Balsamowiec mirra — na drogi oddechowe

Gumożywica balsamowca mirry była środkiem znanym już w czasach starożytności. Wykorzystywaną ją do przeprowadzania obrzędów religijnych jako składnik kadzideł oraz w olejach do balsamowania zwłok.

Spis treści

Balsamowiec mirra – wygląd, pochodzenie, morfologia

Balsamowiec mirra (łac. Commiphora habessinica) to wieloletnia roślina należąca do rodziny osoczynowatych Burseraceae. Jego inne nazwy to mirnik abisyński i mirra jemeńska. Pochodzi z terenów Półwyspu Arabskiego oraz północno-wschodniej Afryki.

Balsamowiec mirra ma postać dużego, kolczastego krzewu bądź niewielkiego drzewa dorastającego do 10 m wysokości. Roślina preferuje miejsca nasłonecznione, choć może wzrastać również na stanowiskach lekko zacienionych. Nie wymaga dużej ilości wody, potrzebuje natomiast dobrze przepuszczalnej gleby. Nie jest odporna na mróz.

Pędy balsamowca mirry pokryte są gładką korą o szaro-brązowym bądź zielono-brązowym zabarwieniu. Mają liczne ciernie. Kora łuszczy się papierowymi zwojami lub masywnymi białymi paskami. Po nacięciu roślina wytwarza przyjemnie pachnącą żywicę. Liście balsamowca są małe i pojedyncze (głównie na starszych pędach) lub trójlistkowe, z wyraźnie większym środkowym listkiem. Brzeg blaszki liściowej jest karbowano-ząbkowany. Jej kształt określa się jako eliptyczny lub wąsko-jajowaty. Liście mają zaokrągloną podstawę oraz zaostrzony wierzchołek. Długość ogonków liściowych mieści się w granicach 1-33 mm. Kwiaty Commiphora habessinica są małe, niepozorne i skupione po 1-3 sztuki na poduszkowatych gałęziach bocznych. Mogą być jedno- bądź obupłciowe.

Owocem balsamowca mirry jest pestkowiec o zaokrąglonym, asymetrycznie jajowatym kształcie z wyraźnym dziobem. Jest niewielki (ok. 0,5-1 cm) i ma czerwonawą, gładką powierzchnię.

Nazwa łacińska Commiphora habessinica ma swoje korzenie w greckich słowach kommi, czyli „guma”, oraz phoros, co oznacza „niosący”.

Balsamowiec mirra – zastosowanie i wskazania

Balsamowiec mirra Commiphora habessinica jest źródłem gumożywicy Gumiresina Myrrhae, szerzej znanej jako mirra. Ponadto wytwarza się z niego olejek Oleum Myrrhae. Gumożywica tworzy się w wyniku samoistnego wycieku z łodygi i/lub gałęzi balsamowca. Jej produkcję można zwiększyć poprzez nacinanie pędów. Resina Myrrhae ma postać nieregularnych grudek o czerwonożółtym bądź czerwonobrunatnym zabarwieniu. Bryłki są kruche i roztaczają charakterystyczny, palący i balsamiczny aromat. Są pokryte brązowożółtym pyłem. Gumożywica charakteryzuje się gorzkim, ostrym smakiem (słowo mirra w języku arabskim oznacza „gorzki”).

Oleum Myrrhae jest wynikiem destylacji grudek gumożywicy. Jest wysoce aromatyczny, gęsty, o żółtawym bądź brunatnym zabarwieniu.

Mirrę można suszyć i proszkować, a następnie zamykać w formie np. kapsułek. Po rozcieńczeniu etanolem tworzy się z niej nalewkę. Gumożywica balsamowca mirry była środkiem znanym już w czasach starożytności. Wzmianki o niej znajdują się zarówno w Biblii, jak i w Koranie. Wykorzystywano ją do przeprowadzania obrzędów religijnych jako składnik kadzideł oraz w olejach do balsamowania zwłok. Palona w kadzidłach skutecznie odstrasza insekty. Tradycyjnie mirra była stosowana wewnętrznie do leczenia dolegliwości żołądkowo-jelitowych. Przede wszystkim łagodzono nią niestrawność oraz infekcje jelitowe, np. zakażenia salmonellą czy pałeczkami czerwonki. Ponadto nalewkę z mirry podawano w razie infekcji i przeziębień jako środek wykrztuśny, przeciwzapalny oraz obniżający gorączkę. Kobiety stosowały Resina Myrrhae do łagodzenia dolegliwości towarzyszących bolesnemu miesiączkowaniu. Dodatkowo surowce pozyskane z balsamowca mirry uważa się za środki pomocne w depresji, nerwicy i przewlekłym zmęczeniu.

Zewnętrznie mirrę używano do odkażania otarć i drobnych ran na skórze. Smarowano nią czyraki i hemoroidy ze względu na właściwości odkażające i znieczulające. Dzięki działaniu rozgrzewającemu na skórę nalewka z mirry przynosi ulgę obolałym mięśniom i stawom np. po nadmiernym wysiłku fizycznym bądź u osób cierpiących na reumatyzm.

Nalewka z mirry łagodzi zmiany chorobowe w obrębie jamy ustnej, tj. stany zapalne dziąseł, drobne nadżerki i pleśniawki. Jest wykorzystywana do płukania jamy ustnej i gardła. Pomaga niwelować przykry zapach z ust, łagodzi ból zęba oraz działa znieczulająco na zapalone gardło. W tradycyjnej medycynie chińskiej mirra służy do łagodzenia bólu i obrzęków spowodowanych urazami, a także jako środek hipolipemiczny.

W aptekach dostępne są suplementy diety, wyroby medyczne oraz kosmetyki wzbogacone w surowce pochodzące z balsamowca mirry. Ekstrakt z Commiphora habessinica wchodzi w skład syropów zalecanych dla osób dorosłych w razie zwiększonej zapadalności na infekcje z towarzyszącym stanem zapalnym górnych dróg oddechowych. Olejek z balsamowca mirry jest wykorzystywany do produkcji gotowych sprejów do jamy ustnej i gardła. Działają one odkażająco, znieczulająco, łagodzą stany zapalne, chrypkę i problemy z przełykaniem. Mirra stanowi częsty dodatek w wyrobach i kosmetykach stomatologicznych – m.in. w pastach do zębów, płynach do płukania ust oraz klejach do mocowania protez. Surowiec ten zapobiega narastaniu płytki nazębnej, działa ściągająco, ograniczając krwawienia z dziąseł, odświeża oddech, chroni zęby przed próchnicą. Mirra sprzyja utrzymaniu odpowiedniej mikroflory jamy ustnej i łagodzi zmiany zapalne.

Ekstrakty z balsamowca mirry są dodawane do żeli pod prysznic, szamponów oraz antyperspirantów. Ograniczają nadmierną pracę gruczołów łojowych na skórze, działają odkażająco i przyspieszają gojenie się zmian skórnych. Dodatek mirry znajdziemy w olejach przeznaczonych do pielęgnacji skóry pacjentów z łuszczycą, egzemą oraz atopowym zapaleniem skóry. Rozgrzewające właściwości mirry wykorzystuje się w preparatach stymulujących odrastanie włosów. Wcierki z dodatkiem Commiphora Myrrha Resin Extract pomagają przywrócić gęstość osłabionych włosów poprzez poprawę ukrwienia skóry głowy.

Resina Myrrhae oraz Oleum Myrrhae działają przeciwtrądzikowo, zmniejszają widoczność rozszerzonych porów oraz rozjaśniają skórę. Balsamowiec mirra w perfumowanych produktach do masażu ciała przyjemnie rozgrzewa i koi zmysły.

Balsamowiec mirra – działanie, właściwości, skład

Balsamowiec mirra Commiphora habessinica dostarcza cennego surowca, jakim jest gumożywica Gumiresina Myrrhae. Składa się ona z olejku lotnego (2-8%), żywic (23-40%) oraz gumy (40-60%). Wśród związków czynnych olejku eterycznego mirry należy wymienić substancje zaliczane do furano-seskwiterpenów typu eudesmanu, elemanu, gemermakranu i gwajanu – m.in. furanodesma-1,3-dien, kurzaren, furanodien, metoksyfuranoguaia-9-en-8on, a także β-elemen, δ-elemen, heerabolen, dipenten, pinen, limonen i meta-krezol. Składowymi frakcji żywicznej są: kwas α-, β- i γ-komiforowy, α- i β-heerabomirrole, heeraboresen, kommiferyna, burseracyna oraz steroidy roślinne – m.in. kampesterol, cholesterol i β-sitosterol. Surowa guma składa się z białka (ok. 18%) i węglowodanów (ok. 64%), takich jak galaktoza, arabinoza i kwas glukuronowy.

Przedmiotem badań są hipoglikemiczne właściwości Commiphora habessinica. Wykazano, że ekstrakt obniżył poziom glukozy we krwi na czczo i spowodował zwiększoną tolerancję glukozy. Właściwości hipoglikemizujące są analizowane również dla frakcji furano-seskwiterpenów wyizolowanych z gumożywicy balsamowca mirry.

Związki aktywne zawarte w żywicy balsamowca mirry wykazują pewną aktywność przeciwzakrzepową.

Oczyszczony ekstrakt gumożywicy Commiphora habessinica (preparat Mirazid) był badany na myszach w celu określenia aktywności przeciwko pasożytom Schistosoma, wywołującym chorobę zwaną gorączką ślimakową (schistosomatoza). Wyniki doświadczeń okazały się być niejednoznaczne.

Balsamowiec mirra wpływa modulująco na działanie układu immunologicznego. Mirra pozyskiwana z balsamowca stymulowała fagocytozę komórek bakteryjnych Escherichia coli przez komórki układu odpornościowego u myszy. Inne doświadczenie wykazało, że ekstrakt etanolowy z mirry (25:1) w dawce 500 mg/kg mc po podaniu doustnym powodował wyraźny efekt przeciwgorączkowy wśród myszy.

Związki aktywne gumożywicy Commiphora habessinica działały cytoprotekcyjnie wobec komórek błony śluzowej żołądka myszy.

Substancje terpenowe zawarte w gumożywicy balsamowca Commiphora habessinica warunkują jej właściwości miejscowo znieczulające, przeciwbólowe i przeciwzapalne. Działanie znieczulające mirry wynika najprawdopodobniej z modulacji działania kanałów sodowych błon komórkowych przez jej substancje czynne.

Ekstrakty z Gumiresina Myrrhae oraz wyizolowane z nich substancje chemiczne wykazały w badaniach wysoką skuteczność przeciwbakteryjną i przeciwgrzybiczą. Dodatkowo związki czynne balsamowca mirry wzmacniały działanie niektórych antybiotyków, m.in. cyprofloksacyny i tetracykliny. Doświadczalnie udowodniono skuteczność n-heksanowej frakcji z gumożywicy wobec bakterii Pseudomonas aeruginosa, Staphylococcus aureus i Escherichia coli, a także skuteczne hamowanie wzrostu grzyba Candida albicans. Ekstrakt chloroformowy z gumożywicy balsamowca mirry ograniczał wzrost Staphylococcus aureus, Salmonella enterica oraz Klebsiella pneumoniae.

Badany jest potencjał przeciwnowotworowy Gumiresina Myrrhae.

Balsamowiec mirra – stosowanie i dawkowanie

Tradycyjne zewnętrzne stosowanie nalewki z mirry:

  • nalewkę należy nakładać na skórę 2-3 razy w ciągu dnia w postaci nierozcieńczonej bądź po rozcieńczeniu z wodą;
  • nalewką można pędzlować 2-3 razy dziennie chorobowo zmienione miejsca w jamie ustnej; nanosi się ją w postaci nierozcieńczonej np. na zapalone dziąsła również za pomocą wacika;
  • po rozcieńczeniu w ciepłej wodzie można stosować ją do płukania jamy ustnej i bolącego gardła.

Doustne stosowanie nalewki z mirry – tradycyjnie przyjmuje się 0,5-5 ml nalewki z mirry po rozcieńczeniu w szklance wody, 3 razy dziennie.

Według dr. Henryka Różańskiego:

  • Tinctura Myrrhae, nalewka mirrowa: sporządza się ją w proporcji 1 część żywicy na 5 części alkoholu 90%;
  • Pulvis Myrrhae, proszek mirrowy: ​​​Myrrhae 15,0 (mirra) Sacchar. Albi 60,0 (cukier) D.S. 4 razy dziennie 1 łyżeczka przy chronicznym zapaleniu oskrzeli i kaszlu.

Balsamowiec mirra – interakcje z lekami i ziołami

W literaturze odnotowano przypadek interakcji lekowej po zastosowaniu przez pacjenta leczonego warfaryną (lek zmniejszający krzepliwość krwi) ekstraktu z gotowanych korzeni balsamowca mirry jako środka na zapalenie oskrzeli. Siła działania warfaryny została zmniejszona.

Balsamowiec mirra – skutki uboczne, przedawkowanie

Badania wykazały słaby potencjał drażniący surowca na skórę. Nie zaobserwowano efektów fototoksyczności. W literaturze opisano przypadki kontaktowego zapalenia skóry po zastosowaniu plastrów zawierających mirrę.

Badania toksyczności przewlekłej przeprowadzone na myszach laboratoryjnych nie wykazały skutków ubocznych mirry podawanej w wodzie pitnej, w dziennej dawce na poziomie 100 mg/kg masy ciała (doświadczenie trwało 3 miesiące).

W badaniach genotoksyczności (przeprowadzonych na myszach) z wykorzystaniem testu mikrojądrowego nie udowodniono mutagenności surowca pozyskiwanego z balsamowca mirry.

Doustne podawanie myszom żywicy pozyskanej z balsamowca mirry nie wywoływało objawów toksyczności ostrej przy dawkach wynoszących ≤3 g/kg mc zwierząt.

Wartość dawki letalnej LD50 wśród szczurów otrzymujących doustnie olejek z balsamowca mirry wyniosła 1,65 g/kg mc zwierząt.

Suplementy i wyroby medyczne zawierające balsamowiec mirrę

Kosmetyki zawierające balsamowiec mirrę

Działanie

  • cytoprotekcyjne
  • przeciwbakteryjne
  • przeciwcukrzycowe (hipoglikemizujące; zmniejsza stężenie glukozy we krwi)
  • przeciwgorączkowe
  • przeciwgrzybicze
  • przeciwłojotokowe (zmniejsza czynność gruczołów łojowych)
  • przeciwpasożytnicze i przeciwrobacze
  • przeciwzakrzepowe (antykoagulacyjne)
  • przeciwzapalne
  • znieczulające miejscowo
  • hepatoprotekcyjne
  • łagodzi objawy trądziku

Postacie i formy

  • nalewka
  • wyciąg
  • syrop
  • olejek eteryczny
  • kapsułka
  • krem
  • płyn doustny
  • szampony i odżywki do włosów
  • żel na skórę
  • spray
  • proszek
  • olej
  • żel na błony śluzowe

Substancje aktywne

  • olejki eteryczne
  • żywice
  • kampesterol
  • triterpeny
  • limonen
  • olejki lotne
  • kwasy fenolowe
  • krezol
  • germakren
  • gwajan
  • beta-sitosterol
  • pinen
  • furanodesma-1,3-dien
  • furano-seskwiterpeny
  • gumy
  • heerabolen
  • dipenten
  • β-elemen
  • δ-elemen
  • burseracyna
  • kommiferyna
  • kwasy triterpenowe
  • fenolo-herrabomirrol
  • heeraborezen
  • kwasy koniforowe

Surowiec

  • żywica
  • olejek
Porozmawiaj z farmaceutą
Infolinia: 800 110 110

Zadzwoń do nas jeśli potrzebujesz porady farmaceuty.
Jesteśmy dla Ciebie czynni całą dobę, 7 dni w tygodniu, bezpłatnie.

Pobierz aplikację mobilną Pobierz aplikację mobilną Doz.pl

Ikona przypomnienie o zażyciu leku.
Zdarza Ci się ominąć dawkę leku?

Zainstaluj aplikację. Stwórz apteczkę. Przypomnimy Ci kiedy wziąć lek.

Dostępna w Aplikacja google play Aplikacja appstore
Dlaczego DOZ.pl
Niższe koszta leczenia

Darmowa dostawa do Apteki
Bezpłatna Infolinia dla Pacjentów.

ikona niższe koszty leczenia
Bezpieczeństwo

Weryfikacja interakcji leków.
Encyklopedia leków i ziół

Ikona encklopedia leków i ziół
Wsparcie w leczeniu

Porady na czacie z Farmaceutą.
E-wizyta z lekarzem specjalistą.

Ikona porady na czacie z farmaceutą
Newsletter

Bądź na bieżąco z DOZ.pl

Ważne: Użytkowanie Witryny oznacza zgodę na wykorzystywanie plików cookie. Szczegółowe informacje w Regulaminie.

Zamnij