Acai — superfood na zmarszczki, energię i odchudzanie

Właściwości lecznicze acai zostały odkryte i opisane w XIX wieku. Pierwszej charakterystyki tego surowca dokonał niemiecki botanik Karl Friedrich Philipp von Martius. Z kolei dzięki badaniom naukowym Alexandra Shaussa jagody acai zyskały popularność w Stanach Zjednoczonych. Jednakże owoc był stosowany już dużo wcześniej przez Brazylijczyków i mieszkańców Peru.

W medycynie ludowej zmiażdżone nasiona stosowano na przykład w leczeniu gorączki. Jagody acai wskazane były także w terapii chorób skóry i przewodu pokarmowego (owrzodzenia, krwotoki, infekcje pasożytnicze). Ponadto jeśli matka nie mogła karmić piersią, owoc ten podawany był dziecku jako środek zastępczy. Z korzeni pozyskiwano natomiast esencję, którą podawano w leczeniu przerostu prostaty lub zapalenia wątroby.

Obecnie owoców używa się do produkcji soków i napojów mlecznych. Owoce ulegają zepsuciu po około 12 godzinach, dlatego zaraz po zbiorze są liofilizowane, a następnie przetwarzane. Forma sproszkowana doskonale nadaje się jako dodatek do koktajli i jogurtów. Miąższ owoców jest natomiast ważnym składnikiem tradycyjnej kuchni brazylijskiej. Zwykle podawany jest w połączeniu z tapioką. W zależności od regionu tak przygotowane danie jest słodzone lub solone. W południowej Brazylii spożywa się go zaś na zimno i najczęściej z granolą. Potrawa ta nosi nazwę acai na tigela. Młode części kwiatostanu lub szczyty pędów rośliny są z kolei spożywane jako jarzyna. Miejscowa ludność używa ich do wyrobu przetworów solnych lub marynowanych.

Acai ma także wiele innych zastosowań. Jagody stanowią naturalny barwnik do żywności. Nasiona, które znajdują się w owocu, są składnikiem paszy dla trzody chlewnej. Z łodyg, na których rosną owoce, robi się miotły. Liście palmy służą plemionom amazońskim jako dachówki, a kolczasty korzeń to idealna tarka służąca do zeskrobywania skóry manioku.

Obecnie uważa się, że jagody acai ze względu na swoje silne działanie antyoksydacyjne są tak zwanymi „superfoods”. Wskazane są w celu regulacji poziomu cukru, cholesterolu, trawienia czy też funkcji układu sercowo-naczyniowego. Działają także pozytywnie na pamięć i koncentrację oraz mogą mieć znaczenie w profilaktyce chorób neurodegeneracyjnych. Są także stosowane w terapii uzupełniającej, w leczeniu stanów zapalnych stawów i osteoporozie. Przyspieszają gojenie ran. Łagodzą również bolesne miesiączki i są wskazane w celu utrzymania prawidłowej równowagi hormonalnej. Wiele mówi się również o jagodach acai w kontekście środka przyspieszającego przemianę materii i pomagającego w odchudzaniu.

W kosmetologii z kolei jagody acai używane są do produkcji kremów, maseczek, toników, szamponów czy żelów. Preparaty te działają nawilżająco i wygładzająco na skórę oraz włosy.

Palma acai, czyli euterpy warzywnej (łac. Euterpe oleracea), należy do gatunku z rodziny arekowatych (łac. Arecaceae). Roślina ta pochodzi z Ameryki Południowej, a dokładnie z obszaru Amazonii. Porasta tereny zalewowe rzeki Amazonki. Obecnie jednak można ją spotkać w granicach strefy międzyzwrotnikowej na całym świecie.

Roślina charakteryzuje się wysokim pniem zakończonym liśćmi, które osiągają wymiar nawet do 3,5 metra. Drzewo dorasta natomiast do 15 metrów wysokości. Kwiatostan jest rozgałęziony i obupłciowy. Kwiaty palmy posiadają biały kielich i czerwoną koronę. Palma wydaje dwa razy do roku małe, purpurowe owoce – jagody acai – przypominające wyglądem winogrona. Są one jednak mniejsze i mają bardzo niewiele miąższu. W gronach zebranych jest od 500 do 900 jagód. Wewnątrz owocu znajduje się duża pestka.

Zbiór surowca następuje zazwyczaj od lipca do grudnia. Owoce palmy są bardzo delikatne, dlatego zaraz po uzyskaniu dojrzałości opadają. W związku z tym należy je spożyć bezpośrednio po zbiorze lub poddać procesowi liofilizacji, a następnie dalszemu przetworzeniu.

Jagody acai pod względem zawartości chemicznej bogate są w białka, lipidy oraz błonnik pokarmowy. Ponadto w składzie pulpy z acai znajduje się aż 1180 mg/kg wapnia. To także cenne źródło innych składników mineralnych, takich jak potas, fosfor czy żelazo. Jagody acai zawierają też witaminy z grupy B oraz C i E.

Surowiec ten zawiera również inne liczne substancje przeciwutleniające, takie jak związki fenolowe (w tym antocyjany), fitosterole i bioflawonoidy. Posiada najwyższy potencjał antyoksydacyjny, jaki kiedykolwiek był stwierdzony w produkcie naturalnym. Jagody acai posiadają zatem najwyższy wskaźnik ORAC (ang. Oxygen Radical Absorbance Capacity), który określa zdolność pochłaniania reaktywnych form tlenu. Działają przeciwutleniająco i stymulują procesy immunologiczne organizmu człowieka. Posiadają także potencjalne właściwości przeciwnowotworowe. Jako że substancje przeciwutleniające dobrze wchłaniają się do układu krążenia, korzystnie wpływają na regulację ciśnienia tętniczego, poziomu cholesterolu i cukru we krwi. Związki fenolowe zawarte w soku acai wspomagają również trawienie. Ze względu na zawartość luteiny i zeaksantyny jagody acai działają ochronnie na wzrok. Co ciekawe, w literaturze można również przeczytać, że jagody acai zawierają ponad 50 niezidentyfikowanych jeszcze substancji czynnych, które są nieobecne w innych owocach.

Suplementy diety lub sok z acai zaleca się stosować regularnie, aby przede wszystkim wzmacniać układ sercowo-naczyniowy, podnosić odporność organizmu i wspomagać procesy przemiany materii.

Zazwyczaj wskazane jest przyjmowanie od 25 ml do 30 ml soku dwa razy dziennie, przed posiłkiem. Proszek z kolei może posłużyć jako dodatek do deserów, smoothie, jogurtów, koktajli. Można go też rozpuścić w wodzie zgodnie z zaleceniami producenta.

Kapsułki lub tabletki, w zależności od rodzaju produktu, przyjmuje się od jednej do dwóch, popijając dużą ilością wody. Dostępne na rynku farmaceutycznym preparaty zawierają najczęściej do 500 mg ekstraktu w przeliczeniu na tabletkę lub kapsułkę.

Acai nie wchodzi w kliniczne istotne interakcje z lekami i ziołami. Może jednak powodować hipoglikemię, jeśli owoce acai spożywane są wraz z lekami obniżającymi poziom cukru.

Przyjmowanie surowca z kofeiną lub produktami, które ją zawierają (guarana), może powodować dodatkowe pobudzenie u pacjenta.

Jagody acai zawierają również w składzie znaczne ilości potasu, dlatego nie powinny być przyjmowane z lekami, które podnoszą jego poziom we krwi. Może dojść do zwiększonego ryzyka hiperkaliemii.

Jagody acai nie wywołują sutków ubocznych. Jednakże ich nadmierne spożycie może prowadzić do działań niepożądanych ze strony przewodu pokarmowego, takich jak wzdęcia i biegunki. U osób nadwrażliwych może wystąpić reakcja alergiczna, która objawia się wysypką skórną.