Rdest ptasi — na oczyszczenie, piękną skórę i włosy

Rdest ptasi (łac. Polygonum aviculare, ang. Knotgrass) jest drobną rośliną jednoroczną pochodzącą z rodziny rdestowatych – Polygonaceae. Rdest ptasi występuje powszechnie na całym świecie. W Polsce jest chwastem pokrywającym czasem znaczne powierzchnie. Roślina rośnie powszechnie nad rzekami, przy drogach oraz wśród zabudowań ludzkich.

Rdest osiąga niewielkie rozmiary, lekko wzniesiona łodyga ma zwykle około 50 cm długości. Łodyga jest wyraźnie podzielona na krótkie odcinki za pomocą węzłów. Lancetowate lub eliptyczne liście są siedzące. Białe lub lekko czerwone kwiaty są zlokalizowane w kątach liści. Owocem rdestu jest orzeszek rozsiewany przez zwierzęta.

Surowcem zielarskim jest ziele rdestu ptasiego – Polygoni avicularis herba. Ziele należy wysuszyć w temperaturze 40 stopni Celsjusza.

Ziele rdestu ptasiego we współczesnej medycynie znalazło zastosowanie jako środek moczopędny oraz przeciwbiegunkowy. Preparaty zawierające wyciągi z rdestu są wykorzystywane w pomocniczej terapii kamicy nerkowej, skąpomoczu, zaburzeń pracy nerek oraz jako środek hamujący biegunkę. Wyciągi z rdestu mogą posłużyć również jako środki regulujące stężenie glukozy i cholesterolu w osoczu. Rdest znalazł także zastosowanie jako preparat łagodzący zaburzenia ze strony przewodu pokarmowego, takie jak wzdęcia, niestrawność, uczucie ciężkości po jedzeniu.

W lecznictwie ludowym ziele rdestu było dodatkowo stosowane jako środek do przemywania oparzonej lub uszkodzonej skóry, a także w postaci okładów do łagodzenia objawów choroby reumatycznej. Kosmetyki z ekstraktem z rdestu łagodzą i zapobiegają podrażnieniom skóry. Odżywiają cebulki włosowe, przywracają włosom blask.

Zastosowanie lecznicze rdestu było znane już w średniowieczu, a niektórym gatunkom rdestu przypisywano magiczne właściwości. Sam rdest ptasi był często mylony z rdestem wężownikiem (łac. Polygonum bistorta), którego kwiatu niektórzy poszukiwali w noc świętojańską – podobnie jak mistycznego kwiatu paproci. Rdest ptasi swoją nazwę wziął prawdopodobnie od drobnego ptactwa, któremu czasem służy jako źródło pokarmu. W kilku regionach Polski ten gatunek rdestu określa się mianem „wróblich języków”.

Wyciągi z ziela rdestu ptasiego zawierają flawonoidy i ich pochodne – kwercetynę, hiperozyd, awikularynę. Ponadto ziele jest bogatym źródłem śluzów zbudowanych z podstawowych cukrów. W mniejszym stopniu występuje w nim olejek eteryczny, kwas salicylowy oraz pochodne kumaryn. Poza tym w surowcu znajdziemy również kwas galusowy, garbniki, kwas chlorogenowy oraz kwas kawowy.

Działanie lecznicze rdestu ptasiego polega przede wszystkim na zwiększeniu ilości oddawanego moczu, co jest bezpośrednio związane z obecnością flawonoidów. Związki należące do tej grupy hamują zwrotne wchłanianie wody w nerkach, prowadząc w ten sposób do nasilenia diurezy. Ponadto obecność krzemionki w wyciągach może poprawiać szczelność i elastyczność ścian naczyń krwionośnych. Dzięki zawartości kwasu galusowego i garbników wyciągi z ziela rdestu mogą wykazywać słabe działanie przeciwzapalne.

Z ziela rdestu ptasiego można przygotować napar lub odwar, który jest wykorzystywany jako środek do płukania jamy ustnej i gardła. Żeby przygotować napar, niewielką ilość wysuszonego ziela rdestu należy zalać gorącą wodą i naparzać przez 10 minut. Napar można przyjmować w celu pobudzenia diurezy lub ułatwienia trawienia. W przypadku przygotowania odwaru konieczne jest zalanie wysuszonego surowca 200 ml letniej wody i zagotowanie roztworu. Po około 10 minutach od gotowania odwar należy przecedzić i ostudzić. Można go stosować kilka razy na dobę małymi porcjami.

Niektóre leki oraz suplementy obecne na rynku zawierają w swoim składzie wyciąg z ziela rdestu ptasiego. Podczas kuracji tymi preparatami należy przestrzegać zaleceń producenta.

Kosmetyki zawierające ekstrakty z ziela rdestu ptasiego można zwykle stosować kilka razy na dobę.

Podczas długotrwałego stosowania preparatów zawierających ekstrakty z ziela rdestu istnieje ryzyko spadku stężenia witaminy B₁ w organizmie. W przypadku wystąpienia konieczności przewlekłego stosowania preparatów z rdestu ptasiego warto zasięgnąć porady lekarza lub farmaceuty w sprawie ewentualnej suplementacji witaminy B₁.

W trakcie kuracji suplementami lub lekami zawierającymi rdest ptasi istnieje prawdopodobieństwo wystąpienia alergii skórnych lub zaburzeń żołądkowo-jelitowych.

Stosowanie ziela rdestu nie jest zalecane w przypadku kobiet ciężarnych lub karmiących piersią oraz u osób z ciężkimi chorobami serca.