górne drogi oddechowe, śluz, przeciwkaszlowe, przeziębienie, chrypa, zapalenie gardła, wrzody, stan zapalny żołądka

W celach leczniczych wykorzystywany jest głównie kwiat ślazu (flos Malvae silvestris), rzadziej liść (folium).

Ślaz dziki stosowany jest w stanach zapalnych górnych dróg oddechowych i przeziębieniu, z objawami suchego kaszlu, chrypki i kataru. Dodatkowo wspomaga układ pokarmowy przy zaparciach (również w postaci lewatyw), biegunkach, wrzodach żołądka i dwunastnicy, a także wspomaga trawienie. Pomocniczo w nieżytach dróg moczowych. 

Malva ma zastosowanie w okładach na rany, wrzody i egzemy, a także kąpieli. Wodne wyciągi mogą być używane do płukania jamy ustnej i gardła, irygacji przy upławach i nadżerkach.

Wyciągi ze ślazu mogą być stosowane u niemowląt, małych dzieci i osób starszych.

Co ciekawe na podstawie wykopalisk archeologicznych na terenie Polski udowodniono, że ludzie z około 550 r.p.n.e, znali i wykorzystywali właściwości lecznicze i walory smakowe Malvae silvestris. Roślina była traktowana jako jarzyna lub dodatek do sałatek. Pędy i młode liście były bazą do stworzenia zupy ziołowej.

W sztuce wizerunek ślazu dzikiego, obok prawoślazu lekarskiego, można odnaleźć w działach Wyspiańskiego. W literaturze pisał o nim Dioskurides.

Ślaz dziki należy do rodziny ślazowych (Malvaceae), można się spotkać z potocznymi nazwami takimi jak malwa dzika, ślaz leśny czy kędzierzawiec.

Pochodzi z obszaru Euroazji oraz Afryki Północnej, obecnie jest spotykany na wszystkich kontynentach, poza Antarktydą. W wielu miejscach jest rośliną uprawną.

Ślaz został zawleczony na teren Polski z innych regionów geograficznych (archeofit). Obecnie jest powszechnie spotykany na terenie niżu oraz w niższych partiach górskich.

Zajmuje siedliska ruderalne m.in. przydroża, nieużytki, brzegi rzek czy pola uprawne (na których jest traktowany jak chwast).

Malva jest byliną lub rośliną dwuletnią, z owłosioną łodygą, płożącą lub wzniesioną, która osiąga do metra długości, a dorastają do niej faliste, duże liście na długich ogonkach. Zielone lub brunatnozielone liście, o nieregularnych ząbkowanym brzegu, mają 3,5 lub 7 klap. Unerwienie na powierzchni górnej i na ogonku może przybierać fioletową barwę.

Kwiaty mają 5-10 płatków w kolorach od białej przez niebieską do czerwono-purpurowej. Owoc to mała rozłupka z siateczkowatą strukturą na grzbiecie. W środku znajduje się 9-13 nerkowatych, zmarszczonych brunatnych nasion oprószonych srebrzystoszarym nalotem.

Zarówno w kwiecie (do 6%), jak i w liściu (do 8%) ślazu dzikiego znajduje się śluz, który wykazuje działanie powlekające na błony śluzowe górnych dróg oddechowych. Dodatkowo w liściach występują garbniki, a w kwiatach antocyjanozydy (malwina) i fitosterole.

Zawarte w kwiatach antocyjanozydy odpowiadają za działanie przeciwzapalne i antyoksydacyjne surowca.

Składniki Malva zmiękczają i osłaniają błonę śluzową górnych dróg oddechowych, przywracają ruch nabłonka rzęskowego, co w efekcie zmniejsza stany zapalne.

Malva silvestris jest stosowana w formie wyciągów wodnych, naparów i maceratów. Zioło zwykle występuje w mieszankach.

Napar ze ślazu wykonuje się go poprzez zalanie 350ml wrzątku, 1-2 łyżek kwiatów ślazu i pozostawienie pod przykryciem przez 15 minut. Po odcedzeniu można stosować leczniczo. Pić ok. 30 ml 3 razy dziennie po jedzeniu do leczenia suchego kaszlu i chrypki lub płukać gardło.

Innym sposobem przygotowania płukanki na stany zapalne jamy ustnej i gardła jest zmieszanie po 50 g kwiatów: ślazu, lipy, krwawnika, z taką samą ilością liści szałwii. Jedną łyżkę powstałej mieszanki należy zalać 1 szklanką wrzącej wody i pozostawić pod przykryciem na 15 min/ Następnie zdjąć pokrywkę, pozostawić na kolejne 10 min i przecedzić. 

Odwary są zalecane w stanach zapalnych przełyku i żołądka, a także w zaparciach szczególnie u osób starszych i otyłych. Przygotowuje się go poprzez zalanie 2 łyżek kwiatów i 1 łyżki liści ślazu, dwoma szklankami wody. Takie połączenie gotuje się 3-5 min, powstały płyn po wystudzeniu należy pić po podzieleniu na dwie porcje.

Wyciąg można stosować zewnętrznie przy atopowym zapaleniu skóry, działa regenerująco na skórę, przeciwzapalnie i przeciwświądowo. Do przygotowania kąpieli ślazowej należy użyć garść rozdrobnionych liści i kwiatów ślazu i połączyć z 3-4 łyżkami kwiatów lipy (zamiennie z kwiatami krwawnika lub kwiatostanami rumianku). Przygotowaną mieszankę zalać 2 listami wrzątku i pozostawić na godzinną macerację pod przykryciem. Następnie doprowadzić do wrzenia, jednocześnie nie pozwalając na gotowanie się zawartości, przelać do wanny. Uzupełnić wannę do 1/3 objętości. Kąpiel powinna mieć temperaturę 36-38^oC i trwać 10-20 minut.

Poprzez działanie osłaniające w przewodzie pokarmowym może dojść do zmniejszenia wchłaniania innych substancji leczniczych, uwalnianych w żołądku. Należy zachować minimum 30 min przerwy między przyjęciem leku i wyciągami z Malva.