Jemioła — ozdoba świąteczna i lek

Jemioła pospolita (Viscum album) jest krzewinką wieloletnią, która rośnie w koronach drzew liściastych oraz iglastych. Występuje pospolicie na terenie Europy, Afryki, oraz zachodniej i południowej Azji. Jemioła jest rośliną półpasożytniczą – wytwarza system korzeniowy zakończony ssawkami, które wnikają w głąb drzewa-żywiciela i pobierają składniki mineralne. Dzięki zielonym liściom oraz zawartym w nich chlorofilowi roślina jest w stanie samodzielnie wytwarzać część energii – dlatego też należy do półpasożytów. Jemioła w szczególności upodobała sobie korony dębu, lipy, brzozy, topoli, sosny i jodły. Preferuje drzewa, które mają co najmniej 20 lat oraz rosną na glebach bogatych w wapń.

Jemioła cechuje się rozgałęzionym pędem, który nadaje jej kulisty kształt i osiąga średnicę około 1 metra. Wykształca zielone, skórzaste, sztywne, jajowate liście, które nie opadają na zimę. Jemioła kwitnie od lutego do kwietnia, tworząc drobne, żółte kwiaty osadzone w rozwidleniach gałęzi. Wydzielają one nektar oraz przyjemny zapach, który wabi owady. Owoce jemioły w postaci białych, okrągłych nibyjagód utrzymują się na roślinie przez całą zimę. Surowcem wykorzystywanym w ziołolecznictwie są młode pędy oraz liście. Po oderwaniu od rośliny poddawane są suszeniu w temperaturze 25℃. Zbiór jemioły odbywa się zimą, od grudnia do marca.

Preparaty zawierające wyciąg z jemioły pospolitej wskazane są u pacjentów z nadciśnieniem tętniczym oraz miażdżycą. Ponadto zalecane są u pacjentek cierpiących na dolegliwości związane z menopauzą. Jemioła może być również stosowana w przypadku problemów ze snem, w nerwicy oraz rozdrażnieniu. W zastosowaniu zewnętrznym jemioła jest składnikiem maści rozgrzewających wykorzystywanych w bólach mięśniowych i stawowych.

Jemioła pospolita znana była już w starożytności. W III w. p.n.e. jej lecznicze właściwości opisał uczeń Arystotelesa – Teofrast. Wykorzystywana była do leczenia bezpłodności, gruźlicy oraz kokluszu. Medycyna ludowa stosowała jemiołę u chorych na epilepsję i cierpiących na histerię. Ponadto zalecana była w przypadku pasożytów przewodu pokarmowego, biegunek oraz nadciśnienia. Zewnętrznie stosowane okłady z jemioły wspomagały leczenie owrzodzeń i bóli reumatycznych. W wierzeniach ludowych jemioła stanowi symbol miłości i trwałości związku – umieszczana jest pod sufitem w okresie bożonarodzeniowym. Gałązka jemioły zawieszona na drzwiach wejściowych ma chronić domowników przed złymi mocami oraz złodziejami.

Jemioła pospolita zawiera w swoim składzie liczne składniki aktywne, które odpowiadają za jej lecznicze właściwości. Roślina bogata jest w: glikozydy, cholinę, saponiny, sole mineralne, substancje żywicze, śluz, witaminę C, wapń, kwasy organiczne, flawonoidy oraz peptydy.

Jemioła rozszerza naczynia krwionośne, zwiększa ich elastyczność oraz obniża ciśnienie tętnicze krwi. Działa również wspomagająco w przypadku miażdżycy, obniżając poziom „złego” cholesterolu. Jemioła wskazana jest także u kobiet w okresie przekwitania, gdyż działa łagodząco na dokuczliwe objawy menopauzy. Charakteryzuje się także działaniem immunostymulującym oraz przeciwkrwotocznym. Wykazano, że jemioła działa również moczopędnie, co przekłada się na obniżenie ciśnienia oraz daje efekt przeciwartretyczny na skutek zmniejszenia poziomu kwasu moczowego we krwi. Stosowana zewnętrznie przyspiesza regenerację naskórka oraz działa rozgrzewająco. Od niedawna prowadzone są badania nad antynowotworowym zastosowaniem jemioły bazujące na zawartym w roślinie białku – lektynie.

Jemioła stosowana w celu obniżenia ciśnienia tętniczego może być przyjmowana w postaci naparu. 2 łyżeczki suszu z rośliny należy zalać 0,5 l wrzącej wody i pozostawić do zaparzenia na 30 minut. Tak przygotowany napar należy przecedzić i spożywać w ilości 1/3 szklanki 3 razy dziennie. Susz z jemioły może być również wykorzystywany jako dodatek do herbaty – 1 łyżeczkę surowca należy wymieszać w kubku gorącego napoju z dodatkiem miodu. Tak przygotowana jemioła może być również stosowana w celu łagodzenia objawów menopauzy, nerwicy oraz zaburzeń snu. Wyciąg z jemioły stosowany w nadciśnieniu może być też przyjmowany w postaci gotowego płynu doustnego oraz tabletek.

Ze względu na brak wystarczających badań klinicznych przyjmowanie jemioły w czasie ciąży oraz laktacji nie jest zalecane. Należy również pamiętać, że przyjęcie zbyt dużej dawki jemioły jest toksyczne – preparaty z jemiołą należy pozyskiwać ze sprawdzonych źródeł. Samodzielny zbiór oraz przygotowywanie suszu z jemioły nie są zalecane.

Brak informacji na temat występowania interakcji z innymi lekami oraz ziołami podczas przyjmowania produktów z jemiołą białą.

Podczas stosowania produktów zawierających jemiołę pospolitą mogą wystąpić skutki uboczne, takie jak halucynacje, ból głowy, zaburzenia widzenia, nudności, wymioty, gorączka, drgawki, poronienia, zwolnienie akcji serca. Przedawkowana roślina staje się toksyczna, co może stanowić zagrożenie życia oraz zdrowia.