Dobry sen dziecka

W czerwcu rozpoczęła się ogólnopolska kampania pod nazwą "Dobry sen - program walki z bezdechem niemowląt", która ma na celu propagowanie wiedzy na temat bezdechu u niemowląt i zaleceń dotyczących właściwej pielęgnacji niemowląt zgodnych z aktualną wiedzą medyczną.

Zaprezentowany na specjalnej konferencji prasowej program uzyskał poparcie Polskiego Towarzystwa Pediatrycznego i Polskiego Towarzystwa Neonatologicznego. Kampania prowadzona będzie wielopłaszczyznowo, starając się wesprzeć pracę środowiska medycznego. Główny nacisk położony został na edukację młodych rodziców. Dla nich zostały wydrukowane plakaty i ulotki z zaleceniami dotyczącymi właściwej pielęgnacji niemowląt. Propagują one zalecenia Krajowego Konsultanta w dziedzinie Neonatologii i stanowią kompendium wiedzy na temat zapobiegania wystąpieniu zespołu nagłej śmierci łóżeczkowej niemowląt - SIDS.

Zgodnie z przyjętą definicją, SIDS to nagły zgon niemowlęcia bez uchwytnych zmian patologicznych. Medycyna do dziś nie znalazła odpowiedzi na pytanie, co jest jego przyczyną. Przypuszczalnie SIDS jest niejednolitym zespołem o różnych przyczynach, które pozostają nieznane dla współczesnej medycyny. Istnieje kilka teorii według których SIDS łączy się m.in. z nieprawidłową strukturą snu, nieprawidłowościami w mięśniu serca, zaburzeniami strukturalnymi i czynnościowymi mózgu, nieprawidłowościami w układzie oddechowym, nadmiernym wydzielaniem w centralnym układzie nerwowym substancji zwanych endorfinami, które działając podobnie do morfiny, prowadzą do śmiertelnego zatrucia. Prowadzone na całym świecie badania nie przyniosły jak dotąd jednoznacznego wyjaśnienia przyczyn SIDS. Jako jedną z możliwych przyczyn SIDS wymienia się jednak bezdech niemowląt, czyli nagłe zatrzymanie oddechu. Najsilniejszą i póki co jedyną bronią w walce z SIDS jest edukacja oraz systematyczne dostarczanie wszystkim zainteresowanym stronom aktualnych i kompletnych informacji na temat możliwości minimalizowania zagrożenia.

Skala zjawiska w Polsce i na świecie

SIDS jest trzecią przyczyną zgonów niemowląt (w pierwszym rok życia) po wadach wrodzonych i następstwach wcześniactwa dotykającą dziecka dotychczas całkowicie zdrowego. W Europie Zachodniej współczynnik zgonów klasyfikowanych jako SIDS wynosi 2-3 na 1000 żywo urodzonych noworodków. W Polsce brak jest takich statystyk. Współczynnik zgonów domowych jest co prawda dość wysoki  (6-7 na 1000), ale trudno jest określić, ile z nich spełnia kryteria rozpoznania SIDS.

Czynniki zwiększające ryzyko wystąpienia SIDS

Na całym świecie od połowy lat 70. gromadzone są dane, dzięki którym wyróżniono wiele bezpośrednich i pośrednich czynników ryzyka występowania SIDS. Wśród czynników sprzyjających wystąpieniu bezdechu niemowląt są takie, na które nie mamy wpływu. Zaliczamy do nich m.in. płeć męską, wiek między 2 a 6 miesiącem życia, mała masę urodzeniową, niską punktację Apgar, wcześniactwo, napady bezdechu lub sinicy bez uchwytnej przyczyny. Badania wykazały, że czynniki zwiększające ryzyko wystąpienia bezdechu niemowląt mogą leżeć także po stronie matki. Do takich czynników należą m.in. młody wiek matki (poniżej 20. roku życia), samotne wychowanie dziecka, pochodzenie z rodziny wielodzietnej, krótkie odstępy między kolejnymi ciążami, nieprawidłowy przebieg porodu, nagła śmierć łóżeczkowa bliźnięcia lub starszego rodzeństwa, nałogi matki (palenie papierosów, picie alkoholu, zażywanie narkotyków podczas ciąży). Wśród wyróżnionych przez naukowców czynników ryzyka są też takie, przed którymi możemy dziecko uchronić. Do nicch należą: pozycja dziecka podczas snu, bierne palenie tytoniu przez dziecko, dzielenie łóżka z rodzicami, przegrzewanie, zbyt miękki materac, używanie poduszki, tasiemki wokół szyi dziecka, nieregularny rytm życia dziecka. Profilaktyka SIDS powinna koncentrować się przede wszystkim na przeciwdziałaniu czynnikom, na które mamy wpływ, czyli na właściwej pielęgnacji niemowlęcia. Od właściwie prowadzonej kampanii profilaktycznej zależy dobra edukacja rodziców i późniejszą prawidłowa opieka nad niemowlęciem. Odkryto silne powiązanie między SIDS a pozycją spania niemowlęcia na brzuchu. Publiczne kampanie zdrowotne zalecające rodzicom, aby nie układać dzieci do snu w pozycji "na brzuchu", przyniosły znaczącą redukcję wskaźnika śmiertelności wywołanej SIDS. Szacuje się, że w Wielkiej Brytanii spadek ten wyniósł około 50%. Akcja " Dobry sen - Program walki z bezdechem niemowląt" jest pierwszą w Polsce kampanią edukacyjną poświęconą profilaktyce SIDS na tak szeroką skalę. Przekazując te informacje nasza redakcja pragnie włączyć się do akcji edukacyjnej wśród rodziców i personelu medycznego. Tylko znajomość tematu i rosnąca w społeczeństwie świadomość medyczna może przyczynić się do redukcji wskaźnika śmiertelności wywołanej SIDS.
lek. med. Ilona Bińczyk - Sadowska

W ramach tego programu, obok wspomnianej akcji edukacyjnej (bezpośrednia rozmowa lekarz - matka, plakaty, ulotki, Internet), firma Ovita Nutricia Polska, producent Bebiko (patron kampanii), postanowiła przekazać stu oddziałom noworodkowym monitory bezdechu. Monitory bezdechu to specjalne materacyki łóżeczkowe z czujnikami dającymi możliwość monitorowania oddechu. Gdy niemowlę przestaje oddychać na dłużej niż 20 sek. lub, jeśli częstotliwość jego oddechu spadnie poniżej 10 oddechów na minutę, urządzenie wydaje głośny sygnał alarmowy. Dzięki tym monitorom, w chwili zagrożenia, personel medyczny szpitala może podjąć natychmiast działanie zaradcze.