Czym jest atropina? Czy pomaga na nadpotliwość?
Alicja Świątek

Czym jest atropina? Czy pomaga na nadpotliwość?

Powszechnie kojarzona z rozszerzaniem źrenic w gabinecie okulistycznym – atropina, to tak naprawdę bardzo silna substancja, która ma wielokierunkowe działanie, które stymuluje pracę całego organizmu, wypływając m.in. na przyspieszenie akcji serca, działając przeciwwymiotnie, hamując wydzielanie potu i łez. Jakie nie są przeciwwskazania do stosowania atropiny i czy pomaga na nadmierne pocenie się? Odpowiedzi na te i inne pytania znajdują się w niniejszym artykule.

Atropina jest naturalnie występującą substancją izolowaną z roślin z rodziny Psiankowatych, w tym z wilczej jagody (łac. Atropa belladonna). Stanowi alkaloid tropinowy, hamujący działanie acetylocholiny. Po podaniu powoduje przyspieszenie akcji serca, dlatego znajduje zastosowanie w resuscytacji  krążeniowo–oddechowej. Znana jest również z wykorzystania w okulistyce, ponieważ powoduje długotrwałe rozszerzenie źrenicy i porażenie akomodacji oka.

Czym jest atropina?

Atropina jest naturalnym alkaloidem tropinowym. Z chemicznego punktu stanowi odmianę racemiczną hioscyjaminy. Występuje w roślinach z rodziny psiankowatych (łac. Solanaceae), np. w pokrzyku wilczej jagodzie. Wchłania się dobrze z przewodu pokarmowego. Zaliczana jest do leków parasymaptykolitycznych (pobudzających), które pośrednio znoszą działanie acetylocholiny (ACTH m.in. pobudza mięśnie szkieletowe, rozszerza naczynia krwionośne, obniża ciśnienie krwi). Ponadto atropina działa odtruwająco, blokuje selektywnie receptory znajdujące się w mięśniu sercowym (działa przeciwarytmicznie) i mięśniach gładkich różnych narządów (np. dróg moczowych lub oskrzeli) i układów, ośrodkowym układzie nerwowym (OUN), gruczołach ślinowych, potowych, łzowych.

Atropina podawana jest głównie dożylnie, domięśniowo, do oka (do worka spojówkowego), może być także być stosowana dotchawiczo, podskórnie, doszpikowo oraz w postaci inhalacji.

Atropina – działanie

Atropina jest antagonistą receptorów cholinergicznych, dzięki czemu znosi działanie acetylocholiny. Działa na tzw. receptory muskarynowe, blokując je po kolei w następujących narządach: oskrzela, serce, gałka oczna, mięśnie gładkie przewodu pokarmowego i dróg moczowych, przy czym najpóźniej hamuje wydzielanie żołądkowe. Stopień aktywności jest uzależniony od dawki. Atropina wykazuje w ten sposób wielokierunkowe działanie na organizm. W drogach oddechowych powoduje rozkurcz mięśni gładkich, co prowadzi do zwiększenia światła oskrzeli oraz ograniczenia wydzielania śluzu. Wpływa na zwiększenie akcji serca oraz pojemności minutowej, przy czym silniejszy efekt obserwuje się u osób młodych. W obrębie przewodu pokarmowego wywołuje zmniejszenie wydzielania żołądkowego oraz napięcia mięśniówki ścian przewodu pokarmowego, osłabienie perystaltyki jelitowej i zaleganie treści żołądkowej. Ponadto działa przeciwwymiotnie. W układzie moczowym osłabia napięcie mięśni ściany moczowodów i pęcherza moczowego. Wpływa na gruczoły zewnątrzwydzielnicze, powodując zmniejszenie wydzielania: łez, potu, enzymów trawiennych, śliny. Powoduje rozszerzenie źrenic oraz słabe działanie miejscowo znieczulające.

Powiązane produkty

Atropina – wskazania do stosowania

Atropina ma zastosowanie w resuscytacji krążeniowo-oddechowej (asystolia – brak czynności elektrycznej serca, zaburzeniach przewodzenia impulsów elektrycznych w układzie elektrycznym serca), we wstępnym postępowaniu anestezjologicznym przed znieczuleniem i operacją, w odwracaniu blokady przewodnictwa nerwowo–mięśniowego, w leczeniu odruchowej bradykardii (zwolnienie akcji serca), w nadmiernym skurczu oskrzeli i aktywności wydzielniczej, we wzmożonym napięciu (stany spastyczne) przewodu pokarmowego, dróg żółciowych i moczowodów, w diagnostyce radiologicznej. Atropina może być wykorzystywana w przypadku zatrucia glikozydami naparstnicy purpurowej lub inhibitorami acetylocholinoesterazy.

W postaci kropli do oczu atropina jest używana do długotrwałego rozszerzenia źrenicy w stanach zapalenia tęczówki i ciałka rzęskowego, w przeciwdziałaniu powstawania zrostów tęczówkowo-soczewkowych oraz w diagnostycznym badaniu refrakcji u dzieci. Po podaniu do worka spojówkowego rozszerzenie źrenicy następuje po ok. 30 minutach i utrzymuje się przez 8–14 dni, natomiast porażenie akomodacji pojawia się po ok. 2 godzinach i trwa ok. 5 dni.  

Atropina – przeciwwskazania do stosowania

Przeciwwskazaniem do stosowania atropiny jest nadwrażliwość na tę substancję, jaskra z zamykającym się kątem przesączania, niedrożność przewodu pokarmowego, zwężenie odźwiernika, refluks żołądka, zwężenie szyi pęcherza moczowego. Ponadto nie należy podawać atropiny w okresie ciąży oraz karmienia piersią.

Atropina a pocenie się (nadpotliwość)

Atropina, poprzez blokujący wpływ na receptory cholinergiczne, hamuje ich pobudzenie przez acetylocholinę. W ten sposób ogranicza wydzielanie większości gruczołów, w tym również potowych. Teoretycznie w leczeniu nadmiernej potliwości (hiperhydroza, nadpotliwość) mogą być stosowane preparaty z atropiną, które działając na współczulny układ nerwowy, ograniczają jego działanie, co prowadzi do ograniczenia pocenia. Nie jest to jednak często praktykowane, przez wzgląd na liczne działania niepożądane atropiny.

Atropina – skutki uboczne stosowania

Stosowanie atropiny może być przyczyną wystąpienia działań niepożądanych, takich jak: zwiększenie ciśnienia wewnątrzgałkowego, światłowstręt, rozszerzenie źrenic, upośledzenie zdolności widzenia, suchość błon śluzowych, ograniczenie wydzielania potu, zaparcia, zatrzymanie moczu, refluks żołądkowo-przełykowy, przyspieszenie i zaburzenia rytmu serca (w niewielkich dawkach może ograniczać częstotliwość rytmu serca). Niekiedy może pojawić się senność, niepokój, pobudzenie, depresja ośrodka oddechowego, reakcje alergiczne w postaci: pokrzywki, zaczerwienienia skóry, podwyższonej temperatury ciała.

  1. A. Sych, Recepturowe krople do oczu z atropiną (0,01%) do długotrwałej terapii krótkowzroczności u dzieci, „recepturaapteczna.cba.pl” [online],  http://recepturaapteczna.cba.pl/wp-content/uploads/2018/10/06-SZ-Recepturowe-krople-do-oczu.pdf, [dostęp:] 15.09.2021.
  2. P. Misiaszek , Odtrutki stosowane w zespołach ratownictwa medycznego, „repozytorium.ka.edu.pl” [online],https://repozytorium.ka.edu.pl/bitstream/handle/11315/1424 /Misiaszek%20Paulina%20Odtrutki%20stosowane%20w%20zespo%20ach%20ratownictwa%20medycznego%202017.pdf;jsessionid=EC5DF5BA27BEF5E82A1742632A33BADE?sequence=1 , [dostęp:] 15.09.2021.
  3. M. Ciechomska, Maści czarownic, śmiertelne trucizny i serum prawdy: historia i wykorzystanie psychoaktywnych roślin z rodziny solanaceae, „ruj.uj.edu.pl” [online], https://ruj.uj.edu.pl/xmlui/bitstream/handle/item/27782/ciechomska_masci_czarownic_smiertelne_trucizny_serum_prawdy.pdf?sequence=1&isAllowed=y, [dostęp:] 15.09.2021.
  4. D. Mirowska-Guzel, Last minute farmakologia, „edraurban.pl” [online], https://edraurban.pl/ssl/book-sample-file/farmakologia-last-minute/pdf/9788365625687_farmakologia.pdf, [dostęp:] 15.09.2021.
  5. M.Wiciński i in., Skrypt do ćwiczeń z farmakologii, ”wsiiz.pl”,[online],  https://wsiiz.pl/dokumenty/wydawnictwo/publikacje/skrypt_do_cwiczen_z_farmakologii.pdf, [dostęp:] 15.09.2021.

Twoje sugestie

Dokładamy wszelkich starań, aby podane zdjęcie i opis oferowanych produktów były aktualne, w pełni prawidłowe oraz kompletne. Jeśli widzisz błąd, poinformuj nas o tym.

Zgłoś uwagi Ikona

Polecane artykuły

  • Jak poprawnie suplementować witaminę D?

    Witamina D3 odgrywa kluczową rolę w funkcjonowaniu organizmu, a jej prawidłowy poziom jest niezbędny dla zachowania zdrowia. Witamina D3 jest przede wszystkim znana z regulowania poziomu wapnia i fosforu, co warunkuje zachowanie zdrowych kości oraz zapobiega osteoporozie i krzywicy. Jest kluczowa dla prawidłowego funkcjonowania układu immunologicznego, krążenia i zachowania zdrowia psychicznego. Może być również pomocna w terapiach chorób skórnych. Pomimo że witamina D może być wytwarzana naturalnie w organizmie ludzkim poprzez syntezę skórną, często okazuje się to niewystarczające – wówczas należy rozpocząć jej suplementację.

  • Arginina – działanie, właściwości i efekty stosowania

    Arginina to aminokwas endogenny, którego najważniejszą rolą jest udział w syntezie tlenku azotu. Ma właściwości rozszerzające naczynia krwionośne i usprawniające przepływ krwi. Z tego względu korzystnie wpływa na funkcjonowanie serca i układu krążenia. Chętnie sięgają po nią również sportowcy oraz pacjenci z zaburzeniami erekcji. W jakich pokarmach znajduje się arginina? Kto powinien rozważyć jej suplementację i z jakimi potencjalnymi skutkami ubocznymi wiąże się przyjmowanie argininy?

  • Synbiotyki – kiedy je stosować? Czym się różnią od probiotyków i prebiotyków?

    Wielu ekspertów wskazuje, że stosowanie probiotyku i prebiotyku w postaci jednego produktu, czyli synbiotyku, przynosi większe korzyści niż stosowanie samego probiotyku. Synbiotyki regenerują florę jelitową oraz wzmacniają odporność, a także przynoszą dodatkowe korzyści dla organizmu, ponieważ wspomagają leczenie licznych chorób. Kiedy należy stosować synbiotyki? Jak dobrać odpowiednią dawkę?

  • Uprawnienia farmaceuty – recepty na szczepienia, dostęp do Internetowego Konta Pacjenta

    Od 14 lutego 2025 roku farmaceuci w Polsce mogą wystawiać recepty na refundowane szczepionki. Szczepienie musi odbyć się w aptece, w której została wystawiona recepta. Pacjent może również udostępnić farmaceucie lub aptece swoje IKP. Wprowadzone zmiany zapewnią szybszy i lepszy dostęp do refundowanych szczepień.

  • Do 250 zł miesięcznie na leki. Kto może otrzymać pomoc?

    Gminy i miasta w Polsce prowadzą tzw. programy osłonowe, dzięki którym można otrzymać do 250 zł miesięcznie na zakup leków. Mogą z nich korzystać wybrane grupy pacjentów. Kto może przystąpić do pomocy lekowej w 2025 roku?

  • Dlaczego magnez jest tak ważny dla prawidłowego rozwoju i funkcjonowania Twojego dziecka?

    Jak doskonale wszyscy wiemy, prawidłowy rozwój i funkcjonowanie organizmu dziecka zależy od wielu czynników. Kluczowe jest tutaj dostarczanie wraz z dietą, odpowiednich składników odżywczych, witamin i składników mineralnych. Na szczególną uwagę zasługuje magnez, którego rola i znaczenie dla organizmu dziecka jest zasadnicze i kluczowe. Dlaczego?  

  • Jak magnez może wspierać aktywne dzieci?

    Okres dzieciństwa i szkoły to czas wielu wyzwań dla aktywnego dziecka. Dziecku potrzeba wówczas energii, spokoju, skupienia oraz wsparcia, aby chętnie i aktywnie podejmowało różne wyzwania i dawało radę im sprostać. Aby pomóc dziecku w tym wszystkim, warto dostarczać mu odpowiednie składniki odżywcze, witaminy i minerały. I jednym z takich składników jest magnez, kluczowy pierwiastek dla rozwoju i funkcjonowania organizmu dziecka. A w czym dokładnie magnez pomaga i jak wspiera aktywne dzieci? 

  • Zaszczep się w aptece. Lista chorób zakaźnych, przeciw którym zaszczepi farmaceuta

    Od 2025 roku farmaceuci w aptekach mogą wykonywać szczepienia ochronne dla osób dorosłych (powyżej 18. roku życia) przeciwko wybranym chorobom. Program szczepień w aptekach obejmuje zarówno szczepienia bezpłatne dla określonych grup, jak i odpłatne w całości lub częściowo dla pozostałych pacjentów.

Porozmawiaj z farmaceutą
Infolinia: 800 110 110

Zadzwoń do nas jeśli potrzebujesz porady farmaceuty.
Jesteśmy dla Ciebie czynni całą dobę, 7 dni w tygodniu, bezpłatnie.

Pobierz aplikację mobilną Pobierz aplikację mobilną Doz.pl

Ikona przypomnienie o zażyciu leku.
Zdarza Ci się ominąć dawkę leku?

Zainstaluj aplikację. Stwórz apteczkę. Przypomnimy Ci kiedy wziąć lek.

Dostępna w Aplikacja google play Aplikacja appstore
Dlaczego DOZ.pl
Niższe koszta leczenia

Darmowa dostawa do Apteki
Bezpłatna Infolinia dla Pacjentów.

ikona niższe koszty leczenia
Bezpieczeństwo

Weryfikacja interakcji leków.
Encyklopedia leków i ziół

Ikona encklopedia leków i ziół
Wsparcie w leczeniu

Porady na czacie z Farmaceutą.

Ikona porady na czacie z farmaceutą
Newsletter

Bądź na bieżąco z DOZ.pl