Ziele angielskie — przyprawa o właściwościach leczniczych

Korzennik lekarski (łac. Pimenta dioica ang. Allspice) jest wiecznie zielonym drzewem pochodzącym z Ameryki Środkowej. Roślina pochodzi z rodziny mirtowatych – myrtaceae. W przemyśle spożywczym oraz lecznictwie zastosowanie znalazły owoce korzennika, nazywane w Polsce zielem angielskim. Ziele angielskie, ze względu na szerokie zastosowanie oraz wiele różnych aromatów, które można wyczuć w potrawach przygotowanych z jego udziałem, zostało przez Anglików ochrzczone mianem allspice – czyli przyprawy łączącej zalety wielu innych gatunków wykorzystywanych w kuchni. 

Korzennik lekarski jest drzewem charakteryzującym się rozłożystą koroną i znaczną wysokością, bowiem niektóre osobniki osiągają nawet 13 metrów. Lśniące liście korzennika mają kształt jajowaty lub lancetowaty. Białe kwiaty są zebrane w baldachokształtne kwiatostany i znajdują się w kątach liści. Owocem jest czerwona jagoda, która po wysuszeniu nabiera charakterystycznego żółtobrązowego koloru. 

Surowcem zielarskim jest owoc korzennika – pimentae fructus. Owoc po właściwie przeprowadzonym procesie suszenia, powinien zawierać nie mniej niż 5 % olejku eterycznego. 

Owoce korzennika lekarskiego w lecznictwie pełnią obecnie raczej funkcję pomocniczą. Ze względu na swoje właściwości antyseptyczne i przeciwbólowe, ekstrakty z owoców są czasem wykorzystywane jako środki do płukania gardła podczas jesiennych i zimowych infekcji. Mniej znanym zastosowaniem olejku eterycznego z owoców korzennika jest wcieranie go w skórę podczas wspomagającego leczenia reumatyzmu oraz bólu neuropatycznego. 

Obecnie trwają badania nad wykorzystaniem odkrytych w wyciągach galloiloglikozydów, które wykazują działanie przeciwdrobnoustrojowe oraz przeciwzapalne. 

Najczęściej, ziele angielskie jest wykorzystywane w łagodzeniu zaburzeń ze strony przewodu pokarmowego, takich jak niestrawność po posiłku, wzdęcia, spastyczny ból brzucha i przykry zapach z ust. 

Działanie przeciwbakteryjne olejku pimentowego znalazło zastosowanie w kosmetyce. Właściwości antyseptyczne są wykorzystywane w preparatach przeznaczonych do pielęgnacji skóry trądzikowej. 

Korzennik lekarski, którego owoce w Polsce noszą wdzięczną, ale mylącą nazwę ziela angielskiego wcale nie pochodzi z Anglii. W naszym kraju jest jednak właśnie tak kojarzony, ponieważ podczas rosnącej popularności owoców korzennika w Europie, głównym eksporterem tego surowca była właśnie Wielka Brytania. Owoce korzennika były prawdopodobnie wykorzystywane przez Azteków jako dodatek do żywności oraz czekolady. Obecnie ziele angielskie jest przyprawą cenioną na całym świecie, jego aromat i charakterystyczny smak jest niezbędnym elementem wielu popularnych przepisów. W niektórych krajach owoce korzennika strąciły pieprz czarny z podium najczęściej używanych dodatków do potraw. Owoce korzennika w rejonie Wysp Karaibskich są nadal wykorzystywane jako aromatyzujący dodatek do rumu i innych alkoholi. Na całym świecie surowiec jest wykorzystywany w przemyśle perfumeryjnym.  

W składzie owoców korzennika lekarskiego zidentyfikowano istotną dla jego działania leczniczego frakcję olejku eterycznego. Do substancji olejkowych występujących w surowcu należy przede wszystkim eugenol oraz metyloeugenol. Poza nimi wyodrębniono również eukaliptol, linalol oraz kariofilen. W owocach korzennika występują również flawonoidy, do których należy kwercetyna. Poza tym wyodrębniono również substancje należące do grupy proantocyjanidyn, pochodne kwasu galusowego oraz katechinę.

Działanie wyciągów oraz preparatów z owoców korzennika jest związane przede wszystkim z obecnością eugenolu, który występuje we frakcji olejkowej. Olejek eteryczny będzie łagodził dolegliwości trawienne, zmniejszał niestrawność oraz niwelował nieprzyjemny zapach z jamy ustnej ze względu na swoje działanie przeciwdrobnoustrojowe. Ponadto, wywiera on również efekt spazmolityczny oraz zwiększa wydzielanie enzymów , co usprawnia proces trawienia oraz ogranicza bolesne skurcze podczas miesiączkowania. Kwercetyna oraz niektóre z galloiloglikozydów obecnych w ekstraktach wykazują działanie przeciwzapalne, antyoksydacyjne i antyproliferacyjne, co może mieć znaczenie podczas profilaktyki chorób nowotworowych oraz leczenia drobnych infekcji dróg oddechowych. 

Niektóre źródła wskazują również na uspokajające działanie ekstraktów z korzennika. Duży wpływ na skuteczność naparów z ziela angielskiego w pomocniczej terapii zaburzeń nerwicowych ma częstość i nasilenie występujących objawów. 

Z owoców korzennika można sporządzić napar. W tym celu niewielką ilość roztartych wcześniej owoców  należy zalać gorąca wodą i pozostawić 15 minut pod przykryciem. Po zaparzeniu napar należy przecedzić i pić kilka razy dziennie po około 100 ml podczas zaburzeń ze strony układu pokarmowego. 

Olejek pimentowy można stosować stosować podczas inhalacji parowych. Rozcieńczony olejek można również wykorzystać jako środek łagodzący świąd i ból po ukąszeniach insektów. 

Napar oraz olejek z owoców korzennika można stosować kilka razy dziennie do przemywania skóry trądzikowej oraz cery skłonnej do przetłuszczenia. 

Owoce korzennika lekarskiego mogą być odpowiedzialne za wystąpienie zaburzeń ze strony układu pokarmowego, szczególnie jeśli są stosowane zbyt często. 

Podczas stosowania skoncentrowanego olejku pimentowego istnieje ryzyko wystąpienia podrażnień skóry oraz uczuleń. 

Ziele angielskie może być obecne w potrawach spożywanych przez kobiety ciężarne, jednak stosowanie suplementów z owoców korzennika nie jest już w ich przypadku zalecane.