Choroby wątroby – objawy, rodzaje i leczenie
Janusz Szymański

Choroby wątroby – objawy, rodzaje i leczenie

Wątroba jest największym, bo stanowiącym 2-2,5% masy ciała, i najbardziej skomplikowanym narządem ciała człowieka. Właśnie m.in. dlatego powinniśmy o nią dbać przez całe życie.

Wątroba zbudowana jest z dwóch rodzajów komórek: komórek miąższowych, czyli hepatocytów oraz komórek innego typu, do których należą komórki śródbłonka zatok, komórki Kupffera, komórki gwiaździste, komórki nabłonkowe przewodów żółciowych i limfocyty T.

Hepatocyty tworzą zasadniczą masę wątroby i są odpowiedzialne za metabolizm organizmu. Krew dociera do wątroby przez tętnicę wątrobową i żyłę wrotną, która zbiera krew żylną z przewodu pokarmowego. Oba te naczynia rozgałęziają się wewnątrz wątroby na drobne tętniczki i żyłki, dostarczające substancje odżywcze do hepatocytów. Następnie te cieniutkie naczynka łączą się, tworząc żyły wątrobowe, które odprowadzają krew z wątroby poprzez żyłę główną dolną do serca.

Wątroba odgrywa najważniejszą rolę w przemianie materii ustroju. Jej główne funkcje to tworzenie i wydzielanie żółci, regulacja gospodarki węglowodanów, synteza tłuszczów, kontrola przemian cholesterolu, produkcja mocznika albumin, czynników krzepnięcia i innych białek, metabolizm i detoksykacja leków i innych substancji pochodzenia zewnątrzustrojowego.

Wątroba produkuje w ciągu doby około 500-600 ml żółci, która jest wodnym roztworem kwasów żółciowych, cholesterolu, barwników żółciowych, fosfolipidów i elektrolitów. Kwasy żółciowe odgrywają zasadniczą rolę w gospodarce cholesterolem, zwłaszcza w jego eliminacji z organizmu, i wchłanianiu tłuszczów. Większość substancji obecnych w środowisku – na przykład leków, konserwantów spożywczych – ulega przekształceniu w wątrobie i wydaleniu w żółci lub moczu. Uszkodzenie wątroby przez leki może doprowadzić do martwicy hepatocytów, zaburzeń czynności komórek, stłuszczenia wątroby bądź jej zwłóknienia lub zapalenia, zwężenia przewodów żółciowych, zatrzymania żółci, a nawet powstania guzów lub zmian naczyniowych w wątrobie.

Przewlekłe choroby wątroby – stłuszczenie

Do stłuszczenia wątroby dochodzi wtedy, gdy ilość nagromadzonego w niej tłuszczu przekracza 5% jej masy. W typie grubokropelkowym stłuszczenia wątroby hepatocyty ulegają rozdęciu, a ich jądro przesuwa się na obwód komórki. W wątrobie gromadzone są przede wszystkim trójglicerydy, a wydzielanie cząsteczek cholesterolu o bardzo niskiej gęstości (VLDL) jest upośledzone. W tym schorzeniu stwierdza się powiększoną, niebolesną wątrobę, o gładkiej powierzchni, czasami dołącza się ból i napięcie mięśni poniżej żeber po prawej stronie lub żółtaczka. Ta choroba wątroby najczęściej dotyka osoby otyłe, cukrzyków lub alkoholików. Grubokropelkowe stłuszczenie wątroby rzadko daje nieprawidłowe wyniki typowych testów biochemicznych. Mimo opisania przypadków nagłej śmierci, stłuszczenie tego typu ma potencjalnie charakter odwracalny. Jednym ze sposobów leczenia, choć o niepotwierdzonej skuteczności, jest redukcja masy ciała.

W typie drobnokropelkowym lipidy są magazynowane w wątrobie w postaci drobnych kropelek, a komórki mają wygląd piankowy z centralnie położonym jądrem. Dochodzi do bardzo różnorodnych zaburzeń metabolicznych, między innymi, podobnie jak w typie grubokropelkowym, do gromadzenia trójglicerydów i zmniejszenia wydzielania VLDL. Choroba wątroby objawia się zwykle ogólnym osłabieniem, nudnościami, obniżeniem poziomu cukru we krwi, wymiotami, a następnie żółtaczką, śpiączką i poważnymi zaburzeniami krzepnięcia krwi. Stłuszczenie drobnokropelkowe wątroby występuje nagle, jednak jest odwracalne u osób, które przeżyją.

Alkoholowe zapalenie wątroby

Przebieg tej choroby jest zależny od ilości spożywanego alkoholu, stanu odżywienia pacjenta, indywidualnych czynników genetycznych i metabolicznych. Mimo, że istnieje liniowa zależność między intensywnością picia alkoholu a rozwojem choroby wątroby, to jednak nie u wszystkich osób nadużywających napoje „procentowe” dochodzi do istotnego uszkodzenia wątroby. Dziesięciu gramom alkoholu etylowego odpowiada 30 ml 40% whisky, 100 ml 12% wina lub 250 ml 5% piwa. Już około 20 g alkoholu spożywanego dziennie przez kobietę i około 60 g przez mężczyznę przez wiele lat może prowadzić do uszkodzenia wątroby. Stłuszczenie wątroby występuje po wypiciu 150-200 g dziennie przez 10-12 dni nawet u zdrowego człowieka, a alkoholowe zapalenie wątroby jest wynikiem spożywania 80 g alkoholu codziennie przez wiele lat. Z kolei do marskości wątroby dochodzi w wyniku nadużywania alkoholu w dawce 160 g dziennie przez 8-10 lat.

Nadużywanie alkoholu prowadzi do niedożywienia, gdyż dostarcza „pustych” kalorii bez wartościowych składników odżywczych, obniża apetyt, a poprzez toksyczne działanie na jelito i trzustkę pogarsza wchłanianie pokarmu. Z kolei niedobór podstawowych składników odżywczych przyspiesza szkodliwy wpływ alkoholu na wątrobę. Etanol powoduje poważne uszkodzenia komórek wątrobowych, większe u kobiet i to niezależnie od ich mniejszej masy ciała. O roli czynników genetycznych w alkoholowym zapaleniu wątroby świadczy rodzinne występowanie tego schorzenia, niekiedy związane z zaburzeniami przemiany alkoholu (utlenianiem). Pierwsze objawy toksycznego wpływu alkoholu zwykle pojawiają się u osób trzydziestoletnich, a poważne zaburzenia u czterdziestolatków. Pacjenci ze stłuszczeniem wątroby poza pojawieniem się „pajączków” naczyniowych zwykle nie zgłaszają żadnych objawów ani ich testy biochemiczne najczęściej nie wykazują odchyleń od normy. Natomiast w przypadku alkoholowego zapalenia wątroby pojawia się żółtaczka, gorączka, ból w prawym podżebrzu, powiększenie i bolesność wątroby oraz wzrost ilości białych ciałek we krwi, niekiedy dochodzi do wystąpienia uogólnionego zakażenia organizmu (sepsy), wodobrzusza, powiększenia śledziony, uszkodzenia nerek czy mózgu.

Alkoholowe zapalenie wątroby w badaniach laboratoryjnych objawia się wzrostem aktywności enzymów wątrobowych, spadkiem ilości płytek krwi, zwiększeniem objętości lub zmianą kształtu krwinek czerwonych. Leczenie schorzeń wynikające z nadużywania alkoholu teoretycznie jest proste, ale w praktyce niekiedy bardzo trudne, a nawet niemożliwe, gdyż wiąże się z definitywnym zaprzestaniem picia etanolu. W okresie abstynencji prawie wszystkie zmiany w wątrobie (poza zwłóknieniem) mogą być odwracalne, dlatego warto często się badać, aby móc jak najszybciej przeciwdziałać chorobom wątroby.

Polecane dla Ciebie

Przewlekłe choroby wątroby – zwłóknienie

Zwłóknieniem wątroby określa się zwiększanie ilości tkanki włóknistej w tym narządzie spowodowane zaburzeniami równowagi pomiędzy procesami wytwarzania a procesami degradacji macierzy pozakomórkowej. Temu zjawisku towarzyszy zanik miąższu wątroby i zagęszczenie włókien kolagenowych. Jest to reakcja na uszkodzenie lub martwicę miąższu wątroby, wywołane na przykład zakażeniem wirusami, bakteriami, krętkami, pasożytami lub zapaleniem, działaniem toksyn, wrodzonymi zaburzeniami metabolicznymi czy zaburzeniami przepływu żółci lub krwi przez wątrobę. Efektem tych zmian jest upośledzenie procesów odżywczych komórek i zanik komórek, pogorszenie transportu substancji z krwi do komórek miąższowych i zaburzenie przepływu krwi przez wątrobę. Leczenie włóknienia wątroby jest ukierunkowane na usunięcie przyczyn uszkodzenia.

Marskość wątroby – niezwykle groźna choroba

Istotą tego schorzenia jest powstawanie tak zwanych guzków regeneracyjnych otoczonych tkanką włóknistą. Uszkodzenie to jest następstwem tych samych procesów, co włóknienie wątroby i jest ich ostatecznym etapem. Niestety, ma charakter trwały; może przebiegać w sposób ostry i ciężki, umiarkowany (miesiące lub lata) lub nieznaczny, ale przewlekły (jak u osób nadużywających alkohol). Marskość wątroby początkowo może nie dawać żadnych dolegliwości. Pierwszymi objawami są z reguły: ogólne osłabienie i złe samopoczucie, utrata apetytu i chudnięcie. W przypadku utrudnionego odpływu żółci może dołączyć się żółtaczka, świąd skóry oraz charakterystyczne żółte kępki na skórze.

Objawy marskości wątroby są też związane z jej następstwami, na przykład z nadciśnieniem wrotnym, wywołującym krwotok z żylaków przełyku, zaburzeniami funkcji mózgu (tak zwana encefalopatia wątrobowa), powiększeniem śledziony i wodobrzuszem czy z niewydolnością wątroby, prowadzącą do niewydolności nerek i śpiączki. W badaniach laboratoryjnych mogą nie występować żadne odchylenia, lecz gdy dojdzie do upośledzenia czynności wątroby pojawiają się zaburzenia układu krzepnięcia, obniżenie poziomu albumin we krwi, podwyższenie aktywności enzymów wątrobowych, spadek liczby płytek krwi, białych i czerwonych krwinek. Marskość wątroby, a także jej następstwa, jak nadciśnienie wrotne, znajdują potwierdzenia w badaniach obrazowych, jak ultrasonografia czy tomografia komputerowa.

Podstawową metodą leczenia tej choroby wątroby jest leczenie podtrzymujące i uzupełniające, czyli usuwanie czynników toksycznych, uzupełnianie niedoborów pokarmowych i walka z ewentualnymi powikłaniami. U części pacjentów można wydłużyć życie przeszczepem wątroby. Trwają tez prace nad preparatami ograniczającymi procesy włóknienia wątroby.

Odrębnym schorzeniem jest pierwotna marskość żółciowa, która charakteryzuje się przewlekłym zaburzeniem w odpływie żółci i uszkodzeniem wewnątrzwątrobowych dróg żółciowych. Najczęściej występuje u kobiet w wieku 35-60 lat. Pierwszym objawem choroby wątroby jest świąd skóry i zmęczenie, po miesiącach lub latach dołączają się inne objawy: powiększenie śledziony, przebarwienia skóry, żółtaczka, osteoporoza, biegunki tłuszczowe. W badaniach laboratoryjnych obserwuje się wzrost aktywności niektórych enzymów wątrobowych, wzrost stężenia cholesterolu i lipoprotein we krwi, natomiast poziom albumin jest prawidłowy. Leczenie polega między innymi na podawaniu leków zmniejszających świąd, walce z osteoporozą, wyrównywaniu niedoborów wapnia i witamin A, D i K. Pierwotna marskość wątroby jest wskazaniem do przeszczepu wątroby, co daje zresztą bardzo dobre wyniki.

Niedobór α1 – antytrypsyny przyczyną choroby wątroby

α1 - antytrypsyna jest glikoproteiną syntetyzowaną w wątrobie, której zadaniem jest hamowanie działania występujących w osoczu enzymów trawiących białko. Brak hamowania tych enzymów prowadzi do destrukcji komórek, na przykład do uszkodzenia tkanki płucnej. Gdy α1 –antytrypsyna gromadzi się w hepatocytach, dochodzi do uszkodzenia wątroby. Niedobór tej substancji może objawiać się chorobą wątroby u dzieci (ze śmiertelnością do 25%), rozedmą płuc w wieku dorosłym lub marskością w wieku podeszłym, czasami powikłaną też rakiem wątroby. Terapia polega na leczeniu choroby płuc, w tym na zakazie palenia papierosów, zaś jedyną skuteczną metodą leczenia uszkodzenia wątroby jest transplantacja wątroby.

Twoje sugestie

Dokładamy wszelkich starań, aby podane zdjęcie i opis oferowanych produktów były aktualne, w pełni prawidłowe oraz kompletne. Jeśli widzisz błąd, poinformuj nas o tym.

Zgłoś uwagi Ikona

Polecane artykuły

  • Witamina B2 (ryboflawina) – funkcja w organizmie, suplementacja, niedobór, nadmiar

    Pękające kąciki ust, chroniczne zmęczenie, pogorszony wzrok – to tylko kilka przykładów objawów, które niesie za sobą niedobór witaminy B2. Ryboflawina bierze udział w wielu procesach metabolicznych organizmu i jest rozpuszczalna w wodzie. Zażywana wraz z innymi witaminami aktywuje ich działanie w organizmie. Jakie produkty zawierają w sobie ryboflawinę? Kiedy i jak zażywać witaminę B2 w formie suplementów diety? Odpowiedzi na te pytania znajdują się w niniejszym artykule.

  • Czym jest i jak działa żeń-szeń? Zastosowanie i przeciwwskazania do stosowania Panax ginseng

    Żeń-szeń, nazywany również ginsengiem lub wszechlekiem, jest jednym z najlepiej opisanych adaptogenów. Według medycyny chińskiej powinno się go stosować jedynie w miesiącach zimowych. Żeń-szeń wpływa na poprawę funkcji kognitywnych (poznawczych), poprawia samopoczucie i pamięć, łagodzi stres oraz działa korzystnie na skórę i potencję seksualną. Na rynku można kupić wiele preparatów z żeń-szeniem, zarówno w formie tabletek czy kapsułek, jak i płynnych ekstraktów. Który preparat z żeń-szeniem wybrać, jaka jest dzienna zalecana dawka tego adaptogenu oraz w jakiej porze dnia należy zażywać ten suplement? Odpowiedzi na te pytania znajdują się w niniejszym artykule.

  • Gotu kola (wąkrotka azjatycka) – czym jest i jak działa? Właściwości, zastosowanie i przeciwwskazania

    Sproszkowane ziele wąkrotki azjatyckiej, czyli adaptogenu nazywanego także gotu kola lub brahmi, zaleca się stosować u osób mających problemy z koncentracją i pamięcią. Wąkrotkę można przyjmować zarówno w formie kapsułek, czyli dojelitowo, jak i bezpośrednio na skórę w przypadku wystąpienia problemów dermatologicznych. Gotu kola działa także przeciwlękowo, łagodzi napięcie i niepokój. Jak dawkować gotu kola, ile kosztuje ten adaptogen i czy kobiety w ciąży mogą przyjmować wąkrotkę azjatycką? Odpowiedzi na te i inne pytania znajdują się w niniejszym artykule.

  • Bacopa monnieri – działanie ekstraktu roślinnego eliksiru życia. Czy suplementowanie pomaga szybciej się uczyć?

    Bacopa monnieri, czyli bakopa drobnolistna, jest suplementem diety polecanym przed istotnymi egzaminami, jak matura czy sesja, ponieważ wspomaga pamięć i koncentrację. Korzystnie wpływa na kondycję skóry i włosów. Suplementowanie Bacopa zalecane jest także w trakcie terapii chorób neurodegradacyjnych, takich jak Alzhaimer lub Parkinson. Przez niektórych roślina nazywana jest „eliksirem życia”, ponieważ poprawia samopoczucie, łagodzi stres i napięcie. Dodatkowo ma także działanie przeciwbakteryjne i przeciwzapalne. Jak suplementować Bacopa monnieri? Czy kobiety w ciąży mogą zażywać ten preparat? Na jaki procent standaryzacji suplementu zwrócić uwagę, kupując brahmi? Odpowiedzi na te pytania znajdują się w niniejszym artykule.

  • Tetracykliny na trądzik pospolity – jak zwiększyć skuteczność antybiotyków?

    Tetracykliny stosowane są zazwyczaj w leczeniu trądziku pospolitego (łac. acne vulgaris) o średnim i dużym nasileniu, ze zmianami zapalnymi w postaci grudek, krost, guzków, cyst, nacieków, a także trądziku różowatego (łac. acne rosacea). Podawane są w formie tabletek doustnych lub maści zewnętrznej. Zazwyczaj terapię przeciwtrądzikową z wykorzystaniem tetracyklin ordynuje dermatolog. Dzieje się tak wówczas, kiedy dotychczas zażywane produkty do stosowania zewnętrznego były nieskuteczne.

  • Zastrzyki antykoncepcyjne – czy są skuteczne? Na jak długo wystarcza i jakie są skutki uboczne?

    Według badań skuteczność zastrzyków antykoncepcyjnych wynosi około 99% w przypadku stosowania ich zgodnie z zaleceniami. Jednakże skuteczność ta może być niższa w przypadku nieregularnego stosowania lub gdy nastąpi opóźnienie w podaniu kolejnej dawki. Ważne jest, aby pamiętać, że zastrzyki antykoncepcyjne nie chronią przed chorobami przenoszonymi drogą płciową, więc w przypadku ryzyka infekcji należy stosować dodatkową ochronę, taką jak na przykład prezerwatywy.

  • Jakie właściwości ma olejek z drzewa herbacianego? Jak go stosować na skórę?

    Olejek z drzewa herbacianego pozyskuje się na drodze destylacji z parą wodną surowca z rośliny łac. Melaleuca alternifolia. Kolonizatorzy australijscy odkryli tę roślinę w 1770 r. i, naśladując zamieszkujących tamte tereny Aborygenów, zaczęli wykorzystywać jej liście do zaparzania esencjonalnego napoju na wzór herbaty. Stąd też wzięła się nazwa rośliny. Kiedy, jak i na co stosować olejek z drzewa herbacianego? Czy olejek z drzewa herbacianego powinna stosować osoba, która ma trądzik?

  • Na co stosować szafran? Właściwości lecznicze, dawkowanie

    Już w starożytności wykorzystywano szafran do poprawiania smaku jedzenia, do barwienia tkanin, a także w lecznictwie. Szafran stanowi najdroższą przyprawę świata. Posiada charakterystyczny smak oraz barwę. Jego walory smakowe doceniane są w kuchni, a ostatnimi czasy zainteresowanie wzbudzają jego właściwości lecznicze. Warto jednak podkreślić, że szafran można przyjmować doustnie jedynie w niewielkich ilościach, ponieważ jego nadmiar może być szkodliwy dla zdrowia.

Porozmawiaj z farmaceutą
Infolinia: 800 110 110

Zadzwoń do nas jeśli potrzebujesz porady farmaceuty.
Jesteśmy dla Ciebie czynni całą dobę, 7 dni w tygodniu, bezpłatnie.

Pobierz aplikację mobilną Pobierz aplikację mobilną Doz.pl

Ikona przypomnienie o zażyciu leku.
Zdarza Ci się ominąć dawkę leku?

Zainstaluj aplikację. Stwórz apteczkę. Przypomnimy Ci kiedy wziąć lek.

Dostępna w Aplikacja google play Aplikacja appstore
Dlaczego DOZ.pl
Niższe koszta leczenia

Darmowa dostawa do Apteki
Bezpłatna Infolinia dla Pacjentów.

ikona niższe koszty leczenia
Bezpieczeństwo

Weryfikacja interakcji leków.
Encyklopedia leków i ziół

Ikona encklopedia leków i ziół
Wsparcie w leczeniu

Porady na czacie z Farmaceutą.
E-wizyta z lekarzem specjalistą.

Ikona porady na czacie z farmaceutą
Newsletter

Bądź na bieżąco z DOZ.pl

Ważne: Użytkowanie Witryny oznacza zgodę na wykorzystywanie plików cookie. Szczegółowe informacje w Regulaminie.

Zamnij