szymański

Choroby wątroby – objawy, rodzaje i leczenie

Wątroba jest największym, bo stanowiącym 2-2,5% masy ciała, i najbardziej skomplikowanym narządem ciała człowieka. Właśnie m.in. dlatego powinniśmy o nią dbać przez całe życie.

  1. Przewlekłe choroby wątroby – stłuszczenie
  2. Alkoholowe zapalenie wątroby
  3. Przewlekłe choroby wątroby – zwłóknienie
  4. Marskość wątroby – niezwykle groźna choroba
  5. Niedobór α1 – antytrypsyny przyczyną choroby wątroby

Wątroba zbudowana jest z dwóch rodzajów komórek: komórek miąższowych, czyli hepatocytów oraz komórek innego typu, do których należą komórki śródbłonka zatok, komórki Kupffera, komórki gwiaździste, komórki nabłonkowe przewodów żółciowych i limfocyty T.

Hepatocyty tworzą zasadniczą masę wątroby i są odpowiedzialne za metabolizm organizmu. Krew dociera do wątroby przez tętnicę wątrobową i żyłę wrotną, która zbiera krew żylną z przewodu pokarmowego. Oba te naczynia rozgałęziają się wewnątrz wątroby na drobne tętniczki i żyłki, dostarczające substancje odżywcze do hepatocytów. Następnie te cieniutkie naczynka łączą się, tworząc żyły wątrobowe, które odprowadzają krew z wątroby poprzez żyłę główną dolną do serca.

Wątroba odgrywa najważniejszą rolę w przemianie materii ustroju. Jej główne funkcje to tworzenie i wydzielanie żółci, regulacja gospodarki węglowodanów, synteza tłuszczów, kontrola przemian cholesterolu, produkcja mocznika albumin, czynników krzepnięcia i innych białek, metabolizm i detoksykacja leków i innych substancji pochodzenia zewnątrzustrojowego.

Wątroba produkuje w ciągu doby około 500-600 ml żółci, która jest wodnym roztworem kwasów żółciowych, cholesterolu, barwników żółciowych, fosfolipidów i elektrolitów. Kwasy żółciowe odgrywają zasadniczą rolę w gospodarce cholesterolem, zwłaszcza w jego eliminacji z organizmu, i wchłanianiu tłuszczów. Większość substancji obecnych w środowisku – na przykład leków, konserwantów spożywczych – ulega przekształceniu w wątrobie i wydaleniu w żółci lub moczu. Uszkodzenie wątroby przez leki może doprowadzić do martwicy hepatocytów, zaburzeń czynności komórek, stłuszczenia wątroby bądź jej zwłóknienia lub zapalenia, zwężenia przewodów żółciowych, zatrzymania żółci, a nawet powstania guzów lub zmian naczyniowych w wątrobie.

Przewlekłe choroby wątroby – stłuszczenie

Do stłuszczenia wątroby dochodzi wtedy, gdy ilość nagromadzonego w niej tłuszczu przekracza 5% jej masy. W typie grubokropelkowym stłuszczenia wątroby hepatocyty ulegają rozdęciu, a ich jądro przesuwa się na obwód komórki. W wątrobie gromadzone są przede wszystkim trójglicerydy, a wydzielanie cząsteczek cholesterolu o bardzo niskiej gęstości (VLDL) jest upośledzone. W tym schorzeniu stwierdza się powiększoną, niebolesną wątrobę, o gładkiej powierzchni, czasami dołącza się ból i napięcie mięśni poniżej żeber po prawej stronie lub żółtaczka. Ta choroba wątroby najczęściej dotyka osoby otyłe, cukrzyków lub alkoholików. Grubokropelkowe stłuszczenie wątroby rzadko daje nieprawidłowe wyniki typowych testów biochemicznych. Mimo opisania przypadków nagłej śmierci, stłuszczenie tego typu ma potencjalnie charakter odwracalny. Jednym ze sposobów leczenia, choć o niepotwierdzonej skuteczności, jest redukcja masy ciała.

W typie drobnokropelkowym lipidy są magazynowane w wątrobie w postaci drobnych kropelek, a komórki mają wygląd piankowy z centralnie położonym jądrem. Dochodzi do bardzo różnorodnych zaburzeń metabolicznych, między innymi, podobnie jak w typie grubokropelkowym, do gromadzenia trójglicerydów i zmniejszenia wydzielania VLDL. Choroba wątroby objawia się zwykle ogólnym osłabieniem, nudnościami, obniżeniem poziomu cukru we krwi, wymiotami, a następnie żółtaczką, śpiączką i poważnymi zaburzeniami krzepnięcia krwi. Stłuszczenie drobnokropelkowe wątroby występuje nagle, jednak jest odwracalne u osób, które przeżyją.

Alkoholowe zapalenie wątroby

Przebieg tej choroby jest zależny od ilości spożywanego alkoholu, stanu odżywienia pacjenta, indywidualnych czynników genetycznych i metabolicznych. Mimo, że istnieje liniowa zależność między intensywnością picia alkoholu a rozwojem choroby wątroby, to jednak nie u wszystkich osób nadużywających napoje „procentowe” dochodzi do istotnego uszkodzenia wątroby. Dziesięciu gramom alkoholu etylowego odpowiada 30 ml 40% whisky, 100 ml 12% wina lub 250 ml 5% piwa. Już około 20 g alkoholu spożywanego dziennie przez kobietę i około 60 g przez mężczyznę przez wiele lat może prowadzić do uszkodzenia wątroby. Stłuszczenie wątroby występuje po wypiciu 150-200 g dziennie przez 10-12 dni nawet u zdrowego człowieka, a alkoholowe zapalenie wątroby jest wynikiem spożywania 80 g alkoholu codziennie przez wiele lat. Z kolei do marskości wątroby dochodzi w wyniku nadużywania alkoholu w dawce 160 g dziennie przez 8-10 lat.

Nadużywanie alkoholu prowadzi do niedożywienia, gdyż dostarcza „pustych” kalorii bez wartościowych składników odżywczych, obniża apetyt, a poprzez toksyczne działanie na jelito i trzustkę pogarsza wchłanianie pokarmu. Z kolei niedobór podstawowych składników odżywczych przyspiesza szkodliwy wpływ alkoholu na wątrobę. Etanol powoduje poważne uszkodzenia komórek wątrobowych, większe u kobiet i to niezależnie od ich mniejszej masy ciała. O roli czynników genetycznych w alkoholowym zapaleniu wątroby świadczy rodzinne występowanie tego schorzenia, niekiedy związane z zaburzeniami przemiany alkoholu (utlenianiem). Pierwsze objawy toksycznego wpływu alkoholu zwykle pojawiają się u osób trzydziestoletnich, a poważne zaburzenia u czterdziestolatków. Pacjenci ze stłuszczeniem wątroby poza pojawieniem się „pajączków” naczyniowych zwykle nie zgłaszają żadnych objawów ani ich testy biochemiczne najczęściej nie wykazują odchyleń od normy. Natomiast w przypadku alkoholowego zapalenia wątroby pojawia się żółtaczka, gorączka, ból w prawym podżebrzu, powiększenie i bolesność wątroby oraz wzrost ilości białych ciałek we krwi, niekiedy dochodzi do wystąpienia uogólnionego zakażenia organizmu (sepsy), wodobrzusza, powiększenia śledziony, uszkodzenia nerek czy mózgu.

Alkoholowe zapalenie wątroby w badaniach laboratoryjnych objawia się wzrostem aktywności enzymów wątrobowych, spadkiem ilości płytek krwi, zwiększeniem objętości lub zmianą kształtu krwinek czerwonych. Leczenie schorzeń wynikające z nadużywania alkoholu teoretycznie jest proste, ale w praktyce niekiedy bardzo trudne, a nawet niemożliwe, gdyż wiąże się z definitywnym zaprzestaniem picia etanolu. W okresie abstynencji prawie wszystkie zmiany w wątrobie (poza zwłóknieniem) mogą być odwracalne, dlatego warto często się badać, aby móc jak najszybciej przeciwdziałać chorobom wątroby.

Powiązane produkty

Przewlekłe choroby wątroby – zwłóknienie

Zwłóknieniem wątroby określa się zwiększanie ilości tkanki włóknistej w tym narządzie spowodowane zaburzeniami równowagi pomiędzy procesami wytwarzania, a procesami degradacji macierzy pozakomórkowej. Temu zjawisku towarzyszy zanik miąższu wątroby i zagęszczenie włókien kolagenowych. Jest to reakcja na uszkodzenie lub martwicę miąższu wątroby, wywołane na przykład zakażeniem wirusami, bakteriami, krętkami, pasożytami lub zapaleniem, działaniem toksyn, wrodzonymi zaburzeniami metabolicznymi czy zaburzeniami przepływu żółci lub krwi przez wątrobę. Efektem tych zmian jest upośledzenie procesów odżywczych komórek i zanik komórek, pogorszenie transportu substancji z krwi do komórek miąższowych i zaburzenie przepływu krwi przez wątrobę. Leczenie włóknienia wątroby jest ukierunkowane na usunięcie przyczyn uszkodzenia.

Marskość wątroby – niezwykle groźna choroba

Istotą tego schorzenia jest powstawanie tak zwanych guzków regeneracyjnych otoczonych tkanką włóknistą. Uszkodzenie to jest następstwem tych samych procesów, co włóknienie wątroby i jest ich ostatecznym etapem. Niestety, ma charakter trwały; może przebiegać w sposób ostry i ciężki, umiarkowany (miesiące lub lata) lub nieznaczny, ale przewlekły (jak u osób nadużywających alkohol). Marskość wątroby początkowo może nie dawać żadnych dolegliwości. Pierwszymi objawami są z reguły: ogólne osłabienie i złe samopoczucie, utrata apetytu i chudnięcie. W przypadku utrudnionego odpływu żółci może dołączyć się żółtaczka, świąd skóry oraz charakterystyczne żółte kępki na skórze.

Objawy marskości wątroby są też związane z jej następstwami, na przykład z nadciśnieniem wrotnym, wywołującym krwotok z żylaków przełyku, zaburzeniami funkcji mózgu (tak zwana encefalopatia wątrobowa), powiększeniem śledziony i wodobrzuszem czy z niewydolnością wątroby, prowadzącą do niewydolności nerek i śpiączki. W badaniach laboratoryjnych mogą nie występować żadne odchylenia, lecz gdy dojdzie do upośledzenia czynności wątroby pojawiają się zaburzenia układu krzepnięcia, obniżenie poziomu albumin we krwi, podwyższenie aktywności enzymów wątrobowych, spadek liczby płytek krwi, białych i czerwonych krwinek. Marskość wątroby, a także jej następstwa, jak nadciśnienie wrotne, znajdują potwierdzenia w badaniach obrazowych, jak ultrasonografia czy tomografia komputerowa.

Podstawową metodą leczenia tej choroby wątroby jest leczenie podtrzymujące i uzupełniające, czyli usuwanie czynników toksycznych, uzupełnianie niedoborów pokarmowych i walka z ewentualnymi powikłaniami. U części pacjentów można wydłużyć życie przeszczepem wątroby. Trwają tez prace nad preparatami ograniczającymi procesy włóknienia wątroby.

Odrębnym schorzeniem jest pierwotna marskość żółciowa, która charakteryzuje się przewlekłym zaburzeniem w odpływie żółci i uszkodzeniem wewnątrzwątrobowych dróg żółciowych. Najczęściej występuje u kobiet w wieku 35-60 lat. Pierwszym objawem choroby wątroby jest świąd skóry i zmęczenie, po miesiącach lub latach dołączają się inne objawy: powiększenie śledziony, przebarwienia skóry, żółtaczka, osteoporoza, biegunki tłuszczowe.

W badaniach laboratoryjnych obserwuje się wzrost aktywności niektórych enzymów wątrobowych, wzrost stężenia cholesterolu i lipoprotein we krwi, natomiast poziom albumin jest prawidłowy. Leczenie polega między innymi na podawaniu leków zmniejszających świąd, walce z osteoporozą, wyrównywaniu niedoborów wapnia i witamin A, D i K. Pierwotna marskość wątroby jest wskazaniem do przeszczepu wątroby, co daje zresztą bardzo dobre wyniki.

Niedobór α1 – antytrypsyny przyczyną choroby wątroby

α1 - antytrypsyna jest glikoproteiną syntetyzowaną w wątrobie, której zadaniem jest hamowanie działania występujących w osoczu enzymów trawiących białko. Brak hamowania tych enzymów prowadzi do destrukcji komórek, na przykład do uszkodzenia tkanki płucnej. Gdy α1 –antytrypsyna gromadzi się w hepatocytach, dochodzi do uszkodzenia wątroby. Niedobór tej substancji może objawiać się chorobą wątroby u dzieci (ze śmiertelnością do 25%), rozedmą płuc w wieku dorosłym lub marskością w wieku podeszłym, czasami powikłaną też rakiem wątroby. Terapia polega na leczeniu choroby płuc, w tym na zakazie palenia papierosów, zaś jedyną skuteczną metodą leczenia uszkodzenia wątroby jest transplantacja wątroby.

Twoje sugestie

Dokładamy wszelkich starań, aby podane zdjęcie i opis oferowanych produktów były aktualne, w pełni prawidłowe oraz kompletne. Jeśli widzisz błąd, poinformuj nas o tym.

Zgłoś uwagi Ikona

Polecane artykuły

  • Alergia kontaktowa – przyczyny, objawy i leczenie

    Alergia kontaktowa jest rodzajem nadwrażliwości, która występuje w wyniku bezpośredniego kontaktu skóry z substancjami wywołującymi reakcję alergiczną. Zjawisko to może powodować szereg nieprzyjemnych objawów – od łagodnych po ciężkie – i jest powszechnie spotykane wśród ludzi w różnym wieku.

  • Czym jest pokrzywka? Przyczyny, rodzaje, objawy i leczenie

    Pokrzywka jest niegroźnym schorzeniem skóry wywołanym najczęściej reakcją alergiczną. Objawia się swędzącymi bąblami na skórze, które przypominają ślady po poparzeniu pokrzywą. Jakie są jej przyczyny i co zrobić, gdy się pojawi? Na czym polega leczenie pokrzywki?

  • Zespół Dravet – objawy, diagnostyka, leczenie

    Zespół Dravet to rzadkie genetyczne schorzenie neurologiczne, które manifestuje się już we wczesnym dzieciństwie i znacząco wpływa na funkcjonowanie pacjentów przez całe życie. Charakteryzuje się opornymi na leczenie napadami padaczkowymi, które mogą prowadzić do licznych komplikacji, w tym do opóźnienia rozwoju i deficytów poznawczych.

  • Czy Tajlandia jest bezpieczna? Zagrożenia zdrowotne i najczęstsze choroby

    Tajlandia to kraj o egzotycznym uroku, przyciągający turystów z całego świata. Przed podróżą warto zapoznać się z potencjalnymi zagrożeniami zdrowotnymi występującymi w Azji Południowo-Wschodniej, żeby odpowiednio się przygotować i potrafić na nie reagować. Na co powinniśmy się zaszczepić przed wizytą w Tajlandii? Jakie choroby nam zagrażają? Co zrobić, jeśli ugryzie nas małpa?

  • Ośmiokrotny wzrost zachorowań na odrę w Polsce. Co jest powodem powrotu tej groźnej choroby?

    Liczba przypadków odry zarejestrowanych w 2024 roku w Polsce w systemie nadzoru epidemiologicznego wzrosła w porównaniu z rokiem 2023 ponad ośmiokrotnie – poinformował redakcję DOZ.pl Narodowy Instytut Zdrowia Publicznego PZH – PIB. Odra wraca do Polski i staje się realnym zagrożeniem zdrowotnym, szczególnie dla dzieci i osób nieszczepionych. Choć przez lata choroba ta była praktycznie wyeliminowana, dziś – w wyniku malejącej liczby szczepień – znów pojawiają się nowe ogniska. Czym jest odra, jak się przed nią chronić i kto jest najbardziej narażony?

  • Ból nerek – objawy, leczenie i przyczyny. Jak złagodzić ból nerek?

    Ból nerek jest dolegliwością, która może być spowodowana różnymi czynnikami – od infekcji po choroby przewlekłe. Jeśli wystąpi, warto skonsultować się z lekarzem, aby zdiagnozować przyczynę i podjąć odpowiednie leczenie. Jakie badania wykonać, gdy bolą nerki? Co przyniesie ulgę w bólu?

  • Odleżyny – rodzaje i stopnie odleżyn oraz ich klasyfikacja

    Odleżyny to jedno z najpoważniejszych powikłań długotrwałego unieruchomienia, stanowiące istotne wyzwanie w opiece medycznej. Ich powstawanie związane jest z długotrwałym uciskiem na tkanki, które prowadzi do niedokrwienia i martwicy. Czym są odleżyny i jak powstają? Jakie plastry należy stosować w leczeniu odleżyn?

  • Uczulenie na komary. Jakie są objawy i przyczyny alergii na komary?

    Komary mają zdolność do przenoszenia niebezpiecznych chorób, takich jak malaria, wirus Zachodniego Nilu, wirus chikungunya czy wirus dengi. Stanowią więc zagrożenie zarówno dla ludzi, jak i zwierząt, jednak złą sławę zyskały głównie z powodu nieprzyjemnych ukąszeń. Kąsają wyłącznie samice komarów, wabione do skóry człowieka przez ciepło ciała, pot, zapachy oraz dwutlenek węgla. Podczas ukłucia samica wprowadza ślinę do krwiobiegu, aby zapobiec krzepnięciu krwi i umożliwić pobranie pokarmu. Kontakt trwający minimum sześć sekund może wywołać reakcję miejscową — zaczerwienienie, świąd i obrzęk.

Porozmawiaj z farmaceutą
Infolinia: 800 110 110

Zadzwoń do nas jeśli potrzebujesz porady farmaceuty.
Jesteśmy dla Ciebie czynni całą dobę, 7 dni w tygodniu, bezpłatnie.

Pobierz aplikację mobilną Pobierz aplikację mobilną Doz.pl

Ikona przypomnienie o zażyciu leku.
Zdarza Ci się ominąć dawkę leku?

Zainstaluj aplikację. Stwórz apteczkę. Przypomnimy Ci kiedy wziąć lek.

Dostępna w Aplikacja google play Aplikacja appstore
Dlaczego DOZ.pl
Niższe koszta leczenia

Darmowa dostawa do Apteki
Bezpłatna Infolinia dla Pacjentów.

ikona niższe koszty leczenia
Bezpieczeństwo

Weryfikacja interakcji leków.
Encyklopedia leków i ziół

Ikona encklopedia leków i ziół
Wsparcie w leczeniu

Porady na czacie z Farmaceutą.

Ikona porady na czacie z farmaceutą
Newsletter

Bądź na bieżąco z DOZ.pl