Rzodkiew czarna — skóra głowy w doskonałej kondycji

Wyciągi z korzenia rzodkwi czarnej są współcześnie stosowane w łagodzeniu nieżytu układu pokarmowego. Ponadto substancje zawarte w korzeniu działają żółciopędnie i żółciotwórczo, łagodząc stany zapalne wątroby i pęcherzyka żółciowego.

Wyciągi lub sok z korzenia rzodkwi mogą być również stosowane zewnętrznie. Świeży sok pozwala na zachowanie odpowiedniej kondycji skóry głowy, działa także przeciwłupieżowo i przeciwświądowo.

Olejek eteryczny występujący w wyciągach z korzenia działa grzybobójczo i przeciwbakteryjnie, co znalazło zastosowanie w zapobieganiu infekcjom przewodu pokarmowego i dróg oddechowych.

Właściwości lecznicze czarnej rzodkwi były znane już w starożytności. Lecznictwo ludowe wykorzystywało ją do leczenia zaburzeń pokarmowych, dny moczanowej oraz do regeneracji i poprawy kondycji skóry. Indyjska ajurweda wspomina o wykorzystaniu korzenia czarnej rzodkwi do leczenia schorzeń wątroby i pęcherzyka żółciowego.

Czarna rzodkiew była w średniowieczu bardzo popularna w kuchni słowiańskiej i rosyjskiej. Dopiero po jakimś czasie została wyparta przez zyskującego popularność ziemniaka. Obecnie można zaobserwować powrót znaczenia rzodkwi w sztuce kulinarnej.

Rzodkiew czarna (łac. Raphanus sativus var. niger, ang. Spanish radish) jest najczęściej niewielką rośliną jednoroczną pochodząca z rodziny kapustowatych – Brassicaceae. Współcześnie rzodkiew jest uprawiana w większości krajów Europy, ale w przeszłości występowała głównie w krajach leżących nad Morzem Śródziemnym. W czasach starożytnych rzodkiew dostała się na północ Europy z legionami rzymskimi i rozpowszechniła się wśród ludów germańskich i słowiańskich.

Rzodkiew czarna osiąga maksymalnie około 1 m wysokości. Pędy rośliny są stosunkowo proste i wzniesione. Na szczycie łodygi znajduje się graniasty kwiatostan z kwiatami koloru liliowatego lub białego. Górne liście rzodkwi są podzielone, a dolne lirowate. Owocem rzodkwi jest łuszczyna. Rzodkiew czarna wytwarza charakterystyczne zgrubienie, zlokalizowane pomiędzy górną częścią korzenia a podliścieniową częścią łodygi.

Surowcem zielarskim jest świeżo zebrany korzeń rzodkwi czarnej – Raphani nigri radix recens. Wysoka temperatura i suszenie zmniejszają zawartość substancji czynnych.

W wyciągach z korzenia rzodkwi czarnej występują przede wszystkim związki należące do grupy glukozynolatów, takie jak: glukobrassycyna, glukorafanina, 4-metoksy-brassycyna oraz synigryna. Ponadto korzeń rzodkwi jest bogatym źródłem witamin z grupy B oraz witaminy C. Oprócz witamin w surowcu znajdują się również związki mineralne, szczególnie sole potasu, wapnia i magnezu. Inną frakcją czynną są fitosterole i ich estry. Korzeń rzodkwi czarnej zawiera również kwasy fenolowe, takie jak kwas p-kumarowy, ferulowy i hydroksycynamonowy.

Glukozynolaty obecne w korzeniu ulegają reakcjom enzymatycznym zapoczątkowanym przez uszkodzenie ciągłości korzenia. W wyniku przemian powstają lotne związki o właściwościach przeciwgrzybiczych, do których zaliczamy izotiocyjaniany allilu i butylu.

Wyciągi z korzenia rzodkwi, pobudzając aktywność wydzielniczą wątroby, działają żółciotwórczo, z kolei dzięki poprawie motoryki przewodów żółciowych wywierają również działanie żółciopędne. Dzięki zawartości kwasów fenolowych oraz glukozynolatów preparaty z rzodkwi czarnej poprawiają trawienie i działają antyseptycznie w obrębie jelit i dróg oddechowych.

Ponadto nowsze badania wskazują, że sok z korzenia rzodkwi może wykazywać właściwości przeciwdrobnoustrojowe i hamować rozwój Escherichia coli, Salmonella typhi i Pseudomonas pyocyaneus w warunkach in-vitro.

Przetwory z rzodkwi czarnej poprawiają kondycję skóry głowy oraz wykazują działanie przeciwświądowe i przeciwłupieżowe.

Wyciągi z korzenia rzodkwi są popularne w polskich aptekach. Poza gotowymi preparatami zawsze istnieje możliwość przyjmowania świeżo wyciśniętego soku z korzenia rzodkwi. Zaleca się picie około 100 ml świeżego soku dziennie.

W przypadku preparatów gotowych najczęściej zaleca się stosowanie od 1 do 3 tabletek doraźnie. Zmianę dawkowania należy rozważyć w przypadku występowania zaparć, zaburzeń trawienia lub długotrwałej terapii.

Preparaty kosmetyczne zawierające wyciągi z czarnej rzodkwi zaleca się zwykle stosować raz na dobę przez kilka dni w tygodniu. Po czternastu dniach stosowania należy przerwać kurację, a niektórzy producenci kosmetyków zalecają jej powtórzenie po następnych kilku dniach.

W niektórych rzadkich przypadkach jednoczesne stosowanie wyciągów z korzenia rzodkwi czarnej z lekami obniżającymi ciśnienie tętnicze może spowodować spadek stężenia potasu w osoczu.

Podczas stosowania leków lub suplementów zawierających wyciągi z korzenia rzodkwi czarnej mogą wystąpić epizodyczne biegunki, kolki żółciowe lub reakcje nadwrażliwości.

Nie zaleca się stosowania wyciągów z rzodkwi czarnej w przypadku pacjentów cierpiących na ciężkie schorzenia wątroby czy niedrożność przewodów żółciowych lub układu pokarmowego. Wskazaniem do ograniczenia suplementacji jest również ostry i przewlekły stan zapalny żołądka i jelit.