Metronidazol, Metronidazolum - Zastosowanie, działanie, opis

Podstawowe informacje o metronidazolu

Rok wprowadzenia na rynek
1963
Substancje aktywne
metronidazol
Działanie metronidazolu
bakteriobójcze, przeciwpierwotniakowe
Postacie metronidazolu
emulsja na skórę , globulki dopochwowe, krem, maść, pasta, roztwór do infuzji, roztwór do wstrzykiwań, tabletki, tabletki dopochwowe, żel
Układy narządowe
powłoka wspólna (skóra i błony śluzowe), układ kostny, układ moczowy, układ płciowy żeński, układ pokarmowy (trawienny)
Specjalności medyczne
Chirurgia ogólna, Dermatologia i wenerologia, Ginekologia i położnictwo, Medycyna rodzinna, Stomatologia ogólna
Rys historyczny metronidazolu

Metronidazol został zatwierdzony do użytku medycznego przez Swissmedic w Szwajcarii dnia 14 maja 1960 roku. Podmiotem odpowiedzialnym za wprowadzenie substancji czynnej na rynek farmaceutyczny była firma Sanofi Aventis. Z kolei Agencja Żywności i Leków (FDA) w Stanach Zjednoczonych wydała taką zgodę dnia 18 licpca 1963 roku . W tym przypadku podmiotem odpowiedzialnym za wprowadzenie leku była firma GD SEARLE LLC.

Wzór sumaryczny metronidazolu

C6H9N3O3

Spis treści

Wybrane produkty lecznicze dopuszczone do obrotu w RP zawierające metronidazol

Wskazania do stosowania metronidazolu

Metronidazol jest stosowany w leczeniu zakażeń drobnoustrojami beztlenowymi oraz florą mieszaną z udziałem beztlenowców. Substancja czynna wskazana jest na przykład w leczeniu zakażeń przyzębia lub zakażeń w obszarze jamy brzusznej i miednicy mniejszej. Metronidazol stosuje się również jako składnik terapii wielolekowej w eradykacji Helicobacter pylori. Związek używany jest również w terapii rzekomobłoniastego zapalenia jelita grubego, choroby Leśniowskiego-Crohna, colitis ulcerosa, trądziku różowatego i mieszanych zakażeń skóry. Metronidazol jest także lekiem z wyboru w leczeniu miejscowym i ogólnym rzęsistkowicy, giardiazy (lambliozy) i amebiazy.

Dawkowanie metronidazolu

Metronidazol stosowany jest doustnie, dożylnie, dopochwowo, zewnętrznie (na skórę) oraz do kanału korzeniowego zęba.

Dawka stosowana w leczeniu zależna jest od jednostki chorobowej, postaci substancji czynnej, wieku, masy ciała, etapu leczenia schorzenia oraz chorób towarzyszących (niewydolność wątroby).

Podanie doustne

Dawki zwykle stosowane (dobowe) u osób dorosłych: od 750 mg do 2000 mg.

Podanie dopochwowe

Dawki zwykle stosowane (dobowe) u osób dorosłych: od 500 mg do 1000 mg.

Podanie do kanału korzeniowego zęba

Dawki zwykle stosowane (dobowe) u osób dorosłych: potrzebną ilość nanieść do kanału korzeniowego zęba i zamknąć cementem tymczasowym.

Podanie dożylne

Dawki zwykle stosowane (dobowe) u osób dorosłych: 4000 mg (maksymalna dawka dobowa w podaniu dożylnym).

Podanie zewnętrzne, na skórę

Dawki zwykle stosowane (dobowe) u osób dorosłych: maksymalnie do 2 razy na dobę smarować cienką warstwę na miejsce zmienione chorobowo.

Przeciwskazania do stosowania metronidazolu

Przeciwwskazaniem są nadwrażliwość na metronidazol i inne pochodne 5-nitroimidazolu.

Specjalne ostrzeżenia i środki ostrożności dotyczące stosowania metronidazolu

Metronidazol powoduje, że mocz ma ciemniejszą barwę.

Substancja czynna powinna być stosowana maksymalnie 10 dni. O dalszym przedłużeniu terapii decyduje lekarz prowadzący.

Metronidazol zastosowany w zakażeniach dwoinką rzeżączki, może czasami prowadzić do utajenia choroby.

Jeśli w trakcie terapii substancją czynną u pacjenta wystąpi: zespół Stevensa-Johnsona lub dojdzie do toksycznego martwiczego oddzielania się naskórka, wówczas należy natychmiast przerwać leczenie.

Substancja czynna powinna być stosowana ostrożnie w grupie chorych z zaburzeniami ośrodkowego i obwodowego układu nerwowego. Może dojść do zaostrzenia niepożądanych objawów neurologicznych.

Jeśli u chorego pojawią się zaburzenia neurologiczne, wówczas należy rozważyć stosunek korzyści do ryzyka wynikający ze stosowania substancji czynnej u pacjenta.

Substancja czynna powinna być stosowana ostrożnie w grupie chorych z ciężką niewydolnością nerek i wątroby.

Zaleca się okresową kontrolę morfologii krwi w czasie terapii metronidazolem.

W wyniku stosowania substancji czynnej może dojść do rozwoju kandydozy w obrębie przewodu pokarmowego, pochwy, jamy ustnej. Zaleca się wdrożenie odpowiedniego leczenia.

Należy poinformować pacjenta, że metronidazol może wpływać na wyniki niektórych badań laboratoryjnych (wskaźniki wątrobowe, poziom złego cholesterolu (LDL), trójglicerydy, glukoza).

W przypadku pacjentów z zespołem Cockayne'a należy udzielić informacji, że wszelkie objawy mogące świadczyć o uszkodzeniu wątroby powinny być natychmiast zgłaszane lekarzowi prowadzącemu.

W czasie stosowania metronidazolu na skórę, należy uważać, aby substancja czynna nie dostała się do oczu i na błony śluzowe.

W czasie stosowania metronidazolu na skórę, należy unikać ekspozycji na światło.

Interakcje metronidazolu z innymi substancjami czynnymi

Jednoczesne stosowanie substancji czynnych nasila działanie przeciwzakrzepowe warfaryny.
Substancja czynna: Grupa farmakoterapeutyczna:
Warfaryna (Warfarin) leki przeciwzakrzepowe - antagoniści witaminy K
Jednoczesne stosowanie substancji czynnych przyspiesza wydalanie metronidazolu. Dochodzi do skrócenia okresu półtrwania metronidazolu do około 3 godzin, co prowadzi do zmniejszenia jego stężenia w surowicy.
Substancja czynna: Grupa farmakoterapeutyczna:
Fenytoina (Phenytoin) leki przeciwpadaczkowe - blokujące kanały sodowe i stabilizujące błony neuronów
Jednoczesne stosowanie substancji czynnych przyspiesza wydalanie metronidazolu. Dochodzi do skrócenia okresu półtrwania metronidazolu do około 3 godzin, co prowadzi do zmniejszenia jego stężenia w surowicy.
Substancja czynna: Grupa farmakoterapeutyczna:
Fenobarbital (Luminal) (Phenobarbital) inne leki przeciwpadaczkowe
Stosowanie soli litu razem z metronidazolem powoduje zatrzymanie soli litu w organizmie pacjenta z możliwością uszkodzenia nerek.
Substancja czynna: Grupa farmakoterapeutyczna:
Węglan litu (Lithium carbonate) neuroleptyki atypowe
Jednoczesne stosowanie substancji czynnych może powodować u pacjenta dezorientację oraz ostre psychozy.
Substancja czynna: Grupa farmakoterapeutyczna:
Disulfiram (Disulfiram) substancje stosowane w leczeniu alkoholizmu
Metronidazol zwiększa stężenie busulfanu w osoczu, nasilając jego toksyczne działanie na organizm pacjenta.
Substancja czynna: Grupa farmakoterapeutyczna:
Busulfan (Busulfan) cytostatyki alkilujące
Metronidazol zmniejsza klirens fluorouracylu, nasilając jego toksyczne działanie na organizm pacjenta.
Substancja czynna: Grupa farmakoterapeutyczna:
Fluorouracyl (Fluorouracil) antymetabolity pirymidyny
Jednoczesne stosowanie substancji czynnych może powodować zwiększenie stężenia cyklosporyny w surowicy.
Substancja czynna: Grupa farmakoterapeutyczna:
Cyklosporyna (Cyclosporine) inhibitory kalcyneuryny
Jednoczesne stosowanie substancji czynnych nasila działanie przeciwzakrzepowe acenokumarolu.
Substancja czynna: Grupa farmakoterapeutyczna:
Acenokumarol (Acenocoumarol) leki przeciwzakrzepowe - antagoniści witaminy K
Diosmina może zwiększać stężenie metronidazolu w surowicy.
Substancja czynna: Grupa farmakoterapeutyczna:
Diosmina (Diosmin) substancje wpływające na elastyczność naczyń - bioflawonoidy
Jednoczesne stosowanie substancji czynnych prowadzi do zwiększenia stężenia takrolimusu we krwi.
Substancja czynna: Grupa farmakoterapeutyczna:
Takrolimus (Tacrolimus) inhibitory kalcyneuryny
W wyniku jednoczesnego stosowania substancji czynnych zaobserwowano wydłużenie odstępu QT i torsade de pointes.
Substancja czynna: Grupa farmakoterapeutyczna:
Amiodaron (Amiodarone) leki przeciwarytmiczne - klasa III

Interakcje metronidazolu z alkoholem

Nie należy łączyć metronidazolu z alkoholem, ponieważ substancja czynna nasila jego toksyczne działanie. Zwiększa się ryzyko wystąpienia takich objawów niepożądanych jak: uczucie gorąca, poty, bóle głowy, tachykardia, nudności, wymioty, bóle w nadbrzuszu. Nie wskazane jest zatem spożywanie alkoholu w czasie terapii metronidazolem i dwa dni po jej zakończeniu, aby uniknąć reakcji disulfiramowej.

Wpływ metronidazolu na prowadzenie pojazdów

Metronidazol może powodować objawy wpływające na zdolność prowadzenia pojazdów i obsługiwania maszyn takie jak: senność, zawroty głowy, dezorientacja, omamy, drgawki lub przemijające zaburzenia widzenia. Zaleca się zachowanie ostrożności podczas terapii substancją czynną, a także gdy dojdzie do modyfikacji dawki i/lub sposobu dawkowania.

Inne rodzaje interakcji

Zaobserwowano, że po podaniu sylimaryny/sylibiny występuje u pacjentów zmniejszenie skuteczności metronidazolu.

Metronidazol może powodować zmniejszenie wyników oznaczeń aktywności aminotransferazy asparaginowej w surowicy (niektóre metody). Metronidazol może wpływać także na wartości wskaźników badań laboratoryjnych takich jak LDH, trójglicerydy, heksokinaza glukozy, leukocyty.

Wpływ metronidazolu na ciążę

Brak szczegółowych danych klinicznych dotyczących wpływu substancji czynnej na ciążę. Stosowanie metronidazolu w I trymestrze ciąży jest przeciwwskazane, natomiast w II i III trymestrze ciąży substancja czynna może zostać zastosowana, po rozważeniu przez lekarza stosunku korzyści do ryzyka. 

Wpływ metronidazolu na laktację

Metronidazol jest obecny w mleku kobiecym. Nie zaleca się jego stosowania w okresie laktacji.

Wpływ metronidazolu na płodność

Brak danych klinicznych dotyczących płodności podczas stosowania metronidazolu. Dane związane z badaniami na zwierzętach wykazały negatywny wpływ substancji czynnej na układ rozrodczy u samców (dotyczy dawek większych niż te stosowane u ludzi).

Skutki uboczne

reakcje anafilaktyczne
agranulocytoza
zawroty głowy
bóle mięśniowe
wysypka
drgawki
zwiększona aktywność enzymów wątrobowych
świąd
zaburzenia widzenia
pancytopenia
żółtaczka
senność
zapalenie trzustki
trombocytopenia
bóle głowy
neutropenia
zaburzenia psychotyczne
ciężka niewydolność wątroby
mieszane zapalenie wątroby
cholestatyczne zapalenie wątroby
bóle stawowo-mięśniowe
zaczerwienienie
ciemne zabarwienie moczu
uszkodzenie komórek wątroby
encefalopatia
zespół móżdżkowy
wykwity krostkowe
jadłowstręt
gorączka
leukopenia
aseptyczne zapalenie opon mózgowych
obrzęk naczynioruchowy
zespól Stevensa-Johnsona
czarny włochaty język
toksyczne martwicze oddzielanie naskórka
zapalenie błony śluzowej jamy ustnej
pokrzywka
rumień wielopostaciowy
nudności
wymioty
zaburzenia smaku
zapalenie nerwu wzrokowego
obwodowa neuropatia czuciowa
napady padaczkowe
zaburzenia żołądkowe
biegunka
neuropatia nerwu wzrokowego
depresja
ból w pochwie i zakażenie drożdżakam

Działania niepożądane zostały podzielone ze względu na częstotliwość występowania u pacjentów. (Klasyfikacja MdDRA)

Bardzo często
(≥1/10)
Często
(≥1/100 do <1/10)
Niezbyt często
(≥1/1000 do <1/100)
Rzadko
(≥1/10 000 do < 1/1000)
Bardzo rzadko
(<1/10 000)
Częstość nieznana
Nie można ocenić na podstawie dostępnych danych

Inne możliwe skutki uboczne

Podanie do kanału korzeniowego zęba: reakcje nadwrażliwości, podrażnienie okołowierzchołkowe, nasilenie się objawów zapalenia w jamie ustnej. 

Podanie dożylne: zakrzepowe zapalenie żył i odczyny w miejscu podania oraz działania niepożądane takie same jak przy podaniu doustnym.

Podanie zewnętrzne na skórę: sucha skóra, rumień, swędzenie, pieczenie, ból skóry, kłucie, podrażnienie skóry, pogorszenie objawów trądziku, kontaktowe zapalenie skóry, złuszczanie się skóry, obrzęk twarzy, niedoczulica, mrowienie i drętwienie kończyn, metaliczny smak w ustach, mdłości.

Podanie dopochwowe: świąd w pochwie, ból podczas stosunku płciowego, gęste, białe upławy bezwonne lub o łagodnym zapachu, skurcze lub bóle brzucha, piekący ból podczas oddawania moczu, częstsze oddawanie moczu, pieczenie lub podrażnienie prącia partnera seksualnego, zapalenie sromu, zaburzenia smaku, zawroty głowy, uczucie pustki w głowie, bóle głowy, suchość w jamie ustnej, obłożony język, biegunka, nudności, wymioty, brak apetytu, ciemne zabarwienie moczu.

Objawy przedawkowania metronidazolu

W zależności od przyjętej dawki metronidazolu mogą wystąpić zaburzenia neurotoksyczne, w tym neuropatie obwodowe i stany drgawkowe. Obserwowano u pacjentów również bezład ruchowy, nudności i wymioty.

Mechanizm działania metronidazolu

Mechanizm działania metronidazolu polega na tym, że substancja czynna w organizmie drobnoustroju ulega redukcji do toksycznych pochodnych (wolnych rodników nitrowych). Należą do nich kwas N-(2-hydroksyetylo) oksamowy i acetamid. Uszkadzają one DNA i białka drobnoustrojów. Proces zachodzi w najłatwiejszy sposób, gdy jest mała ilość tlenu. Metronidazol nie wykazuje zatem działania wobec bakterii tlenowych i względnie beztlenowych oraz na grzyby i wirusy.

Spektrum działania substancji czynnej obejmują: Trichomonas vaginalis, Giardia lamblia, Entamoeba histolytica i Balantidium coli, Gram-ujemne pałeczki (Bacteroides species, Fusobacterium species), gram-dodatnie pałeczki (Eubacterium, Clostridium) oraz Gram-dodatnie ziarniaki (Peptococcus species, Peptostreptococcus species).

Wchłanianie metronidazolu

Metronidazol jest dobrze wchłaniany z przewodu pokarmowego (ponad 80%). Stężenie maksymalne substancji czynnej osiągane jest po 1-3 godzinach po podaniu. Mniejsze stężenie osiągane jest we krwi po posiłku niż na czczo. Po podaniu 500 mg substancji czynnej dopochwowo, wchłania się układowo około 20% dawki. Po miejscowym zastosowaniu 1% kremu metronidazolu występuje nieznaczne przezskórne wchłanianie substancji czynnej.

Dystrybucja metronidazolu

Metronidazol wiąże się z białkami osocza w około 20%. Substancja czynna dystrybuuje do większości tkanek i płynów ustrojowych (na przykład do kości, śliny, żółci, wydzielin pochwy, płynu nasiennego lub płynu mózgowo-rdzeniowego).

Metabolizm metronidazolu

Metronidazol jest metabolizowany przede wszystkim w wątrobie. Podlega takim procesom jak: hydroksylacja, utlenianie i sprzęganie z kwasem glukuronowym. Głównym, aktywnym metabolitem jest 2-hydroksymetronidazol. 

Wydalanie metronidazolu

Wydalanie metronidazolu i jego metabolitów odbywa się głównie z moczem (60-80% podanej dawki), a w drugiej kolejności z kałem (6-15% podanej dawki).

Porozmawiaj z farmaceutą
Infolinia: 800 110 110

Zadzwoń do nas jeśli potrzebujesz porady farmaceuty.
Jesteśmy dla Ciebie czynni całą dobę, 7 dni w tygodniu, bezpłatnie.

Pobierz aplikację mobilną Pobierz aplikację mobilną Doz.pl

Ikona przypomnienie o zażyciu leku.
Zdarza Ci się ominąć dawkę leku?

Zainstaluj aplikację. Stwórz apteczkę. Przypomnimy Ci kiedy wziąć lek.

Dostępna w Aplikacja google play Aplikacja appstore
Dlaczego DOZ.pl
Niższe koszta leczenia

Darmowa dostawa do Apteki
Bezpłatna Infolinia dla Pacjentów.

ikona niższe koszty leczenia
Bezpieczeństwo

Weryfikacja interakcji leków.
Encyklopedia leków i ziół

Ikona encklopedia leków i ziół
Wsparcie w leczeniu

Porady na czacie z Farmaceutą.
E-wizyta z lekarzem specjalistą.

Ikona porady na czacie z farmaceutą
Newsletter

Bądź na bieżąco z DOZ.pl

Ważne: Użytkowanie Witryny oznacza zgodę na wykorzystywanie plików cookie. Szczegółowe informacje w Regulaminie.

Zamnij