Koniczyna łąkowa — nie tylko na menopauzę

Koniczyna łąkowa, występująca również pod nazwą koniczyna czerwona (Trifolium pratense), jest rośliną pospolicie rosnącą na terenie całej Europy, Azji, Ameryki Północnej i Południowej, Australii oraz Afryki Północnej. W szczególności zasiedla słoneczne łąki, lasy, obszary przydrożne oraz tereny trawiaste. Preferuje żyzne gleby. Najbardziej optymalne warunki dla wzrostu rośliny to temperatura od 16°C do 20°C oraz opady nie mniejsze niż 500-600 mm rocznie.

Koniczyna łąkowa jest byliną, która charakteryzuje się wznoszącą się łodygą oraz palowym korzeniem wrastającym w ziemię do 1,5 metra. Roślina może osiągać wysokość do 50 cm. Liście koniczyny są plamiste, mają owalny eliptyczny kształt i rosną w skupiskach po 3. Kwiaty cechują się przyjemnym zapachem i jasnofioletowym kolorem, co skutecznie wabi owady zapylające. Okres kwitnienia koniczyny trwa od maja do września. Wszystkie części rośliny są jadalne (korzeń należy uprzednio ugotować). Jako surowiec farmaceutyczny wykorzystywane są kwiaty oraz ziele.

Koniczyna łąkowa zalecana jest pacjentkom zmagającym się z dolegliwościami towarzyszącymi menopauzie, takimi jak: nadmierna potliwość, uderzenia gorąca, bóle stawowe, spadek libido. Łagodzi również stan napięcia przed menstruacją. Roślina zawarta jest w preparatach wspomagających zaburzenia trawienia oraz wypróżniania. Wskazana jest w przypadku nadciśnienia tętniczego oraz podwyższonego poziomu cholesterolu. Działa korzystnie w stanach zapalnych dróg oddechowych, w szczególności przy zapaleniu oskrzeli. Stosowanie koniczyny łąkowej wskazane jest w schorzeniach układu sercowo-naczyniowego oraz osteoporozie. Wyciąg z rośliny wykorzystywany jest w terapii przeciwtrądzikowej. Zewnętrznie może być również stosowana w przypadku łysienia androgenowego. Ponadto koniczyna łąkowa jest rośliną hodowaną przemysłowo do produkcji paszy dla zwierząt. Kwiaty koniczyny w celach leczniczych jako pierwsi stosowali Indianie północnoamerykańscy. Medycyna ludowa stosowała koniczynę jako preparat moczopędny oraz wykrztuśny.

Koniczyna łąkowa jest rośliną bogatą w substancje aktywne, które odpowiadają za jej terapeutyczne działanie. Należą do nich: garbniki, flawonoidy, olejki eteryczne, fitoestrogeny, izoflawony, kwasy fenolowe, witamina C, witamina E, kwas salicylowy. Flawonoidy odpowiadają za działanie antyoksydacyjne koniczyny, chroniąc organizm przed wolnymi rodnikami. Ponadto roślina wykazuje działanie przeciwzapalne, poprawia elastyczność naczyń, obniża ciśnienie tętnicze krwi oraz poziom cholesterolu. Dzięki temu działa kardioprotekcyjnie oraz zapobiega miażdżycy naczyń. Zawarte w koniczynie estrogeny roślinne łagodzą stan napięcia przedmiesiączkowego oraz dolegliwości związane z menopauzą. Wyciąg z rośliny działa również uspokajająco i lekko nasennie. Koniczyna charakteryzuje się także działaniem wykrztuśnym na drogi oddechowe. W zastosowaniu zewnętrznym przyspiesza procesy regeneracji naskórka, gojenie się ran, działa odkażająco, przeciwtrądzikowo oraz hamuje wypadanie włosów.

Koniczynę łąkową w większości zastosowań należy przyjmować w postaci naparu. 1 łyżkę suszu zalaną szklanką wrzącej wody należy odstawić na 30 minut, a następnie przecedzić. Tak przygotowany napar spożywać dwa razy dziennie. Ponadto z rośliny można przygotować odwar, który można stosować zewnętrznie do okładania ran, stłuczeń, oparzeń, płukania gardła. 2 łyżki ziela koniczyny należy zalać 0,5 litra wody i gotować pod przykryciem przez 15 minut. Po przecedzeniu i wystudzeniu odwar jest gotowy do stosowania. Kwiaty koniczyny można również ususzyć, a następnie zmielić. Tak przygotowany proszek należy przyjmować w ilości 1 g 2-3 razy dziennie. Koniczyna leśna przyjmowana w preparatach łagodzących napięcie miesiączkowe oraz menopauzę może być również stosowana w postaci kapsułek oraz tabletek. W zastosowaniu hamującym wypadanie włosów wyciąg z rośliny może być aplikowany w postaci szamponu, balsamu oraz serum. Działanie przeciwtrądzikowe i pielęgnujące wykorzystywane jest w postaci kremów, masek oraz toników. Ponadto przykładanie świeżej rośliny w miejsce ukąszenia przez owady hamuje świąd oraz łagodzi ból.

W przypadku preparatów zawierających fitoestrogeny należy zachować szczególną ostrożność, zwłaszcza w razie ich długotrwałego stosowania. Kobiety stosujące antykoncepcję hormonalną ich stosowanie powinny skonsultować z lekarzem. Nie należy ich stosować m.in. u kobiet z nowotworami hormonozależnymi, np. rak piersi, rak jajnika.

Podczas przyjmowania preparatów z koniczyną łąkową mogą wystąpić objawy niepożądane, takie jak: pokrzywka, bóle mięśniowe, nudności, wymioty, zawroty głowy, zaburzenia cyklu miesiączkowego, plamienie śródcyklowe.