Świetlik łąkowy — na problemy z oczami

W średniowieczu świetlik stosowany był głównie jako lekarstwo przeciw chorobom oczu. Również w późniejszym czasie zalecano pić ziele moczone w piwie i winie w celu poprawy widzenia.

Spis treści

Świetlik łąkowy – wygląd, pochodzenie, morfologia

Świetlik łąkowy (łac. Euphrasia rostkoviana Hayne, ang. Eyebright) należy do rodziny trędownikowatych (łac. Scrophulariaceae). Nazwa gatunkowa upamiętnia Friedricha Rostkoviusa − botanika oraz lekarza ze Szczecina. Inne nazwy ludowe to złodziej mleczny i ptasie oczko. Surowiec stanowią nadziemne pędy, które zbierane są na początku kwitnienia rośliny. Suszy się je w przewiewie, w warunkach naturalnych lub w suszarniach w temperaturze do 35℃. Roślina rośnie na całym obszarze Europy. Gatunek ten jest powszechny także w Polsce. Rośnie w pobliżu lasów, łąk, zarośli czy torfowisk.

Świetlik łąkowy jest jednoroczną rośliną o charakterze półpasożyta. Za pomocą ssawek pobiera wodę i związki mineralne z korzeni innych roślin. Posiada mało rozgałęzioną łodygę o wysokości do 30 centymetrów. Liście są umieszczone na niej naprzeciwlegle, a kształt blaszki liściowej jest jajowaty, o ząbkowanym brzegu. Kwiaty są grzbieciste i posiadają 4-ząbkowy, gruczołowato owłosiony kielich. Mają kolor biały, są fioletowo żyłkowane, z żółtą plamką występującą na dolnej wardze. Wewnątrz korony znajduje się pojedynczy słupek oraz 4 dwusilne, przyrośnięte do korony pręciki. Owoce to czerwonobrunatne, błyszczące, gładkie nasiona, które mają kształt czółenek i są osadzone po dwa w jajowatej torebce. Świetlik łąkowy kwitnie od czerwca do października.

Świetlik łąkowy – zastosowanie i wskazania

Ziele świetlika służy przede wszystkim do przygotowywania naparów stosowanych zewnętrznie w stanach zapalnych powiek i spojówek. Roślina może być także wykorzystywana w terapii wiosennego zapalenia spojówek, w nadwrażliwości oczu na promienie słoneczne, w jęczmieniu oraz u osób, które mają zmęczone oczy od pracy przy sztucznym świetle lub od długotrwałego oglądania telewizji. Naparami można także przemywać oczy, jeśli silnie łzawią w wyniku nasilonego kataru. Mogą z nich korzystać także osoby, które mają kontakt z dymami i pyłami przemysłowymi. Wyciągi ze świetlika są też stosowane w kroplach wskazanych w tak zwanym zespole suchego oka. Ekstrakty ze świetlika znalazły również zastosowanie w homeopatii. Używane są w preparatach do nawilżania oczu i łagodzenia ich podrażnień. Prowadzone są również badania w kierunku zastosowania ziela świetlika w terapii zaćmy i jaskry.

W medycynie ludowej ziele świetlika stosowano w bezsenności i bólach głowy. Odwary używane wewnętrznie były pomocne także w zaburzeniach trawienia, problemach z wątrobą oraz w chorobach układu oddechowego. Wierzono, że wyciągi ze świetlika leczą alergię, przeziębienia przebiegające z kaszlem i katarem czy też ból uszu. Świetlik lekarski powszechnie wykorzystywany jest także w przemyśle kosmetycznym. Wchodzi w skład produktów przeznaczonych do demakijażu oraz pielęgnacji skóry wokół oczu. W średniowieczu świetlik stosowany był głównie jako lekarstwo przeciw chorobom oczu. Również w późniejszym czasie zalecano pić ziele moczone w piwie i winie w celu poprawy widzenia. W większości wierzeń ludowych zalecano przykładanie okładów z wyciągów ze świetlika na bolące oczy.

Świetlik łąkowy – działanie, właściwości, skład

Ziele świetlika zawiera irydoidy glikozydowe, takie jak aukubina, katalpol, katalpozyd, eufrozyd, iksorozyd i genipozyd. Z surowca wyizolowano również flawonoidy: flawonole (izokwercytryn, rutozyd) oraz flawony (galaktozydy apigeniny, chryzoeriolu, luteoliny i glikozyd genkwaniny). W skład rośliny wchodzą też kwasy fenolowe – chlorogenowy, ferulowy, galusowy, gentyzynowy, kawowy – a także lignany, czyli 4-beta-glukozyd alkoholu dehydrokoniferylowego. Na chemizm ziela świetlika składają się również glikozydy fenylopropanoidowe (eukowozyd), garbniki, związki mineralne, witamina C, olejki eteryczne, fitosterole (beta-fitosterol) oraz aminokwasy (glicyna, leucyna, walina). Świetlik łąkowy wykazuje działanie przeciwbakteryjne, przeciwzapalne, ściągające, a poprzez hamowanie uwalniania histaminy –  przeciwalergiczne. Surowiec działa także uszczelniająco na ściany naczyń włosowatych.

Świetlik łąkowy – stosowanie i dawkowanie

Napar z ziela świetlika stosuje się przede wszystkim zewnętrznie – w postaci okładów lub do przemywania brzegów oka. Zazwyczaj ziele zalewa się wrzątkiem i zaparza pod przykryciem przez około 15 minut. Okłady stosuje się 3 razy dziennie, za każdym razem po przygotowaniu świeżego naparu. Należy pamiętać, aby do tego celu używać do każdego oka jałowego gaziku. Prawdopodobnie picie wywaru z zioła 2 razy dziennie poprawia ostrość widzenia oraz trawienie. Jednakże Komisja Europejska nie zaleca takiego stosowania ze względu na nieudowodnioną skuteczność.

Świetlik łąkowy – skutki uboczne, przedawkowanie

Dotychczas nie stwierdzono, aby stosowanie świetlika łąkowego powodowało u pacjentów występowanie działań niepożądanych. Nie zgłaszano także przypadków przedawkowania. Jednakże u osób nadwrażliwych, stosujących krople lub kompresy z ziela świetlika, mogą pojawić się obrzęki powiek, pieczenie, zaburzenia widzenia czy też nadwrażliwość na światło. W razie wystąpienia działań niepożądanych należy zaprzestać stosowania zioła. Świetlik łąkowy nie był także badany pod kątem bezpieczeństwa stosowania u kobiet w ciąży, karmiących piersią oraz u dzieci. W takich przypadkach nie zaleca się używania.

Leki zawierające świetlik łąkowy

Suplementy i wyroby medyczne zawierające świetlik łąkowy

Kosmetyki zawierające świetlik łąkowy

Działanie

  • przeciwalergiczne (łagodzi objawy alergii)
  • przeciwbakteryjne
  • przeciwzapalne
  • ściągające
  • zwiększa wydzielanie soku żołądkowego
  • żółciopędne
  • uszczelniające ściany naczyń krwionośnych

Postacie i formy

  • susz
  • napar
  • odwar
  • nalewka
  • krople
  • tabletka
  • kapsułka
  • maść
  • krem
  • żel na skórę

Substancje aktywne

  • witamina C
  • fitosterole
  • flawonoidy
  • olejki eteryczne
  • garbniki
  • związki mineralne
  • Aminokwasy
  • Glikozydy fenylopropanoidowe
  • kwasy fenolowe
  • irydoidy glikozydowe
  • lignany

Surowiec

  • ziele
Porozmawiaj z farmaceutą
Infolinia: 800 110 110

Zadzwoń do nas jeśli potrzebujesz porady farmaceuty.
Jesteśmy dla Ciebie czynni całą dobę, 7 dni w tygodniu, bezpłatnie.

Pobierz aplikację mobilną Pobierz aplikację mobilną Doz.pl

Ikona przypomnienie o zażyciu leku.
Zdarza Ci się ominąć dawkę leku?

Zainstaluj aplikację. Stwórz apteczkę. Przypomnimy Ci kiedy wziąć lek.

Dostępna w Aplikacja google play Aplikacja appstore
Dlaczego DOZ.pl
Niższe koszta leczenia

Darmowa dostawa do Apteki
Bezpłatna Infolinia dla Pacjentów.

ikona niższe koszty leczenia
Bezpieczeństwo

Weryfikacja interakcji leków.
Encyklopedia leków i ziół

Ikona encklopedia leków i ziół
Wsparcie w leczeniu

Porady na czacie z Farmaceutą.
E-wizyta z lekarzem specjalistą.

Ikona porady na czacie z farmaceutą
Newsletter

Bądź na bieżąco z DOZ.pl

logo Telemedi

Usługę zdalnej konsultacji z lekarzem świadczy Telemedi.
Regulamin świadczenia usługi dostępny jest tutaj.