Rosiczka — nie tylko na kaszel

Rosiczka okrągłolistna (łac. Drosera rotundifolia, ang. Sundew) jest niewielką, owadożerną rośliną wieloletnią z rodziny rosiczkowatych (Droseraceae).
Rodzina rosiczkowatych obejmuje 250 różnych gatunków, które występują na wszystkich kontynentach z wyjątkiem Antarktydy. Większość gatunków występuje na terenie Australii jako endemity. W Europie obecne są jedynie trzy gatunki rosiczki: okrągłolistna, długolistna oraz pośrednia.

Roślina zasiedla siedliska wilgotne, o kwaśnych glebach i umiarkowanym nasłonecznieniu. Rosiczka w szczególności upodobała sobie torfowiska, okolice zbiorników wodnych, bagna oraz zagłębienia terenu pomiędzy wydmami. Drapieżnictwo pozwala rosiczce na pozyskiwanie niezbędnych do wzrostu substancji z wabionych owadów, głównie mrówek oraz komarów. Roślina może dzięki temu rosnąć na glebach ubogich w składniki odżywcze.

Rosiczka charakteryzuje się skróconym pędem oraz rozetą umieszczonych przyziemnie liści. Wykształca cienkie, mięsiste korzenie podziemne, a część gatunków – bulwy oraz kłącza. Osiąga wysokość od 6 cm do nawet 25 cm. Ogonkowe, jasnozielone liście rosiczki pokryte są czerwonymi włoskami zakończonymi niewielką główką (gruczołem w kształcie maczugi). Gruczoły produkują lepki śluz, który przypomina kroplę rosy. Od tego wywodzi się polska nazwa rośliny. Kropla, imitując nektar, wabi i unieruchamia owady. Następnie liść się zamyka, a kwas mrówkowy zawarty w śluzie rozkłada schwytaną ofiarę. Kwiaty rosiczki pojawiają się na początku maja, a okres kwitnienia trwa do sierpnia. Kwiatostany typu wierzchotka tworzą drobne, pięciolistne, białe, różowe lub czerwone kwiaty. Owoce przybierają formę trzykomorowych torebek z gładkimi nasionami wewnątrz.

Surowcem wykorzystywanym w zielarstwie jest ziele rosiczki – Herba Droserae. Ze względu na stan zagrożenia gatunku rosiczka objęta jest ścisłą ochroną, a surowiec pozyskiwany jest ze specjalnie do tego przeznaczonych upraw.

Ziele rosiczki zalecane jest w dolegliwościach dróg oddechowych, takich jak: kaszel, grypa, angina, krztusiec, zapalenie gardła, migdałków, krtani, oskrzeli oraz płuc. Pomaga łagodzić objawy zakażeń bakteryjnych, dusznicy oraz miażdżycy.

W XIX wieku ziele rosiczki stosowano w przypadku nerwicy oraz stanów padaczkowych. Ponadto medycyna ludowa wykorzystywała rosiczkę jako remedium na ból zęba, brodawki, kiłę, zapalenie wątroby. Szerokie zastosowanie oraz bogate właściwości sprawiły, że roślina stała się jednym z głównych składników nalewki „Aqua auri” – panaceum na wszelkie dolegliwości. Rosiczka zyskała również miano afrodyzjaku.

W okresie średniowiecza ziele rosiczki wykorzystywane było przez alchemików do produkcji eliksiru miłości oraz złota. Bulwy i korzenie spichrzowe części gatunków, które występują na terenie Australii, stosowane są przez Aborygenów jako pożywienie. Dodatkowo roślina wykorzystywana jest w przemyśle alkoholowym jako dodatek do produkcji nalewek, likierów oraz wódki.

Ziele rosiczki rozpowszechniono jako panaceum na szereg chorób ze względu na bogaty skład oraz właściwości. Roślina zawiera: flawonoidy, związki naftochinonowe (plumbagina, ramentaceon, ramenton, glukozyd hydroplumbaginy oraz 7-metylohydrojuglonu), enzymy proteolityczne, pochodne kwasów fenolowych.

Wspomniane związki naftochinonowe, w szczególności plumbagina, odpowiadają za działanie przeciwkrwotoczne oraz bakteriobójcze, skierowane przeciwko gronkowcom, paciorkowcom i prątkom wywołującym choroby dróg oddechowych. Rosiczka działa przeciwmiażdżycowo i przeciwdusznicowo.
Ponadto roślina charakteryzuje się działaniem przeciwkaszlowym, rozkurczowym, antyoksydacyjnym, przeciwzapalnym, broncholitycznym oraz cytotoksycznym. Wymieniana jest wśród roślin o działaniu przeciwwirusowym.

W XIX wieku rosiczka była stosowana w leczeniu epilepsji.

Ziele rosiczki w leczeniu dolegliwości układu oddechowego, w szczególności w przypadku suchego i drażniącego kaszlu, może być przyjmowane w postaci płynu doustnego/syropu. 15 ml syropu (łyżka stołowa) należy przyjmować od 3 do 5 razy dziennie. Syrop może być również stosowany przez dzieci – do 6 roku życia w dawce 2,5 ml 3-5 razy dziennie, a dzieci po 6 roku życia w dawce 5 ml syropu 3-5 razy dziennie.

Szereg korzystnych działań może również przynieść przyjmowanie prozdrowotnej nalewki. Ziele zalane alkoholem 35% w proporcji 1:3 należy przyjmować do 4 razy dziennie po 3-5 ml doustnie.

Dodatkowo rosiczkę można stosować w postaci naparu – 2 łyżki stołowe ziela należy zalać szklanką wrzątku, parzyć przez 15 minut pod przykryciem i spożywać 2-3 łyżki kilka razy dziennie.

Przetwory zawierające ziele rosiczki mogą być spożywane z dodatkiem miodu, soku z aronii oraz malin.

Spożycie nadmiernej ilości wyrobów zawierających rosiczkę może działać drażniąco na błonę śluzową układu pokarmowego i powodować biegunki.