Tarczyca bocznokwiatowa — na stres i zmarszczki

Wyciągi z tarczycy były wykorzystywane przez medycynę ludową Ameryki Północnej w leczeniu różnych zaburzeń neurologicznych takich jak bezsenność i depresja.

Spis treści

Tarczyca bocznokwiatowa – zastosowanie i wskazania

Tarczyca bocznokwiatowa, chociaż nie jest tak popularna jak tarczyca bajkalska, ma grono sympatyków. Zakres jej stosowania nie zmienił się wyraźnie, ponieważ od momentu odkrycia właściwości leczniczych rośliny jest ona zalecana jako lekki środek uspokajający.

Współcześnie na rynku suplementów można spotkać wiele preparatów zawierających suchy wyciąg z ziela tarczycy bocznokwiatowej. Wyciągi z tarczycy były wykorzystywane przez medycynę ludową Ameryki Północnej w leczeniu różnych zaburzeń neurologicznych, takich jak bezsenność, depresja, nerwica natręctw, padaczka, pląsawica. Współczesne badania potwierdzają właściwości uspokajające tarczycy bocznokwiatowej.

Obecnie ekstrakty z rośliny są stosowane jako środki łagodzące bezsenność oraz zaburzenia nerwicowe na różnym tle. Pewne znaczenie w nowożytnej medycynie mają również właściwości spazmolityczne rośliny. Znalazły one bowiem zastosowanie w łagodzeniu zespołu niespokojnych nóg i choroby Parkinsona. Z kolei właściwości uspokajające rośliny są czasem wykorzystywane w ograniczaniu objawów refluksu i kołatania serca powstałego na tle stresowym.

Tarczyca bocznokwiatowa, która występowała na terenie Ameryki Północnej, w przeciwieństwie do jej wschodniego krewnego – tarczycy bajkalskiej – nie zadomowiła się tak dobrze w Europie. Na Starym Kontynencie można ją spotkać najczęściej na terenie Wysp Brytyjskich. Jednym z ludowych zastosowań tarczycy bocznokwiatowej w Ameryce było leczenie wścieklizny u zwierząt, co współcześnie niestety nie znalazło potwierdzenia w badaniach naukowych. Nazwa rośliny pochodzi od łacińskiego scutella, co oznacza tarczę. Drugi człon nazwy jest związany z ułożeniem kwiatów rośliny, które rzadko występują szczytowo, a najczęściej można je zauważyć w kątach wydłużonych liści.

Tarczyca bocznokwiatowa – wygląd, pochodzenie, morfologia

Tarczyca bocznokwiatowa (łac. Scutellaria lateriflora, ang. Skullcap) jest niewielką byliną należącą do rodziny jasnotowatych – Lamiaceae. Roślina pochodzi z obszaru Ameryki Północnej, gdzie nadal można ją spotkać na stanowiskach naturalnych – głównie na terenie Stanów Zjednoczonych oraz Kanady. W Europie tarczyca jest spotykana raczej rzadko, choć jej uprawa jest możliwa w naszych warunkach klimatycznych. Bylina upodobała sobie przede wszystkim tereny wilgotne, takie jak bagna, łąki, torfowiska oraz lasy liściaste.

Tarczyca bocznokwiatowa jest małą byliną osiągającą 50 cm wysokości. Na wzniesionych i mocno rozgałęzionych pędach rośliny znajdują się ułożone naprzeciwlegle liście. Liście mogą mierzyć nawet do 10 cm i mają kształt lancetowaty, czasem sercowaty. Ten konkretny gatunek tarczycy różni się od pozostałych umiejscowieniem kwiatów, które znajdują się głównie w kątach liści. Kwiaty są drobne, najczęściej niebiesko-fioletowe. Owocem tarczycy są czerwono-brązowe orzeszki.

Surowcem zielarskim jest ziele lub korzeń tarczycy bocznokwiatowejScutellariae lateriflorae herba or radix. Ziele najlepiej zbierać w czerwcu, po osiągnięciu przez roślinę wieku trzech lub czterech lat.

Tarczyca bocznokwiatowa – działanie, właściwości, skład

Wyciągi z ziela lub korzenia tarczycy bocznokwiatowej są źródłem flawonoidów, które występują również w ekstraktach innego gatunku tarczycy, a konkretnie tarczycy bajkalskiej. Do flawonoidów, które mają znaczenie dla potencjału farmakologicznego rośliny, zaliczamy bajkalinę, lateriflorynę, skutelarynę, ikonikozyd I, bajkaleinę, wogoninę, laterifloreinę oraz witeksynę, apigeninę i luteolinę. Z ziela wyodrębniono również frakcję olejku eterycznego, w której dominują laktony seskwiterpenowe oraz monoterpenowe. W zielu potwierdzono także obecność kwasu p-kumarowego oraz kawowego, a także substancji z grupy diterpenów, do których zaliczamy skutelaterynę A, skutelaterynę B, skutelaterynę C, ajugapitynę oraz skutecyprol A. W mniejszym stopniu w surowcu można zaobserwować występowanie żywic, lignanów, kwasu gamma-aminomasłowego oraz glutaminy.

Działanie surowca jest związane z obecnością flawonoidów w jego składzie. Ziele tarczycy jest wykorzystywane w celu wywołania uspokojenia oraz osiągnięcia lekkiego działania przeciwlękowego. Jest to prawdopodobnie możliwe dzięki występowaniu bajkaliny, oroksyliny A, bajkaleiny, kwasu gamma-aminomasłowego (GABA) oraz glutaminy, które mogą wpływać na aktywność ośrodkowego układu nerwowego. Wymienione flawonoidy mogą łączyć się z miejscem aktywnym receptora GABA-ergicznego i wywoływać efekt podobny do działania benzodiazepin.

Niektóre flawonoidy mają słabe właściwości spazmolityczne, które zostały potwierdzone w badaniach in vitro. Potencjalny mechanizm działania może polegać na zdolności hamowania fosfodiesterazy cAMP.

Wyciągi z ziela tarczycy wykazują działanie przeciwdrobnoustrojowe. Wogonina hamuje rozwój przecinkowca cholery i gronkowca złocistego. Namnażanie S. aureus hamuje również bajkalina obecna w ekstraktach.

Obecnie trwają badania nad wykorzystaniem flawonoidów wykrytych w wyciągach w kosmetyce anti-aging. Badania in vivo na niewielkiej grupie kobiet w wieku około 35 lat wykazały skuteczność bajkaliny w ograniczaniu procesu starzenia się skóry i powstawania zmarszczek. Mechanizm działania hamującego starzenie miał polegać na wydłużeniu żywotności komórek poprzez wpływ na enzym telomerazę, który oddziałując na długość nici DNA, spowalnia proces śmierci komórkowej.

Wogonina oraz bajkalina wykazują również działanie przeciwzapalne, którego mechanizm jest prawdopodobnie związany z zahamowaniem aktywności cyklooksygenazy II. Badania na organizmach żywych wykazały, że flawonoidy te hamowały występowanie obrzęku i zmniejszały stężenie transkrypcyjnego czynnika NF-κB.

Obecnie trwają badania nad przeciwnowotworowymi właściwościami bajkaleiny. Testy na zwierzętach potwierdziły, że odpowiednio dostosowane dawki substancji czynnej mogą zmniejszać rozmiar guzów oraz częstość występowania przerzutów nowotworu prostaty. Właściwości antyoksydacyjne bajkaliny, bajkaleiny oraz skutelaryny również mają znaczenie przeciwnowotworowe – ograniczają ilość wolnych rodników, które stanowią jedną z przyczyn rozwoju chorób nowotworowych.

Tarczyca bocznokwiatowa – stosowanie i dawkowanie

Z ziela tarczycy bocznokwiatowej można przygotować napar. W tym celu niewielką ilość suszu należy zalać gorącą wodą i naparzać pod przykryciem przez około 10-15 minut. Tak przygotowany napar można przyjmować 3 razy dziennie w niewielkich ilościach.

Dawniej z wykorzystaniem ziela tarczycy bocznokwiatowej sporządzano nalewkę. Współcześnie również jest to możliwe, chociaż popularność tego rodzaju preparatów zmniejszyła się w ostatnich latach. Nalewkę zwykle przygotowuje się, zalewając surowiec roślinny etanolem w stosunku wagowym 1:5.

Na rynku polskim obecne są suplementy diety zawierające suche wyciągi z ziela tarczycy. Zalecana dawka tego rodzaju preparatów to zwykle 1 kapsułka na dobę.

Tarczyca bocznokwiatowa – interakcje z lekami i ziołami

Wyciągi z tarczycy bocznokwiatowej mogą spowodować nasilenie leków działających sedatywnie, jeśli są stosowane jednocześnie. Niektóre substancje czynne obecne w ekstraktach mogą hamować aktywność enzymów cytochromu p450 i nasilać działanie innych leków metabolizowanych z jego udziałem. Jednak w przypadku stosowania zalecanych dawek preparatu jest to raczej sytuacja teoretyczna.

Tarczyca bocznokwiatowa – skutki uboczne, przedawkowanie

Preparaty oraz formulacje przygotowane z wykorzystaniem ziela tarczycy bocznokwiatowej są stosunkowo bezpieczne. W niektórych źródłach można spotkać się ze wzmiankami odnośnie hepatotoksyczności rośliny, jednak badania przeprowadzone z wykorzystaniem starannie wyselekcjonowanych osobników nie potwierdziły tego typu działań niepożądanych, co może sugerować zanieczyszczenie niektórych mieszanek ziołowych innymi surowcami.

Suplementy i wyroby medyczne zawierające tarczycę bocznokwiatową

Kosmetyki zawierające tarczycę bocznokwiatową

Działanie

  • przeciwutleniające (antyoksydacyjne)
  • przeciwzapalne
  • spazmolityczne (rozkurcza i zmniejsza napięcie mięśni gładkich)
  • uspokajające
  • przeciwnowotworowe
  • przeciwdrobnoustrojowe

Postacie i formy

  • kapsułka
  • krem

Substancje aktywne

  • bajkaleina
  • katalpol
  • bajkalina
  • Skutelateryna A
  • Skutecyprol A
  • Wogonina
  • Wogonozyd
  • Skutelaryna
  • Oroksylina A

Surowiec

  • korzeń
  • ziele
Porozmawiaj z farmaceutą
Infolinia: 800 110 110

Zadzwoń do nas jeśli potrzebujesz porady farmaceuty.
Jesteśmy dla Ciebie czynni całą dobę, 7 dni w tygodniu, bezpłatnie.

Pobierz aplikację mobilną Pobierz aplikację mobilną Doz.pl

Ikona przypomnienie o zażyciu leku.
Zdarza Ci się ominąć dawkę leku?

Zainstaluj aplikację. Stwórz apteczkę. Przypomnimy Ci kiedy wziąć lek.

Dostępna w Aplikacja google play Aplikacja appstore
Dlaczego DOZ.pl
Niższe koszta leczenia

Darmowa dostawa do Apteki
Bezpłatna Infolinia dla Pacjentów.

ikona niższe koszty leczenia
Bezpieczeństwo

Weryfikacja interakcji leków.
Encyklopedia leków i ziół

Ikona encklopedia leków i ziół
Wsparcie w leczeniu

Porady na czacie z Farmaceutą.
E-wizyta z lekarzem specjalistą.

Ikona porady na czacie z farmaceutą
Newsletter

Bądź na bieżąco z DOZ.pl

Ważne: Użytkowanie Witryny oznacza zgodę na wykorzystywanie plików cookie. Szczegółowe informacje w Regulaminie.

Zamnij