Linkomycyna, Lincomycinum - Zastosowanie, działanie, opis

Linkomycyna jest przedstawicielem antybiotyków linkozoamidowych. Substancja wykorzystywana jest do leczenia zakażeń paciorkowcowych i gronkowcowych, a także schorzeń wywołanych przez bakterie beztlenowe.

Linkomycyna stosowana jest w terapii:

• zakażeń górnych i dolnych dróg oddechowych, obejmujących zapalenie ucha środkowego i migdałków podniebiennych, a także ropnia płuca, ropniaka opłucnej oraz zachłystowego zapalenia płuc;
• zakażeń szpiku kostnego oraz kości i stawów;
• zakażeń tkanek miękkich i skóry;
• posocznicy.

Dawkowanie linkomycyny jest zależne od postaci leku, jednostki chorobowej oraz ogólnego stanu chorego.

Linkomycyna stosowana w kapsułkach powinna być zażywana na czczo, nie zaleca się także spożywać posiłków w ciągu 1-2 godzin od przyjęcia leku, gdyż pokarm osłabia jego wchłanianie. Jeśli antybiotyk podawany jest w roztworze do wstrzykiwań i infuzji, to należy go podawać domięśniowo lub we wlewie dożylnym trwającym nie krócej niż 60 minut (czas podania wydłuża się wraz z dawką).

Zwykle stosowane dawki dobowe u osób dorosłych: 1,2 g do 2 g,  w przebiegu ciężkich zakażeń dopuszcza się podawanie nawet do 8 g na dobę.

Zwykle stosowane dawki u dzieci: od 10 mg/kg m.c. do 20 mg/kg m.c. na dobę.

Osoby z zaburzoną czynnością wątroby i nerek wymagają indywidualnego ustalenia dawki, gdyż okres półtrwania leku jest wydłużony w tej grupie pacjentów. Osoby z ciężką niewydolnością nerek powinny przyjmować około 30% dawki zaordynowaną osoba z prawidłowo funkcjonującym organem.

Przeciwwskazaniem do stosowania linkomycyny jest występowanie reakcji nadwrażliwości na samą substancję lub na klindamycynę. 

Linkomycyna może powodować ciężkie reakcje nadwrażliwości. Podczas stosowania leku istnieje ryzyko pojawienia się anafilaksji oraz ciężkich reakcji skórnych takich jak: rumień wielopostaciowy, zespól Stevensa-Johnsona czy złuszczające bądź pęcherzowe zapalenie skóry. Należy pamiętać, że pacjenci będący nadwrażliwi na klindamycynę prawdopodobnie rozwiną tą samą reakcję w trakcie terapii linkomycyną. Donoszono też o przypadkach, gdy osoby nadwrażliwe na penicyliny cierpiały z powodu reakcji nadwrażliwości podczas leczenia linkomycyną. W związku z powyższymi właściwościami leku, linkomycynę należy stosować ostrożnie u osób z atopią czy chorujących na astmę.

Linkomycyna wykazuje oporność krzyżową z klindamycyną.

Antybiotyk blokuje płytkę nerwowo-mięśniową i może nasilać działanie leków o podobnych właściwościach. 

Linkomycyny nie należy stosować do leczenia zakażeń opon mózgowo-rdzeniowych, gdyż substancja nie przenika wystarczająco do płynu mózgowo-rdzeniowego. 

Podczas terapii antybiotykiem wzrasta ryzyko rozwoju mikrobiomu niewrażliwego na działanie linkomycyny, zwłaszcza drożdżaków z rodzaju Candida. Jeśli w trakcie leczenia pojawią się zakażenia grzybicze bądź inne zakażenia, na które linkomycyna jest nieskuteczna, należy wdrożyć odpowiednie leczenie tych infekcji.

Substancja zmienia florę jelitową zwiększając ryzyko zakażenia Clostridium difficile. Rzekomobłoniaste zapalenie jelita grubego może mieć przebieg od łagodnego do stanu zagrażającemu życiu, zwłaszcza u osób osłabionych i starszych. Jeśli podczas terapii pojawią się: silny ból brzucha, uporczywa wodnista biegunka z domieszką krwi oraz ogólna słabość, należy zgłosić się do lekarza, który wdroży odpowiednie leczenie zakażenia (linkomycyna nie jest skuteczna wobec Clostridium difficile).

U pacjentów z zaburzoną funkcją wątroby i nerek obserwuje się zwiększone stężenie linkomycyny w osoczu, co sprzyja pojawieniu się działań niepożądanych. Osoby te powinny mieć indywidualnie dobrane dawki antybiotyku. W tej grupie pacjentów zaleca się również regularną kontrolę funkcji wątroby i nerek w czasie leczenia linkomycyną.

Nowobiocyna, kanamycyna i fenytoina nie powinny być podawane wraz z linkomycyną w jednym wstrzyknięciu. Pomiędzy substancjami, a antybiotykiem występuje niezgodność fizyczna.

Pokarm, zwłaszcza pektyny obniżają wchłanianie linkomycyny. Lek w postaci doustnej należy stosować 60 minut przed posiłkiem lub dwie godziny po nim.

Linkomycyna może zawyżać wyniki wartości aktywności fosfatazy alkalicznej.

Linkomycyna przenika przez łożysko. Dotychczas nie wykazano, aby lek zwiększał ryzyko pojawiania się wad wrodzonych u dzieci matek stosujących antybiotyk w trakcie ciąży. Należy jednak pamiętać, że wnioski te nie płyną z przeprowadzonych badań klinicznych, ale z obserwacji populacyjnych. Dopuszcza się stosowanie linkomycyny przez kobiety ciężarne, gdy nie ma bezpieczniejszej alternatywy.

Decyzję o stosowaniu linkomycyny podczas ciąży podejmuje lekarz.

Stężenie antybiotyku w mleku kobiecym wynosi od 50% do 100% dawki przyjętej przez matkę karmiącą. Linkomycyna może powodować groźne biegunki u oseska w tym także zakażenie Clostridium difficile. Substancji nie należy stosować podczas laktacji.

Po  dożylnym podaniu linkomycyny mogą pojawić się:

• zatrzymanie krążenia oraz niewydolność oddechowa;
• zakrzepowe zapalenie żył.

Powyższe działania niepożądane pojawiają się z częstością nieznaną, podobnie jak skutki uboczne występujące po podaniu domięśniowym leku, które obejmują ból, podrażnienie oraz stwardnienie w miejscu podania, a także możliwość pojawienia się jałowego ropnia w obszarze wkłucia.

Przy zbyt szybkim podaniu parenteralnym linkomycyny istnieje ryzyko pojawienia się niedociśnienia i omdleń.

Przedawkowanie linkomycyny objawia się wystąpieniem zaburzeń ze strony przewodu pokarmowego. Przy stosowaniu zbyt dużych dawek leku mogą pojawić się: ból brzucha, nudności, a także biegunka oraz wymioty.

Linkomycyna jest przedstawicielem linkozamodów, pochodzenia naturalnego wytwarzanym przez bakterie Streptomyces lincolnensis. 

Mechanizm działania antybiotyku polega na hamowaniu syntezy białek bakteryjnych. Linkomycyna przez przyłączenie się do podjednostki 50s rybosomów, zapobiega tworzeniu się połączeń między strukturami peptydowymi białek. Substancja działa bakteriostatycznie, ale może wykazywać także aktywność bakteriobójczą. 

Antybiotyk wykazuje oporność krzyżową z klindamycyną, możliwe jest również pojawienie się tego zjawiska między lekiem, a makrolidami.  Za oporność na linkomycynę, gronkowców oraz paciorkowców, najczęściej odpowiada proces; metylacji RNA struktur budujących podjednostkę 50s rybosomu tych bakterii.

Linkomycyna wykazuje aktywność wobec Gram dodatnich bakterii tlenowych, głównie gronkowców i paciorkowców takich jak: Staphylococcus aureus (bez szczepów MRSA), Streptococcus pyogenes, Streptococcus pneumoniae oraz paciorkowce zieleniejące, lek działa także na Corynebacterium diphteriae. Antybiotyk jest również aktywny w stosunku do następujących beztlenowców i mikroaerofilów: Clostridium tetani, Clostridium perfringens jak i Propionibacterium acnes.

Wchłanianie po podaniu doustnym wynosi około 30% i zmniejsza się pod wpływem posiłku. Stężenie maksymalne osiągane jest po dwóch godzinach od podania substancji. Natomiast po podaniu domięśniowym wartość stężenia maksymalnego obserwowane jest po 60 minutach od iniekcji.

Linkomycyna związana jest z białkami osocza średnio w około 70% (wartość ta jest zmienna w populacji) i zmniejsza się wraz ze wzrostem stężenia substancji w osoczu. Antybiotyk przenika do większości płynów ciała, w tym do kości. Przechodzi też przez łożysko i do mleka matki. Substancja osiąga też pewne stężenia w płynie rdzeniowym, ale nie wystarczające aby stosować ten antybiotyk do leczenia zakażeń opon mózgowo-rdzeniowych.

Postuluje się, że linkomycyna podlega metabolizmowi wątrobowemu, metabolity leku nie są scharakteryzowane. U osób z niewydolnością wątroby okres półtrwania substancji ulega nawet dwukrotnemu wydłużeniu.

Linkomycyna wydalana jest wraz z moczem oraz żółcią. Okres półtrwania antybiotyku wynosi około 5 godzin, czas ten może ulec wydłużeniu u pacjentów z niewydolnością nerek.