SANUS PER AQUAM, czyli uzdrowienie przez wodę…

Hydroterapia, inaczej akwaterapia (łac. aqua = woda), jest to metoda leczenia bodźcowego wykorzystująca wodę w różnych postaciach: ciekłej, stałej lub gazowej. Podstawę leczniczego działania stanowi odpowiednia temperatura lub ciśnienie wody użytej odpowiednio do danej terapii.

Leczniczy wpływ wody na organizm człowieka znany był już w starożytnej Japonii i Chinach. W Europie natomiast właściwości wód szczególnie doceniali Rzymianie, zakładając tzw. termy, czyli łaźnie miejskie, które były nie tylko miejscem kąpieli mieszczan, ale także punktem spotkań towarzyskich. W Polsce pierwszy zakład wodoleczniczy powstał w 1840 r. w Warszawie, ale zwyczaj kąpieli stał się popularny już w XVI w., na wzór angielskich łaźni czy popularnej w Rosji bani. Zimne kąpiele hartujące były z kolei najbardziej popularne w Niemczech.

Hydroterapia do dziś stosowana jest z powodzeniem w leczeniu uzdrowiskowym - wchodzi w skład wielu zabiegów leczniczych. Właściwości wody wykorzystywane są m.in. do leczenia schorzeń układu kostnego, mięśniowego, układu krążenia i nerwowego, ale także w celu poprawy elastyczności i ukrwienia skóry oraz polepszenia samopoczucia poprzez relaks.

Ciepła woda rozszerza naczynia, rozluźnia mięśnie, poprawia ukrwienie narządów oraz pomaga organizmowi pozbyć się szkodliwych produktów metabolizmu. Zimna woda natomiast wywołuje efekt zwężenia naczyń, w wyniku czego zmniejsza przepływ krwi, działa przeciwobrzękowo, obniża aktywność metaboliczną tkanek i wrażliwość zakończeń nerwowych, działając przeciwbólowo.

Zimno stosowane miejscowo hamuje także rozwijanie się stanu zapalnego, ropienie, ogranicza krwawienie oraz zmniejsza aktywność drobnoustrojów. Jest czynnikiem zapobiegającym lub ograniczającym obrzęk tkanek po skręceniach, stłuczeniach i nadwerężeniach ścięgien, mięśni, stawów.

Hydroterapia jest także bezkonkurencyjną metodą likwidowania stresu i niektórych chorób stresopochodnych, takich jak napięciowe bóle głowy, nadciśnienie tętnicze, zespoły lękowe i wiele innych. Z kolei zwiększony przepływ krwi wywołany hydromasażem ułatwia procesy trawienne, krążenie limfy, poprawia wygląd skóry przez „rozbijanie” tkanki tłuszczowej i likwidację cellulitu. Hydromasaż wzmacnia także system immunologiczny, chroniąc nas przed infekcjami. Masaż podwodny zalecany jest w rehabilitacji i medycynie sportowej w celu odprowadzenia kwasu mlekowego z mięśni (tzw. zakwasy) i przygotowania do wysiłku, czyli rozgrzania układu mięśniowego. Zbawienny wpływ ciepłej wody odczuwalny jest zarówno w stawach obwodowych, jak i stawach kręgosłupa, dlatego stosowany jest w zespołach bólowych kręgosłupa oraz chorobach zwyrodnieniowych cechujących się sztywnością stawów.

Szeroko rozpowszechnione zabiegi z użyciem ciśnienia hydrostatycznego wody to:

• kąpiele całkowite,
• kąpiele częściowe,
• kąpiele perełkowe,
• kąpiele tlenowe,
• kąpiele aromatyczne,
• kąpiele kinezyterapeutyczne,
• masaż podwodny.

Wykorzystując ciśnienie strumienia wody stosuje się natryski stałe, natryski ruchome i polewanie.

Używane na co dzień słowo „prysznic” pochodzi od nazwiska niemieckiego lekarza działającego w Poznaniu - Wincentego Preissnitza, który w terapii swoich pacjentów szeroko stosował natryski.

Kąpiele lecznicze

Działanie lecznicze kąpieli mineralnych jest składową działania składników mineralnych, temperatury oraz samej wody, gdyż przez skórę przenikają z wody różne składniki w niej rozpuszczone. W leczeniu uzdrowiskowym kąpiele stosuje się indywidualnie w wannie lub - przy braku przeciwwskazań - zbiorowe w basenie.

Wśród kąpieli leczniczych stosowanych w leczeniu uzdrowiskowym największym powodzeniem cieszą się kąpiele mineralne, a wśród nich:

• kąpiele solankowe,
• kąpiele kwasowęglowe,
• kąpiele siarczkowo-siarkowodorowe,
• kąpiele radoczynne,
• kąpiele ozonowe.

Największe zastosowanie wśród wymienionych ma kąpiel solankowa.

Działanie lecznicze kąpieli solankowych trwa nie tylko podczas samych kąpieli, ale również po ich odbyciu, dlatego po ich zakończeniu nie należy opłukiwać ciała.

Solanki to wodne roztwory sodowych i chlorkowych, bromkowych, jodkowych, borowych i siarczkowych. Mogą one być pochodzenia naturalnego jako wody mineralne bądź wytworzone sztucznie.

Kąpiele solankowe są stosowane głównie w leczeniu: chorób narządów ruchu, chorób związanych z zaburzeniami krążenia, chorób neurologicznych, w łuszczycy, łojotokowym zapaleniu skóry, w osłabionej odporności.

Przeciwwskazania do stosowania kąpieli to kolagenozy, stany pooperacyjne, infekcje, nadciśnienie tętnicze, niewydolność krążenia, choroby psychiczne przebiegające z pobudzeniem.

Kąpiele średnio trwają 15-20 minut co kilka dni, w temp. około 36-38^oC.

Inne popularne kąpiele stosowane w leczeniu uzdrowiskowym i odnowie biologicznej to:

• Kąpiel perełkowa- wykonywana w specjalnej wannie, do której doprowadzane jest powietrze. Masowanie zanurzonego ciała odbywa się przez wydobywanie z dysz pęcherzyków powietrza powodujących relaks i zmniejszenie stanów depresyjnych, rozszerzenie naczyń, ujędrnienie i wygładzenie skóry.
• Kąpiel wirowa- jest formą masażu wodnego kończyn dolnych lub górnych. Wykonywana jest w specjalnych wannach z urządzeniem wzbudzającym ruch wirowy wody. Efektem jej działania jest obniżenie napięcia mięśniowego, łagodzenie bólu, zmniejszenie obrzęków.
• Kąpiel aromatyczna- do wody dodaje się różnego rodzaju olejki eteryczne. Ma zastosowanie w zaburzeniach lękowych, bezsenności, osłabieniu, po dużym zmęczeniu fizycznym i psychicznym.

Od wieków znane są też okłady i kompresy wykorzystywane w wielu schorzeniach, takich jak napady kolki nerkowej, kamicy żółciowej czy niektóre bóle głowy.

Wyróżnić tu należy okłady parafinowe umożliwiające miejscowe stosowanie ciepła wilgotnego. Kilka warstw podgrzanej do temp. 50°C parafiny nakłada się na skórę. Stygnąca parafina tworzy twardą warstwę utrzymującą ciepło, rozluźniającą mięśnie przed masażami, ćwiczeniami i w schorzeniach pourazowych.

Peloidoterapia

Szeroko stosowane są także okłady z peloidów, czyli borowin i mułów. Leczenie borowiną zwane jest peloidoterapią. Borowina jest naturalnym produktem powstającym w wyniku humifikacji roślin z udziałem bakterii z dużą zawartością wody. Działanie zabiegów borowinowych polega na przegrzewaniu oraz wpływie leczniczych składników zawartych w borowinie, do których należą: kwasy huminowe działające przeciwzapalnie, ściągająco, drażniąco, bakteriostatycznie, bakteriobójczo i przeciwwirusowo. Występują tu również w bardzo niewielkich ilościach hormony: progesteron, estradiol, estriol, testosteron i kortyzol. Borowina odgrywa rolę w leczeniu chorób narządu ruchu (m.in. w reumatoidalnym zapaleniu stawów czy zesztywniającym zapaleniu stawów kręgosłupa), a także niektórych chorobach układu nerwowego (takich jak neuralgia obręczy barkowej lub biodrowej).

W ginekologii peloidoterapia przyczynia się do powiększenia macicy przy jej niedorozwoju i poprawy czynności hormonalnej jajników, zwiększając poziom estradiolu i progesteronu. Stosowana jest więc przy niepłodności czynnościowej, przywracaniu regularnych cykli miesiączkowych, a także w łagodzeniu objawów menopauzy.

Kąpiel borowinowa w odnowie biologicznej jest skutecznym zabiegiem dla zmęczonego układu kostno- stawowego. Zabieg ten powinien trwać ok. 20 min. Po zabiegu należy przez około godzinę wypocząć, najlepiej w pozycji leżącej. W dniu, w którym brana jest kąpiel borowinowa, nie należy wykonywać innych zabiegów i ćwiczeń. Można natomiast wspomóc jej działanie masażem.

Oddziaływanie miejscowe osiąga się za pomocą kompresów lub okładów. Zabieg ten polega na nałożeniu na ciało pacjenta około pięciocentymetrowej warstwy borowiny ogrzanej do temp. około 40^oC oraz takiej samej warstwy na prześcieradło, którym owija się część ciała poddaną zabiegowi. Prześcieradło okrywa się folią zatrzymującą ciepło i owija kocem. Okład borowinowy utrzymuje się na ciele około 30 minut.

Przeciwwskazaniami do peloidoterapii są: stany zapalne, niewydolność krążenia i oddechowa, nadciśnienie i niskie ciśnienie krwi, niedokrwistość, miażdżyca, zakrzepowe zapalenie żył, choroby nerek, pęcherza moczowego, cukrzyca (borowina obniża poziom insuliny we krwi), gorączka, stany zapalne skóry, zaburzenia czucia.

Kąpiel parowa

Zabieg ten wykonywany jest w pomieszczeniu, do którego doprowadzana jest rurami para wodna. W pomieszczeniu powinna znajdować się także instalacja z zimną wodą, którą należy robić okłady na serce, a także przemywać twarz.

Temperatura podczas zabiegu kąpieli parowej wynosi do 45^oC, a czas trwania zabiegu średnio wynosi 20 min. Po zabiegu należy zastosować letni natrysk lub kąpiel.

Wskazaniami do stosowania kąpieli parowej są: otyłość, przewlekłe stany zapalne układu kostno-stawowego oraz nerwobóle.

Przeciwwskazaniami do kąpieli parowych są: niewydolność krążenia, nadciśnienie tętnicze krwi, niedokrwistość, żylaki.

Wszystkie wymienione wyżej zabiegi są stosowane w leczeniu uzdrowiskowym. W połączeniu z klimatem danej miejscowości, odpowiednio dobraną dietą i ćwiczeniami pozwalają skrócić okres rekonwalescencji po przebytych chorobach, zabiegach operacyjnych i urazach. Wspaniale uzupełniają one farmakologiczne metody leczenia, a niekiedy godnie je zastępują.

Z zalet hydroterapii można też z powodzeniem korzystać w wielu miejscowościach,  bez konieczności wyjeżdżania. Oferta jest różnorodna: SPA z bogatą gamą zabiegów, baseny, jacuzzi, sauny, łaźnie parowe zapewniające relaks i odprężenie.