Gestoden, Gestodenum - Zastosowanie, działanie, opis

Gestoden jest stosowany jako doustna antykoncepcja hormonalna w preparatach dwuskładnikowych w połączeniu z estrogenami.

Gestoden przyjmuje się doustnie, raz na dobę o stałej porze dnia. Przyjmowanie leku należy rozpocząć w pierwszym dniu krwawienia miesiączkowego. Dopuszcza się rozpoczęcie terapii w 2-7 dniu krwawienia, ale z koniecznością zastosowania dodatkowej metody antykoncepcji przez pierwsze 7 dni. Gestoden przyjmuje się w cyklu 21-dniowym lub 24-dniowym, po którym następuje 7- lub 4-dniowa przerwa i dochodzi do krwawienia z odstawienia.
W przypadku poronienia w pierwszym trymestrze ciąży zalecane jest natychmiastowe rozpoczęcie przyjmowania gestodenu. Kobiety po porodzie lub po poronieniu w drugim trymestrze ciąży powinny rozpocząć stosowanie leku po 28 dniach od porodu/poronienia.
Jeżeli kobieta stosowała dotychczas inne metody antykoncepcji (np. plastry, system dopochwowy, złożone środki hormonalne) należy przyjąć gestoden dzień po zakończeniu poprzedniej metody antykoncepcji.
W przypadku pominięcia dawki gestodenu, należy przyjąć tabletkę najszybciej jak to możliwe, jeśli od ostatniej dawki minęło mniej niż 12 h. Następne tabletki przyjmować o stałej porze dnia. Jeżeli od ostatniej dawki minęło więcej niż 12 h, należy zastosować dodatkową metodę antykoncepcji przez kolejne 7 dni.
W przypadku wystąpienia wymiotów i (lub) biegunki w ciągu 4 h od przyjęcia leku należy uwzględnić możliwość niecałkowitego wchłonięcia dawki leku z czym wiążę się konieczność przyjęcia dodatkowej dawki gestodenu z opakowania zapasowego.

Przeciwwskazaniem są nadwrażliwość na gestoden, choroba zakrzepowo-zatorowa i czynniki zwiększające ryzyko wystąpienia choroby zakrzepowo-zatorowej (np. wada zastawkowa serca, zaburzenia rytmu serca), krwawienia z pochwy o nieustalonej przyczynie oraz zdiagnozowanie lub podejrzenie nowotworu zależnego od hormonów płciowych. Przeciwwskazaniem jest również zapalenie trzustki z ciężką hipertrójglicerydemią, cukrzyca ze zmianami naczyniowymi, niekontrolowane nadciśnienie, ból głowy z ogniskowymi objawami neurologicznymi, choroba naczyń mózgowych, choroba wieńcowa, ciężka choroba wątroby włącznie ze złośliwymi nowotworami wątroby (do momentu unormowania parametrów biochemicznych).

Jeżeli u pacjentki występowała w przeszłości choroba zakrzepowo-zatorowa to należy uwzględnić ryzyko jej nawrotu. Lek predysponuje do wystąpienia choroby zakrzepowo-zatorowej, dlatego w przypadku pojawienia się pierwszych objawów należy przerwać jego stosowanie. Należy uwzględnić zwiększone ryzyko u osób długotrwale unieruchomionych (np. w okresie po operacji lub w wyniku choroby), osób otyłych, w zaawansowanym wieku, w okresie po porodzie/poronieniu w II trymestrze. Ryzyko choroby zakrzepowo-zatorowej żył jest szczególnie wysokie w pierwszym roku stosowania złożonych tabletek antykoncepcyjnych. Choroba zakrzepowo-zatorowa tętnic wiąże się z ryzykiem wystąpienia zawału mięśnia sercowego i incydentów mózgowo-naczyniowych. Oprócz wyżej wymienionych czynników sprzyjających tym incydentom można wyróżnić również palenie papierosów, nadciśnienie, hiperlipidemię i migrenę.
Odnotowano przypadki zakrzepicy siatkówki oka, która może prowadzić do częściowej lub całkowitej utraty wzroku.
Podczas stosowania gestodenu może wystąpić znacznie podwyższone ciśnienie tętnicze krwi.
Przyjmowanie gestodenu może zwiększać ryzyko raka piersi, szyjki macicy i wątroby.
Podczas stosowania leku istnieje ryzyko wystąpienia ostudy (przebarwienia skóry wynikające z nadmiernej produkcji melaniny). Należy unikać ekspozycji na słońce lub promieniowanie ultrafioletowe, jeżeli pacjentka ma skłonność do występowania ostudy.
Konsekwencją stosowania gestodenu jest często nastrój depresyjny. W przypadku nawracających epizodów depresji konieczna jest konsultacja lekarska.
Gestoden może pogarszać kontrolę glikemii. Pacjentki diabetologiczne należy poddać ścisłej obserwacji.
W trakcie przyjmowania leku mogą wystąpić zaburzenia profilu lipidowego (wzrost LDL, spadek HDL w osoczu). Może dojść do trwałej hipertrójglicerydemii i związanej z nią powikłań.
W przerwie pomiędzy okresami stosowania leku powinno wystąpić krwawienie z odstawienia. Jego brak należy skonsultować z lekarzem i wykluczyć ciążę.
Pojawienie się plamień/krwawień śródcyklicznych wymaga podjęcia odpowiedniego postępowania diagnostycznego i rozważenia innych metod antykoncepcji.
Należy poinformować pacjentkę, że gestoden nie chroni przed HIV i innymi chorobami przenoszonymi drogą płciową.
Lek nie jest wskazany do stosowania w okresie przed wystąpieniem menstruacji i po menopauzie.

Gestodenu nie należy łączyć z ombitaswirem, parytaprewirem, rytonawirem i dazabuwirem.

Sok grejpfrutowy zwiększa stężenie gestodenu w osoczu przez inhibicję enzymatyczną.

Należy uwzględnić ryzyko wpływu gestodenu na wyniki badań laboratoryjnych (parametry czynności wątroby, tarczycy, nerek i nadnerczy, parametry metabolizmu węglowodanów, procesu krzepnięcia i fibrynolizy, a także na stężenie niektórych białek w surowicy).
Ziele dziurawca (Hypericum perforatum) może nasilać metabolizm wątrobowy gestodenu i zmniejszać skuteczność działania antykoncepcyjnego.

Brak danych, które wskazywałyby na szkodliwy wpływ gestodenu na rozwój płodu, gdy doszło do przypadkowego zapłodnienia i nieumyślnego przyjmowania leku na wczesnym etapie ciąży. Po potwierdzeniu ciąży należy przerwać przyjmowanie gestodenu.

Gestoden przenika do mleka kobiecego. W pojedynczych przypadkach odnotowano działania niepożądane u karmionego dziecka włącznie z żółtaczką. Gestoden może zmieniać ilość i skład pokarmu, dlatego nie zaleca się jego stosowania w okresie karmienia piersią.

Przyjęciu zbyt dużych dawek gestodenu nie powinny towarzyszyć poważne skutki. Odnotowano przypadki nudności, wymiotów, zawrotów głowy, bólu brzucha, znużenia, tkliwości piersi oraz niewielkich krwawień z pochwy

Gestoden to progestagen, który łączy się z receptorem progesteronowym. Powstały kompleks wiąże się z DNA i nasila ekspresję genów docelowych. Skutkiem działania leku jest przede wszystkim hamowanie produkcji hormonu luteinizującego (LH) i procesu owulacji, a także wzrost lepkości śluzu szyjkowego, co utrudnia przenikanie plemników do jamy macicy, a także uniemożliwia zagnieżdżenie zarodka w macicy. Gestoden oddziałuje również z receptorem glikokortykosteroidowym, przez co nasileniu ulega ekspresja receptora trombiny i związana z tym aktywność prozakrzepowa.

Gestoden jest szybko wchłaniany z przewodu pokarmowego, osiągając stężenie maksymalne po upływie 1 h od podania. Biodostępność leku wynosi około 99%.

Stopień wiązania gestodenu z albuminami osocza wynosi 30%. Lek w większym stopniu wiąże się z globuliną wiążącą hormony płciowe (50-70%) .

Gestoden ulega metabolizmowi wątrobowemu na drodze redukcji i hydroksylacji.

Okres półtrwania gestodenu wynosi 12-15 h. Lek wydalany jest w postaci metabolitów głównie z moczem, w drugiej kolejności z kałem.