Zolpidem, Zolpidemum - Zastosowanie, działanie, opis

Zolpidem stosuje się w postaci winianu w leczeniu bezsenności u osób dorosłych. Bezsenność może być uciążliwa, zaburzać funkcjonowanie i wywoływać zaniepokojenie u pacjenta. Zolpidem stosuje się w terapii krótkotrwałej.

Zolpidem stosuje się doustnie, bezpośrednio przed snem z odpowiednią ilością wody. Początek działania jest szybki, działanie nasenne utrzymuje się do 6 godzin.

Zolpidem powinien być stosowany krótkotrwale, nie dłużej niż kilka dni - do 2óch tygodni. Maksymalny czas leczenia wynosi 4 tygodnie i obejmuje okres włączenia tego leku i etap odstawienia ze zmniejszaniem dawki włącznie.

Schemat leczenia, dawka jest ustalana indywidualnie przez lekarza.

Pacjenci w podeszłym wieku wykazują większą wrażliwość na zolpidem. Osoby z niewydolnością wątroby powinni mieć odpowiednio zmniejszoną dawkę ze względu na osłabiony klirens. W obu powyższych grupach pacjentów obserwowano zwiększone stężenie zolpidemu we krwi, co może wiązać się z jego nasilonym działaniem i obecnością w ustroju.

Dawki zwykle stosowane (dobowe) u osób dorosłych: od 5 mg do 10 mg.

Zolpidem nie powinien być stosowany u pacjentów z następującymi chorobami: niewydolność wątroby (ciężka), zespół bezdechu sennego, myasthenia gravis, niewydolność oddechowa (ostra, ciężka).

Zolpidem nie powinien być stosowany jeśli występuje uczulenie/nadwrażliwość na tę substancję. Dzieci, młodzież i osoby poniżej 18. roku życia nie powinny stosować tej substancji.

Podstawową leczenia bezsenności stanowi ustalenie jej przyczyny - jeśli występuje brak efektów po 7-14 dniowym stosowaniu zolpidemu należy rozpoznać chorobą wywołującą bezsenność.

Stosowanie dłuższe niż zalecane, przyjmowanie zolpidemu przez kilka tygodni może wiązać się ze zmniejszeniem działania nasennego będącego efektem rozwoju tolerancji na tę substancję.

Stosowanie zolpidemu, pochodnych benzodiazepin (BZD) może wiązać się z wystąpieniem uzależnienia psychicznego i/lub fizycznego. Czynnikami sprzyjającymi uzależnieniu jest uzależnienie alkoholowe, nadużywanie leków w wywiadzie czy choroby psychiczne. Nagłe odstawienie zolpidemu, szczególnie u osób uzależnionych może być powodem wystąpienia objawów odstawiennych - obejmują one lęk, wzmożone napięcie psychiczne, drażliwość, dezorientację, niepokój, bóle głowy i mięśni. W ostrych stanach mogą wystąpić: depersonalizacja, parestezje, światłowstręt, przeczulica słuchowa, omamy, drgawki, napady drgawkowe.

Przerwanie stosowania BZD, w tym zolpidemu może wiązać się z wystąpieniem bezsenności "z odbicia". Temu stanowi towarzyszyć może nawrót objawów o nasileniu większym niż przed rozpoczęciem leczenia substancjami o działaniu nasennym. Dodatkowo mogą wystąpić również lęk, niepokój i zmiany nastroju. Istotne w takim przypadku jest odpowiednie dobranie schematu dawkowania z uwzględnieniem okresu zmniejszania dawki.

W związku z potencjałem uzależniającym, bezsennością z odbicia okres stosowania zolpidemu i substancji o podobnym profilu działania powinien być jak najkrótszy i nie powinien przekraczać 4 tygodni.

Stosowanie zolpidemu może wiązać się z wystąpieniem zaburzeń psychoruchowych dnia następnego, w tym zdolnością prowadzenia pojazdów. Ryzyko to jest zwiększone gdy przyjęciu zolpidemu i chęci przystąpienia do wykonywania czynności wymagających zwiększonej uwagi towarzyszy okres krótszy niż 8 godzin, pacjent zastosował dawkę większą niż zalecaną, pacjent zastosował zolpidem z alkoholem / innymi lekami działającymi depresyjnie na OUN / lekami zwiększającymi stężenie zolpidemu we krwi.

Istotnym elementem terapii zolpidemem jest odpowiednia długość snu - minimum 8 godzin nieprzerwanego snu. Stosowanie BZD i substancji podobnych może być przyczyną wystąpienia niepamięci, które może ujawnić się po kilku godzinach od przyjęcia tej substancji.

Pacjenci w podeszłym wieku są bardziej wrażliwi na działanie zolpidemu - dawkę należy dobrać odpowiednio ze względu na to, że zolpidem ma działanie zwiotczające mięśnie, zwiększa się ryzyko upadku, a w efekcie złamań. Dodatkowo u osób starszych częściej występuje reakcja paradoksalna / inna psychiczna, której towarzyszą objawy jak: niepokój, pobudzenie, urojenia, napady złości, koszmary senne, nasilona bezsenność.

Niektóre dolegliwości jak niewydolność wątroby, niewydolność oddechowa, niewydolność nerek mogą stanowić znaczące ograniczenie do stosowania zolpidemu lub być przeciwwskazaniem do stosowania. Zolpidem i inne BZD nie powinny być lekami pierwszego rzutu w chorobach psychicznych. Należy zachować ostrożność, jeśli zolpidem ma być stosowany u osób z depresją (mimo braku interakcji z SSRI). U pacjentów z depresją istnieje ryzyko myśli samobójczych, zolpidem może nasilać takie skłonności czy myśli. Nie należy stosować zolpidemu w momencie występowania lęku związanego z depresją.

Pacjenci stosujący zolpidem mogą być dotknięci somnambulizmem (lunatyzmem, sennowłóctwem) - objawia się to chodzeniem podczas snu, prowadzeniem samochodu podczas snu, wykonywaniem innych czynności podczas snu z niepamięcią tych zdarzeń. Ryzyko to wzrasta przy jednoczesnym stosowaniu alkoholu / innych leków o działaniu hamującym na OUN.

W terapii zolpidemu nie zaleca się łączenia z opioidami ze względu na ryzyko nadmiernego uspokojenia, depresji oddechowej, śpiączki. Jeśli zachodzi konieczność pacjentów należy odpowiednio monitorować pod kątem zaburzeń oddychania czy nadmiernej sedacji.

Nie zaleca się łączenia z alkoholem ze względu na ryzyko nadmiernego uspokojenia, sedacji.

Zolpidem wpływa niekorzystnie na prowadzenie pojazdów i zdolność obsługiwania maszyn. Zolpidem posiada działanie nasenne i podobnie jak w przypadku innych leków o takim profilu działania może powodować objawy wpływające niekorzystnie na wykonywanie czynności wymagających zwiększonej uwagi. Wśród objawów wpływających niekorzystnie na powyższe zdolności można wymienić: zawroty głowy, ospałość, niewyraźne widzenie, podwójne widzenie, zmniejszoną czujność. Istnieje również realne ryzyko zaśnięcia za kierownicą.

Ziele dziurawca może wpływać na znaczące obniżenie stężenia zolpidemu we krwi na skutek indukcji enzymów odpowiedzialnych za metabolizm tej substancji czynnej.

Nie zaleca się stosowania tego leku w okresie ciąży, szczególnie podczas pierwszego trymestru. Zolpidem przenika przez łożysko.

Jeśli zolpidem był stosowany w końcowym okresie ciąży, w czasie porodu u noworodka mogą wystąpić takie objawy jak hipotonia, umiarkowana niewydolność oddechowa. Dodatkowo może wystąpić tzw. zespół wiotkiego dziecka - zmniejszona aktywność ruchowa noworodka i zmiana rytmu serca.

Nadużywanie zolpidemu i substancji do niego podobnych może prowadzić do uzależnienia fizycznego u noworodka.

W niewielkim stopniu zolpidem przenika do mleka matki.

Nie zaleca się stosowania tej substancji w okresie laktacji.

Ze względu na profil działania zolpidemu obserwowano wpływ depresyjny na OUN, wśród objawów występowały zaburzenia świadomości (senność, śpiączka).

Zolpidem jest substancją podobną do benzodiazepin, która selektywnie (typowe benzodiazepiny łączą się nieselektywnie z trzema typami receptora GABA-A) łączy się z podtypem receptora omega-1 (inaczej podtyp benzodiazepinowy-1), który jest jednostką receptora GABA-A.

Efektem działania nasennego zolpidemu jest skrócenie fazy snu utajonego, spadek ilości wybudzeń w nocy, wydłużenie okresu snu. Zolpidem wydłuża fazę II i fazę snu głębokiego (III i IV). W dawkach zalecanych nie wpływa na czas trwania fazy REM.

Zolpidem jest szybko wchłaniany w podaniu doustnym. Początek działania tej substancji jest szybki. Biodostępność wynosi ok. 70%.

Stężenie maksymalne jest osiągane w czasie  30 minut do 3 godzin.

Stopień wiązania z białkami jest wysoki - wynosi ok. 92%.

Zolpidem ulega efektowi pierwszego przejścia w wątrobie (ok. 35%).

Metabolizm jest głównie wątrobowy, substancja ta jest metabolizowana przez enzym CYP 3A4 (będącego częścią cytochromu P-450). Zolpidem nie indukuje enzymów wątrobowych.

Metabolity nie posiadają działania terapeutycznego i są nieaktywne.

Okres półtrwania jest krótki i wynosi ok. 2,4 godziny.

Niewydolność wątroby wydłuża biodostępność leku do 10 godzin.

Metabolity w dużej części są wydalane z moczem (ok. 56%), z kałem ok. 37%.

U pacjentów z niewydolnością nerek nie zaobserwowano zmian farmakokinetycznych.