Loperamid, Loperamidum - Zastosowanie, działanie, opis

Loperamid to lek przeciwbiegunkowy stosowany w leczeniu objawowym ostrej i przewlekłej biegunki. Dodatkowo może być stosowany do zmniejszenia liczby i objętości stolców, a także zagęszczenia ich konsystencji u pacjentów z przetoką jelita krętego. U osób dorosłych, ze zdiagnozowanym zespołem jelita drażliwego loperamid stosuje się w celu złagodzenia ostrych epizodów biegunki. Występuje w postaci tabletek ulegających rozpadowi w jamie ustnej, kapsułek i tabletek powlekanych. 

Loperamid to lek doustny w postaci tabletek, kapsułek lub tabletek do podjęzykowych. Stosowanie loperamidu zależy od rodzaju biegunki i jest inne w przypadku biegunki ostrej u dzieci i dorosłych i w przypadku biegunki przewlekłej.

Dawka maksymalna dobowa to 18mg dla dorosłych, u dzieci maksymalna dawka dobowa zależy od masy ciała.

Nie ma konieczności zmiany dawkowania u osób starszych czy z uszkodzeniami nerek. Jednakże lek należy ostrożnie stosować u osób z zaburzeniami funkcji wątroby ze względu na jego metabolizm. 

Nadwrażliwość na substancję czynną jest przeciwwskazaniem do stosowania leku. Dodatkowo loperamidu nie powinny stosować osoby cierpiące na niedrożność jelit, wrzodziejące zapalenie jelita grubego, rzekomobłoniaste zapalenie jelit czy ostry rzut krwotocznego zapalenia jelita grubego oraz czerwonkę z krwią w kale. W przypadku bakteryjnego zapalenia jelita cienkiego i okrężnicy również istnieje przeciwwskazanie do stosowania leku, szczególnie jeśli zapalenie powodują bakterie z grupy Sallmonella, Shigella i Campylobacter. 

Przeciwwskazaniem do stosowania loperamidu są wszystkie stany w których nie należy zwalniać perystaltyki jelit z powodu ryzyka ciężkich powikłań.

Jeżeli u pacjenta wystąpią zaparcia, wzdęcie brzucha lub niedrożność jelit leczenia należy bezwzględnie zaprzestać. 

Podanie leku należy przerwać, gdy w ciągu 48 godzin nie obserwuje się poprawy stanu klinicznego u pacjenta z ostra biegunką, gdy wystąpią zapacia, wzdęcia lub niedrożność jelit. Długotrwała biegunka może być też oznaką poważniejszych chorób. Pacjent w obu wypadkach powinien skonsultować się z lekarzem. Nie należy stosować loperamidu długotrwale, bez określenia przyczyny biegunki. 

W przypadku pacjentów z AIDS leczonych z powodu biegunki, należy przerwać stosowanie leku przy pierwszych objawach wzdęcia brzucha. U grupy pacjentów z zaburzeniami czynności wątroby lek należy stosować z ostrożnością ze względu na możliwość przedawkowania leku i jego toksyczne działanie o ośrodkowy układ nerwowy. 

Zaleca się ostrożność w prowadzeniu pojazdów i obsłudze maszyn, wynika to nie tyle ze stosowania leku loperamid jak z zespołu objawów towarzyszących biegunce. Są to: obniżony poziom świadomości, zmęczenie, zawroty głowy, senność, a nawet utrata świadomości. 

Dane z badań na zwierzętach nie wykazują, żeby loperamid miał działanie teratogenne lub embriotoksyczne (powodujące wady w rozwoju zarodka lub płodu). Bezpieczeństwo stosowania u kobiet w ciąży nie zostało określone.  Nie zaleca się jednak podawania leku w ciąży, szczególnie w pierwszym trymestrze. Pacjentki w ciąży lub karmiące piersią powinny skonsultować się z lekarzem. 

Wykazano, że niewielkie ilości leku mogą przenikać do mleka matki, dlatego nie zaleca się jego stosowania u matek karmiących piersią. Kobiety w ciąży i karmiące piersią powinny skonsultować się z lekarzem przed zastosowaniem leku. 

Objawami przedawkowania ze względu na toksyczne, hamujące działanie na ośrodkowy układ nerwowy są: osłupienie, zaburzenia koordynacji ruchowej, senność, zwężenie źrenic, nadmierne napięcie mięśniowe i depresja oddechowa, zaparcie, zatrzymanie moczu i niedrożność jelit. 

Zaobserwowano także objawy kardiologiczne. U osób które przedawkowały loperamid nastąpiło wydłużenie odstępu QT oraz trwania zespołu QRS (fragmenty zapisu na EKG), zaburzenia rytmu serca, arytmie komorowe, zatrzymania akcji serca i omdlenia. Może to prowadzić nawet do zgonu. 

Wykazano, że loperamid jest nieselektywnym blokerem kanałów wapniowych, które biorą udział w mechanizmie skurczu mięśnia. Tym samym poprzez bezpośredni wpływ na mięśnie podłużne i okrężne ściany jelita hamuje perystaltykę jelit. Wiążę się także z receptorami opioidowymi komórek ścian jelita co również wpływa hamująco na ich perystaltykę. Zwiększa on także wchłanianie zwrotne wody i elektrolitów, co wpływa na zmniejszenie objętości mas kałowych oraz zmniejsza ich konsystencję na bardziej zwartą. 

Loperamid jest wchłaniany w jelitach, jednakże ze względu na mechanizm pierwszego przejścia zachodzący w wątrobie (eliminacja leku przed jego dostaniem się do krążenia ogólnego) do krwi trafia znikoma dawka leku. 

Badania zostały wykonane na szczurach i wykazują duże powinowactwo leku do komórek ścian jelita, szczególnie do receptorów podłużnej warstwy mięśniowej. Wiązanie z białkami osocza to 95% (albuminy), natomiast dane  nie kliniczne wykazują, że loperamid jest substratem glikoproteiny P. 

Loperamid niemal całkowicie ulega efektowi pierwszego przejścia, czyli jest wyłapywany przez wątrobę, metabolizowany, sprzęgany i wydalany z żółcią, z tego względu stężenie leku w postaci niezmienionej w osoczu jest niewielkie. Główny szlak metabolizmu loperamidu został określony jako oksydacyjna N-demetylacja, za pośrednictwem cytochromów CYP3A4 i CYP2C8. 

Loperamid i jego metabolity jest wydalany głównie z kałem, a okres jego półtrwania (czas, w którym stężenie leku w krwi, surowicy lub osoczu zmniejszy się do połowy wartości początkowej) wynosi około 11 godzin.