leki w aptece na półce
Zuzanna Kręcisz

Leki z supermarketu a z apteki – czym się różnią?

Wybierając preparat, który będzie wspierał zdrowie, spotykamy się z różnymi terminami, takimi jak „lek Rx”, „lek OTC” i „suplement diety”, odnoszącymi się do różnych kategorii preparatów dostępnych na rynku. Jakie są między nimi różnice? Co wybrać i gdzie kupować, by bezpiecznie dbać o siebie?

 

  1. Co to są leki RX?
  2. Czym są leki OTC?
  3. Czy leki OTC kupione w supermarkecie są takie same jak leki z apteki?
  4. Czym według prawa są suplementy diety? Jakim ograniczeniom prawnym podlegają?
  5. Czym się kierować, kupując suplementy? Informacje od producenta, symbole na opakowaniu

Co to są leki RX?

Według definicji ustawy Prawo Farmaceutyczne produkt leczniczy (lek) to „substancja bądź mieszanina substancji posiadająca właściwości zapobiegania lub leczenia chorób lub podawana w celu postawienia diagnozy lub w celu przywrócenia, poprawienia lub modyfikacji fizjologicznych funkcji organizmu poprzez działanie farmakologicznie, metaboliczne lub immunologiczne”.

Oznaczenie Rx lub Rp oznacza kategorię dostępności leku jako leku wydawanego wyłącznie z przepisu lekarza. W określonych sytuacjach receptę na lek Rx może również wystawić farmaceuta i pielęgniarka.

Produkt leczniczy jest klasyfikowany jako wydawany z przepisu lekarza, gdy może stanowić bezpośrednie lub pośrednie zagrożenie dla życia lub zdrowia:

  • nawet jeśli jest stosowany prawidłowo, lecz bez nadzoru lekarza;
  • zawiera substancje, które wymagają dalszych badań;
  • jego działania niepożądane podlegają dalszym badaniom.

Do grupy leków na receptę zaliczono też produkty do podawania pozajelitowego (zastrzyki, kroplówki) oraz leki homeopatyczne o wysokim stopniu rozcieńczenia, leki psychotropowe i środki odurzające stwarzające wysokie ryzyko uzależnienia.

Wprowadzenie nowego leku do obrotu to długotrwały i bardzo kosztowny proces, zajmujący niekiedy nawet kilkanaście lat i składający się z fazy przedklinicznej oraz wieloetapowych badań klinicznych. Po pozytywnym zakończeniu badań lek jest rejestrowany w Urzędzie Rejestracji Produktów Leczniczych, Wyrobów Medycznych i Produktów Biobójczych. Podlega kontroli GIF-u (Głównego Inspektoratu Farmaceutycznego), a dokumentacja jest stale aktualizowana również na podstawie zgłoszeń od pacjentów, np. o działaniach niepożądanych.

Powiązane produkty

Czym są leki OTC?

Leki OTC (ang. Over The Counter) to produkty lecznicze dostępne bez recepty. Podobnie jak leki na receptę podlegają badaniom i procedurom rejestracyjnym oraz systemowi GMP, czyli Dobrej Praktyki Wytwarzania. Do każdego opakowania leku (również Rx) dołączona jest ulotka, która jest sporządzona w oparciu o Charakterystykę Produktu Leczniczego (ChPL) i musi zawierać informacje o tym, jak lek działa, kiedy, jak i u kogo należy go stosować, w jakie interakcje może wchodzić oraz jakie działania niepożądane może wywoływać. Znajdują się tam również informacje dotyczące przechowywania leku. Opakowanie produktu leczniczego musi zawierać nazwę leku i substancji czynnej, moc (dawkę), postać farmaceutyczną, określenie wielkości opakowania, informację, czy jest przeznaczony dla niemowląt, dzieci czy dorosłych. Wyraźnie naniesiona zostaje data ważności, numer serii i pozwolenia dopuszczenia do obrotu oraz dane podmiotu odpowiedzialnego. Reklama produktów leczniczych dostępnych bez recepty podlega także restrykcyjnym zasadom.

Czy leki OTC kupione w supermarkecie są takie same jak leki z apteki?

Lista leków, które mogą być dostępne w obrocie pozaaptecznym, czyli w sklepach zielarskich, sklepach specjalistycznego zaopatrzenia medycznego, stacjach paliw i sklepach ogólnodostępnych, jest określana Rozporządzeniem Ministra Zdrowia, zamieszczanym w Dzienniku Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej. Są tam precyzyjnie określone następujące kwestie:

  • skład preparatu leczniczego (substancja czynna);
  • postać farmaceutyczna (stała postać do stosowania doustnego, stała postać do stosowania w jamie ustnej, postaci farmaceutyczne do stosowania na skórę lub błony śluzowe, stałe postaci farmaceutyczne do przygotowania roztworu do stosowania na skórę lub błony śluzowe, płynne postaci farmaceutyczne do stosowania na skórę i błony śluzowe);
  • maksymalna dopuszczalna moc produktu leczniczego;
  • maksymalna zawartość substancji czynnych w opakowaniu;
  • wielkość opakowania.

W supermarkecie kupimy wyłącznie leki dostępne bez recepty, czyli OTC, często mające niższą dawkę substancji leczniczej i mniejszą liczbę tabletek czy kapsułek. Podobne opakowanie leku z marketu i apteki może wprowadzać w błąd – leki mogą różnić się składem, będą np. uboższe o substancje, których nie wolno wprowadzać do obrotu pozaaptecznego.

Czym według prawa są suplementy diety? Jakim ograniczeniom prawnym podlegają?

Określenie suplementu diety zostało zdefiniowane w Ustawie o bezpieczeństwie żywienia i żywności. Suplement diety to „środek spożywczy, którego celem jest uzupełnienie normalnej diety, będący skoncentrowanym źródłem witamin lub składników mineralnych lub innych substancji wykazujących efekt odżywczy lub inny fizjologiczny, pojedynczych lub złożonych, wprowadzonych do obrotu w formie umożliwiającej dawkowanie, w postaci: kapsułek, tabletek, drażetek i w innych podobnych postaciach, saszetek z proszkiem, ampułek z płynem, butelek z kroplomierzem i w innych podobnych postaciach płynów i proszków przeznaczonych do spożywania w małych, odmierzonych ilościach jednostkowych, z wyłączeniem produktów posiadających właściwości produktu leczniczego w rozumieniu przepisów Prawa farmaceutycznego”. Mogą zatem wspomagać proces leczenia lub być stosowane profilaktycznie, ale... nie leczą.

Producent, wprowadzając nowy suplement diety do sprzedaży, musi powiadomić o tym fakcie GIS (Główny Inspektorat Sanitarny) oraz złożyć formularz rejestracyjny i projekt etykiety. Nie są wymagane dokumenty dotyczące jakościowej i ilościowej analizy składu, trwałości, interakcji i działań niepożądanych. Prowadzenie takich badań przez producentów nie jest konieczne. Suplementy diety nie podlegają również kontroli Nadzoru Farmaceutycznego. Są kontrolowane przez Sanepid – Państwową Inspekcję Sanitarną. W aptekach suplementy diety muszą być eksponowane i przechowywane w wyodrębnionych miejscach – oddzielone od leków. Nie obowiązują natomiast żadne ograniczenia dotyczące reklamy suplementów, jej wiarygodność może więc być wątpliwa i nie należy traktować jej jako jedynej rekomendacji do stosowania suplementu. Nie należy także wierzyć w reklamy suplementów, które deklarują wyleczenie choroby, np. cukrzycy, żylaków czy nowotworów. Suplementy po prostu nie leczą. Ich składniki mogą jedynie wspomóc terapię.

Czym się kierować, kupując suplementy? Informacje od producenta, symbole na opakowaniu

Wybierając preparat będący suplementem diety, warto szukać tych, które zawierają dobre jakościowo surowce, są lepiej przyswajalne, posiadają czytelnie przedstawioną standaryzację, zawierają składniki o udokumentowanym działaniu i wskazaniach, w dawkach, które są rekomendowane.

Potrzebę zakupu i stosowania suplementu warto omówić z farmaceutą lub lekarzem, który oceni, czy wybrany suplement jest wskazany i nie spowoduje interakcji lub działań niepożądanych, a także w razie potrzeby zmodyfikuje jego dawkowanie, dostosowując je do konkretnej sytuacji zdrowotnej i zapotrzebowania pacjenta. Dawkowanie suplementu, które wskazuje producent, opiera się na wymogach formalnych i prawnych. Podobnie jest w przypadku oznakowania na opakowaniu suplementu, na którym muszą być zawarte poniższe informacje:

  • sformułowanie „suplement diety”;
  • dzienna zalecana porcja do spożycia oraz informacja o jej nieprzekraczaniu;
  • wyrażenie „suplementy nie mogą być stosowane jako zamiennik zróżnicowanej diety”;
  • informacja o wymogu przechowywania poza zasięgiem dzieci;
  • skład, kategoria składników odżywczych, ich właściwości, ilość przedstawiona w formie liczbowej oraz dzienne zapotrzebowanie (RWS – Referencyjne Wartości Spożycia) i data ważności.

Prawo nie nakłada na producentów obowiązku dołączania do suplementu ulotki. Wszystkie informacje najczęściej są umieszczane na opakowaniu.

Kupując suplement poza apteką, warto również zwrócić uwagę na miejsce przechowywania (np. czy suplementy nie leżą na słońcu lub w miejscu o wysokiej wilgotności). Apteka gwarantuje prawidłowe i bezpieczne warunki transportu i przechowywania oraz dysponuje wykwalifikowanym personelem, który wskaże korzyści, ale również zagrożenia wynikające ze stosowania suplementu. Wskazane jest zachowanie wysokiej ostrożności w zaopatrywaniu się w suplementy diety z niewiadomych źródeł, podejrzanych stron internetowych i od nieznanych wytwórców. Nie ma żadnej gwarancji, że preparat faktycznie zawiera to, co deklaruje producent, i zamiast przynieść korzyści zdrowotne, zaszkodzi lub narazi na zbędny wydatek.

Dobre suplementy diety renomowanego producenta, które są właściwie dobrane i kupione z bezpiecznego źródła, mogą być doskonałym uzupełnieniem diety i wspomagać nasze zdrowie.

Twoje sugestie

Dokładamy wszelkich starań, aby podane zdjęcie i opis oferowanych produktów były aktualne, w pełni prawidłowe oraz kompletne. Jeśli widzisz błąd, poinformuj nas o tym.

Zgłoś uwagi Ikona

Polecane artykuły

  • Lukrecja – co to za roślina? Właściwości, działanie, przeciwwskazania

    Któż z nas chociaż jeden raz w życiu nie zetknął się z niezwykłymi, czarnymi cukierkami o ślimakowatym kształcie? Ponoć albo się je kocha, albo nienawidzi. Charakterystyczny kolor i smak słodycze te zawdzięczają zawartości ekstraktu z lukrecji – rośliny, nad której bogactwem zastosowań warto się pochylić. Czym zatem jest lukrecja, jakie ma właściwości i jaki może mieć wpływ na nasze zdrowie?

  • Co to jest colostrum bovinum (siara bydlęca)? Colostrum na odporność – dla dzieci i dorosłych

    Colostrum, inaczej siara, to naturalne bogactwo związków wspomagających nie tylko odporność, ale również wpływających pozytywnie na poziom żelaza. Ostatnio zyskuje na popularności względem tradycyjnych środków na odporność, mogą ją przyjmować także niemowlęta i dzieci. Rodzaje siary są różne – od bydlęcej, przez owczą, po kozią. Kiedy warto zastosować colostrum? Jakie preparaty znajdziemy na aptecznej półce?

  • Tran – właściwości. Czy tran wpływa na odporność?

    Tran to olej otrzymywany z dorsza atlantyckiego lub innych ryb dorszowatych (olej z wątroby rekina nie jest tranem, ma bowiem inny skład i inne właściwości). Tran zawiera witaminę D i A, a także kwasy omega-3 (DHA i EPA), które mają korzystny wpływ na układ odpornościowy, nerwowy oraz krwionośny. Kiedy stosować olej z wątroby dorsza? Jak wybrać najlepszy tran dla dziecka i dla osoby dorosłej?

  • Domowe sposoby na wzmocnienie odporności – jak w prosty sposób wzmocnić organizm?

    Stosowanie domowych sposobów na odporność może okazać się bardzo dobrym rozwiązaniem, które z jednej strony pomoże w uniknięciu rozwoju infekcji, a z drugiej wspomoże terapię lekami, poprzez pobudzenie układu immunologicznego. W poprawie kondycji układu odporności istotne jest przestrzeganie kilku zasad, zaczynając od codziennego obowiązku zjedzenia pożywnego śniadania, kończąc na suplementacji żelaza i kwasów omega-3, których być może w pełni nie dostarczamy wraz z posiłkami. Dbając o naszą odporność niezmiernie istotne jest dbanie o nasz układ pokarmowy. Jakie suplementy przyjmować, czego unikać, a nad czym popracować w trosce o odporności? Odpowiedzi na te pytania znajdują się w niniejszym artykule.

  • Kreatyna – właściwości, działanie, efekty. Jak ją dawkować?

    Kreatyna – jakie pełni funkcje? Czy ma potencjał, aby stać się suplementem kojarzonym nie tylko z odżywkami dla sportowców? Czym różnią się jej formy? Odpowiedzi na te i wiele innych pytań znajdziecie w poniższym artykule.

  • Suplementy i witaminy na odporność – jak uniknąć infekcji?

    Suplementy na odporność stały się bardzo popularne szczególnie w okresie pandemii COVID-19. Sięgamy po nie równie często w okresie zmieniających się pór roku, licząc, że pomogą nam uniknąć infekcji bakteryjnych, wirusowych i grzybiczych. Preparaty na odporność mają przede wszystkim stymulować układ immunologiczny tak, aby ten szybciej i mocniej odpowiadał na atakujące go patogeny chorobotwórcze. Jak wybrać najlepsze suplementy zwiększające odporność, jak je dawkować i czy można je zażywać będąc w ciąży?

  • Dlaczego profilaktyczne picie płynu Lugola jest niebezpieczne dla zdrowia?

    W ostatnich dniach bardzo wzrosło zainteresowanie płynem Lugola. Niektórzy próbują stosować go profilaktycznie, a nie z powodu wyraźnych wskazań zdrowotnych. Wprawdzie płyn Lugola wykazuje działanie antyseptyczne, a znajdujący się w nim jod wpływa korzystnie na pracę tarczycy, ale zażywanie go na „własną rękę” może mieć bardzo negatywne, a wręcz tragiczne w skutkach konsekwencje. Dlaczego nie powinniśmy stosować płynu Lugola bez wyraźnych wskazań lekarskich i czym jest trądzik jodowy? 

  • Szczepionka na grypę 2023/2024 – kto i kiedy powinien się zaszczepić? Którą szczepionkę wybrać?

    W zależności od sezonu epidemicznego w Polsce liczba zachorowań i podejrzeń zachorowań na grypę osiąga od kilkuset tysięcy do nawet kilku milionów. Zazwyczaj największą liczbę zachorowań odnotowuje się pomiędzy styczniem a marcem. W zależności od grupy osób szczepionych i sezonu grypowego szczepionki na grypę chronią przed infekcją grypową ok. 40–70% zaszczepionych osób oraz zabezpieczają w znacznym stopniu przed powikłaniami pogrypowymi.

Porozmawiaj z farmaceutą
Infolinia: 800 110 110

Zadzwoń do nas jeśli potrzebujesz porady farmaceuty.
Jesteśmy dla Ciebie czynni całą dobę, 7 dni w tygodniu, bezpłatnie.

Pobierz aplikację mobilną Pobierz aplikację mobilną Doz.pl

Ikona przypomnienie o zażyciu leku.
Zdarza Ci się ominąć dawkę leku?

Zainstaluj aplikację. Stwórz apteczkę. Przypomnimy Ci kiedy wziąć lek.

Dostępna w Aplikacja google play Aplikacja appstore
Dlaczego DOZ.pl
Niższe koszta leczenia

Darmowa dostawa do Apteki
Bezpłatna Infolinia dla Pacjentów.

ikona niższe koszty leczenia
Bezpieczeństwo

Weryfikacja interakcji leków.
Encyklopedia leków i ziół

Ikona encklopedia leków i ziół
Wsparcie w leczeniu

Porady na czacie z Farmaceutą.
E-wizyta z lekarzem specjalistą.

Ikona porady na czacie z farmaceutą
Newsletter

Bądź na bieżąco z DOZ.pl

Ważne: Użytkowanie Witryny oznacza zgodę na wykorzystywanie plików cookie. Szczegółowe informacje w Regulaminie.

Zamnij