Czym jest atropina? Czy pomaga na nadpotliwość?
Alicja Świątek

Czym jest atropina? Czy pomaga na nadpotliwość?

Powszechnie kojarzona z rozszerzaniem źrenic w gabinecie okulistycznym – atropina, to tak naprawdę bardzo silna substancja, która ma wielokierunkowe działanie, które stymuluje pracę całego organizmu, wypływając m.in. na przyspieszenie akcji serca, działając przeciwwymiotnie, hamując wydzielanie potu i łez. Jakie nie są przeciwwskazania do stosowania atropiny i czy pomaga na nadmierne pocenie się? Odpowiedzi na te i inne pytania znajdują się w niniejszym artykule.

Atropina jest naturalnie występującą substancją izolowaną z roślin z rodziny Psiankowatych, w tym z wilczej jagody (łac. Atropa belladonna). Stanowi alkaloid tropinowy, hamujący działanie acetylocholiny. Po podaniu powoduje przyspieszenie akcji serca, dlatego znajduje zastosowanie w resuscytacji  krążeniowo–oddechowej. Znana jest również z wykorzystania w okulistyce, ponieważ powoduje długotrwałe rozszerzenie źrenicy i porażenie akomodacji oka.

Czym jest atropina?

Atropina jest naturalnym alkaloidem tropinowym. Z chemicznego punktu stanowi odmianę racemiczną hioscyjaminy. Występuje w roślinach z rodziny psiankowatych (łac. Solanaceae), np. w pokrzyku wilczej jagodzie. Wchłania się dobrze z przewodu pokarmowego. Zaliczana jest do leków parasymaptykolitycznych (pobudzających), które pośrednio znoszą działanie acetylocholiny (ACTH m.in. pobudza mięśnie szkieletowe, rozszerza naczynia krwionośne, obniża ciśnienie krwi). Ponadto atropina działa odtruwająco, blokuje selektywnie receptory znajdujące się w mięśniu sercowym (działa przeciwarytmicznie) i mięśniach gładkich różnych narządów (np. dróg moczowych lub oskrzeli) i układów, ośrodkowym układzie nerwowym (OUN), gruczołach ślinowych, potowych, łzowych.

Atropina podawana jest głównie dożylnie, domięśniowo, do oka (do worka spojówkowego), może być także być stosowana dotchawiczo, podskórnie, doszpikowo oraz w postaci inhalacji.

Atropina – działanie

Atropina jest antagonistą receptorów cholinergicznych, dzięki czemu znosi działanie acetylocholiny. Działa na tzw. receptory muskarynowe, blokując je po kolei w następujących narządach: oskrzela, serce, gałka oczna, mięśnie gładkie przewodu pokarmowego i dróg moczowych, przy czym najpóźniej hamuje wydzielanie żołądkowe. Stopień aktywności jest uzależniony od dawki. Atropina wykazuje w ten sposób wielokierunkowe działanie na organizm. W drogach oddechowych powoduje rozkurcz mięśni gładkich, co prowadzi do zwiększenia światła oskrzeli oraz ograniczenia wydzielania śluzu. Wpływa na zwiększenie akcji serca oraz pojemności minutowej, przy czym silniejszy efekt obserwuje się u osób młodych. W obrębie przewodu pokarmowego wywołuje zmniejszenie wydzielania żołądkowego oraz napięcia mięśniówki ścian przewodu pokarmowego, osłabienie perystaltyki jelitowej i zaleganie treści żołądkowej. Ponadto działa przeciwwymiotnie. W układzie moczowym osłabia napięcie mięśni ściany moczowodów i pęcherza moczowego. Wpływa na gruczoły zewnątrzwydzielnicze, powodując zmniejszenie wydzielania: łez, potu, enzymów trawiennych, śliny. Powoduje rozszerzenie źrenic oraz słabe działanie miejscowo znieczulające.

Polecane dla Ciebie

Atropina – wskazania do stosowania

Atropina ma zastosowanie w resuscytacji krążeniowo-oddechowej (asystolia – brak czynności elektrycznej serca, zaburzeniach przewodzenia impulsów elektrycznych w układzie elektrycznym serca), we wstępnym postępowaniu anestezjologicznym przed znieczuleniem i operacją, w odwracaniu blokady przewodnictwa nerwowo–mięśniowego, w leczeniu odruchowej bradykardii (zwolnienie akcji serca), w nadmiernym skurczu oskrzeli i aktywności wydzielniczej, we wzmożonym napięciu (stany spastyczne) przewodu pokarmowego, dróg żółciowych i moczowodów, w diagnostyce radiologicznej. Atropina może być wykorzystywana w przypadku zatrucia glikozydami naparstnicy purpurowej lub inhibitorami acetylocholinoesterazy.

W postaci kropli do oczu atropina jest używana do długotrwałego rozszerzenia źrenicy w stanach zapalenia tęczówki i ciałka rzęskowego, w przeciwdziałaniu powstawania zrostów tęczówkowo-soczewkowych oraz w diagnostycznym badaniu refrakcji u dzieci. Po podaniu do worka spojówkowego rozszerzenie źrenicy następuje po ok. 30 minutach i utrzymuje się przez 8–14 dni, natomiast porażenie akomodacji pojawia się po ok. 2 godzinach i trwa ok. 5 dni.  

Atropina – przeciwwskazania do stosowania

Przeciwwskazaniem do stosowania atropiny jest nadwrażliwość na tę substancję, jaskra z zamykającym się kątem przesączania, niedrożność przewodu pokarmowego, zwężenie odźwiernika, refluks żołądka, zwężenie szyi pęcherza moczowego. Ponadto nie należy podawać atropiny w okresie ciąży oraz karmienia piersią.

Atropina a pocenie się (nadpotliwość)

Atropina, poprzez blokujący wpływ na receptory cholinergiczne, hamuje ich pobudzenie przez acetylocholinę. W ten sposób ogranicza wydzielanie większości gruczołów, w tym również potowych. Teoretycznie w leczeniu nadmiernej potliwości (hiperhydroza, nadpotliwość) mogą być stosowane preparaty z atropiną, które działając na współczulny układ nerwowy, ograniczają jego działanie, co prowadzi do ograniczenia pocenia. Nie jest to jednak często praktykowane, przez wzgląd na liczne działania niepożądane atropiny.

Atropina – skutki uboczne stosowania

Stosowanie atropiny może być przyczyną wystąpienia działań niepożądanych, takich jak: zwiększenie ciśnienia wewnątrzgałkowego, światłowstręt, rozszerzenie źrenic, upośledzenie zdolności widzenia, suchość błon śluzowych, ograniczenie wydzielania potu, zaparcia, zatrzymanie moczu, refluks żołądkowo-przełykowy, przyspieszenie i zaburzenia rytmu serca (w niewielkich dawkach może ograniczać częstotliwość rytmu serca). Niekiedy może pojawić się senność, niepokój, pobudzenie, depresja ośrodka oddechowego, reakcje alergiczne w postaci: pokrzywki, zaczerwienienia skóry, podwyższonej temperatury ciała.

  1. A. Sych, Recepturowe krople do oczu z atropiną (0,01%) do długotrwałej terapii krótkowzroczności u dzieci, „recepturaapteczna.cba.pl” [online],  http://recepturaapteczna.cba.pl/wp-content/uploads/2018/10/06-SZ-Recepturowe-krople-do-oczu.pdf, [dostęp:] 15.09.2021.
  2. P. Misiaszek , Odtrutki stosowane w zespołach ratownictwa medycznego, „repozytorium.ka.edu.pl” [online],https://repozytorium.ka.edu.pl/bitstream/handle/11315/1424 /Misiaszek%20Paulina%20Odtrutki%20stosowane%20w%20zespo%20ach%20ratownictwa%20medycznego%202017.pdf;jsessionid=EC5DF5BA27BEF5E82A1742632A33BADE?sequence=1 , [dostęp:] 15.09.2021.
  3. M. Ciechomska, Maści czarownic, śmiertelne trucizny i serum prawdy: historia i wykorzystanie psychoaktywnych roślin z rodziny solanaceae, „ruj.uj.edu.pl” [online], https://ruj.uj.edu.pl/xmlui/bitstream/handle/item/27782/ciechomska_masci_czarownic_smiertelne_trucizny_serum_prawdy.pdf?sequence=1&isAllowed=y, [dostęp:] 15.09.2021.
  4. D. Mirowska-Guzel, Last minute farmakologia, „edraurban.pl” [online], https://edraurban.pl/ssl/book-sample-file/farmakologia-last-minute/pdf/9788365625687_farmakologia.pdf, [dostęp:] 15.09.2021.
  5. M.Wiciński i in., Skrypt do ćwiczeń z farmakologii, ”wsiiz.pl”,[online],  https://wsiiz.pl/dokumenty/wydawnictwo/publikacje/skrypt_do_cwiczen_z_farmakologii.pdf, [dostęp:] 15.09.2021.

Twoje sugestie

Dokładamy wszelkich starań, aby podane zdjęcie i opis oferowanych produktów były aktualne, w pełni prawidłowe oraz kompletne. Jeśli widzisz błąd, poinformuj nas o tym.

Zgłoś uwagi Ikona

Polecane artykuły

  • Witamina B2 (ryboflawina) – funkcja w organizmie, suplementacja, niedobór, nadmiar

    Pękające kąciki ust, chroniczne zmęczenie, pogorszony wzrok – to tylko kilka przykładów objawów, które niesie za sobą niedobór witaminy B2. Ryboflawina bierze udział w wielu procesach metabolicznych organizmu i jest rozpuszczalna w wodzie. Zażywana wraz z innymi witaminami aktywuje ich działanie w organizmie. Jakie produkty zawierają w sobie ryboflawinę? Kiedy i jak zażywać witaminę B2 w formie suplementów diety? Odpowiedzi na te pytania znajdują się w niniejszym artykule.

  • Czym jest i jak działa żeń-szeń? Zastosowanie i przeciwwskazania do stosowania Panax ginseng

    Żeń-szeń, nazywany również ginsengiem lub wszechlekiem, jest jednym z najlepiej opisanych adaptogenów. Według medycyny chińskiej powinno się go stosować jedynie w miesiącach zimowych. Żeń-szeń wpływa na poprawę funkcji kognitywnych (poznawczych), poprawia samopoczucie i pamięć, łagodzi stres oraz działa korzystnie na skórę i potencję seksualną. Na rynku można kupić wiele preparatów z żeń-szeniem, zarówno w formie tabletek czy kapsułek, jak i płynnych ekstraktów. Który preparat z żeń-szeniem wybrać, jaka jest dzienna zalecana dawka tego adaptogenu oraz w jakiej porze dnia należy zażywać ten suplement? Odpowiedzi na te pytania znajdują się w niniejszym artykule.

  • Gotu kola (wąkrotka azjatycka) – czym jest i jak działa? Właściwości, zastosowanie i przeciwwskazania

    Sproszkowane ziele wąkrotki azjatyckiej, czyli adaptogenu nazywanego także gotu kola lub brahmi, zaleca się stosować u osób mających problemy z koncentracją i pamięcią. Wąkrotkę można przyjmować zarówno w formie kapsułek, czyli dojelitowo, jak i bezpośrednio na skórę w przypadku wystąpienia problemów dermatologicznych. Gotu kola działa także przeciwlękowo, łagodzi napięcie i niepokój. Jak dawkować gotu kola, ile kosztuje ten adaptogen i czy kobiety w ciąży mogą przyjmować wąkrotkę azjatycką? Odpowiedzi na te i inne pytania znajdują się w niniejszym artykule.

  • Bacopa monnieri – działanie ekstraktu roślinnego eliksiru życia. Czy suplementowanie pomaga szybciej się uczyć?

    Bacopa monnieri, czyli bakopa drobnolistna, jest suplementem diety polecanym przed istotnymi egzaminami, jak matura czy sesja, ponieważ wspomaga pamięć i koncentrację. Korzystnie wpływa na kondycję skóry i włosów. Suplementowanie Bacopa zalecane jest także w trakcie terapii chorób neurodegradacyjnych, takich jak Alzhaimer lub Parkinson. Przez niektórych roślina nazywana jest „eliksirem życia”, ponieważ poprawia samopoczucie, łagodzi stres i napięcie. Dodatkowo ma także działanie przeciwbakteryjne i przeciwzapalne. Jak suplementować Bacopa monnieri? Czy kobiety w ciąży mogą zażywać ten preparat? Na jaki procent standaryzacji suplementu zwrócić uwagę, kupując brahmi? Odpowiedzi na te pytania znajdują się w niniejszym artykule.

  • Tetracykliny na trądzik pospolity – jak zwiększyć skuteczność antybiotyków?

    Tetracykliny stosowane są zazwyczaj w leczeniu trądziku pospolitego (łac. acne vulgaris) o średnim i dużym nasileniu, ze zmianami zapalnymi w postaci grudek, krost, guzków, cyst, nacieków, a także trądziku różowatego (łac. acne rosacea). Podawane są w formie tabletek doustnych lub maści zewnętrznej. Zazwyczaj terapię przeciwtrądzikową z wykorzystaniem tetracyklin ordynuje dermatolog. Dzieje się tak wówczas, kiedy dotychczas zażywane produkty do stosowania zewnętrznego były nieskuteczne.

  • Zastrzyki antykoncepcyjne – czy są skuteczne? Na jak długo wystarcza i jakie są skutki uboczne?

    Według badań skuteczność zastrzyków antykoncepcyjnych wynosi około 99% w przypadku stosowania ich zgodnie z zaleceniami. Jednakże skuteczność ta może być niższa w przypadku nieregularnego stosowania lub gdy nastąpi opóźnienie w podaniu kolejnej dawki. Ważne jest, aby pamiętać, że zastrzyki antykoncepcyjne nie chronią przed chorobami przenoszonymi drogą płciową, więc w przypadku ryzyka infekcji należy stosować dodatkową ochronę, taką jak na przykład prezerwatywy.

  • Jakie właściwości ma olejek z drzewa herbacianego? Jak go stosować na skórę?

    Olejek z drzewa herbacianego pozyskuje się na drodze destylacji z parą wodną surowca z rośliny łac. Melaleuca alternifolia. Kolonizatorzy australijscy odkryli tę roślinę w 1770 r. i, naśladując zamieszkujących tamte tereny Aborygenów, zaczęli wykorzystywać jej liście do zaparzania esencjonalnego napoju na wzór herbaty. Stąd też wzięła się nazwa rośliny. Kiedy, jak i na co stosować olejek z drzewa herbacianego? Czy olejek z drzewa herbacianego powinna stosować osoba, która ma trądzik?

  • Na co stosować szafran? Właściwości lecznicze, dawkowanie

    Już w starożytności wykorzystywano szafran do poprawiania smaku jedzenia, do barwienia tkanin, a także w lecznictwie. Szafran stanowi najdroższą przyprawę świata. Posiada charakterystyczny smak oraz barwę. Jego walory smakowe doceniane są w kuchni, a ostatnimi czasy zainteresowanie wzbudzają jego właściwości lecznicze. Warto jednak podkreślić, że szafran można przyjmować doustnie jedynie w niewielkich ilościach, ponieważ jego nadmiar może być szkodliwy dla zdrowia.

Porozmawiaj z farmaceutą
Infolinia: 800 110 110

Zadzwoń do nas jeśli potrzebujesz porady farmaceuty.
Jesteśmy dla Ciebie czynni całą dobę, 7 dni w tygodniu, bezpłatnie.

Pobierz aplikację mobilną Pobierz aplikację mobilną Doz.pl

Ikona przypomnienie o zażyciu leku.
Zdarza Ci się ominąć dawkę leku?

Zainstaluj aplikację. Stwórz apteczkę. Przypomnimy Ci kiedy wziąć lek.

Dostępna w Aplikacja google play Aplikacja appstore
Dlaczego DOZ.pl
Niższe koszta leczenia

Darmowa dostawa do Apteki
Bezpłatna Infolinia dla Pacjentów.

ikona niższe koszty leczenia
Bezpieczeństwo

Weryfikacja interakcji leków.
Encyklopedia leków i ziół

Ikona encklopedia leków i ziół
Wsparcie w leczeniu

Porady na czacie z Farmaceutą.
E-wizyta z lekarzem specjalistą.

Ikona porady na czacie z farmaceutą
Newsletter

Bądź na bieżąco z DOZ.pl

Ważne: Użytkowanie Witryny oznacza zgodę na wykorzystywanie plików cookie. Szczegółowe informacje w Regulaminie.

Zamnij