Rzepik pospolity — na brak apetytu i trawienie

Przetwory z ziela rzepiku stosuje się wewnętrznie i zewnętrznie. W formie doustnej (wewnętrznej) podaje się je na bóle brzucha, wzdęcia, brak łaknienia, biegunkę, owrzodzenia jelita grubego, bezkwaśność. Rzepik stosowany jest przy zaburzeniach czynności wątroby, zapaleniu pęcherzyka żółciowego i dróg żółciowych, a także przy zastoju żółci. Zewnętrznie służy do płukania gardła i jamy ustnej w stanach zapalnych, do płukania nosa i przemywania oczu, a w formie roztworu używany jest także do irygacji pochwy. Wykorzystuje się go również do robienia okładów na wypryski, egzemę, uszkodzenia skóry i na owrzodzenia żylakowe. Ziele rzepiku jest skuteczne w formie tonizującego napoju. Pomaga organizmowi szybciej dojść do siebie po gorączce, przeziębieniu i biegunce. Dodawany do herbaty nadaje jej morelowy zapach. Rzepik zawiera taninę stosowaną do garbowania skór.

W starożytności uchodził za panaceum na wszelkie dolegliwości, przypisywano mu niemal magiczną moc. Przypuszcza się, że nazwa pochodzi od greckiego słowa agremone, używanego przez Dioscoridesa przy opisie roślin leczących choroby oczu.

Rzepik pospolity (Agrimonia eupatoria) to wieloletnia roślina kwitnąca z rodziny różowatych (Rosaceae). Rośnie w umiarkowanym klimacie półkuli północnej – w Azji, Ameryce Północnej i Europie. Rzepik jest bardzo powszechny, można go spotkać na suchych łąkach, w lasach, zaroślach, na zboczach i przydrożach, na nizinach i w niższych partiach gór. Rzepik osiąga do 100 cm wysokości. Ma łodygę prosto wzniesioną, słabo rozgałęzioną i ulistnioną. Liście są przerywanopierzaste, listki są jajowate lub eliptyczne, wydłużone i powcinane ząbkowato. Kwiaty są promieniste i mają kolor ciemnożółty, tworzą na wierzchołkach łodyg luźne grona. Gdy płatki kwiatów opadną, na łodydze pojawiają się małe rzepy. Ze względu na kształt pędu kwiatowego roślina nazywana jest kościelną wieżą. Surowcem jest ziele rzepiku (Herba Agrimoniae), czyli górne części pędów (o długości około 25 cm) i liście odziomkowe bez grubszych łodyg. Zbierane są od czerwca do sierpnia. Suszy się je w suchym, ciemnym i przewiewnym miejscu bądź w suszarce ogrzewanej do temperatury 40℃​​.

Ze względu na obecność garbników i taniny przetwory z rzepiku podawane wewnętrznie działają ściągająco na błony śluzowe, zmniejszają stany zapalne przewodu pokarmowego, wykazują też działanie przeciwbiegunkowe. Dzięki związkom goryczkowym i cholinie przetwory z ziela rzepiku w formie doustnej zwiększają wydzielanie żółci i soku żołądkowego, działają ochronnie na miąższ wątroby, zapobiegają stłuszczeniom wątroby, wspomagają trawienie i wchłanianie pokarmów z przewodu pokarmowego. Rzepik działa też ogólnie uspokajająco. Rzepik stosowany zewnętrznie działa ściągająco i przeciwzapalnie na skórę, delikatnie przeciwbakteryjnie i przeciwalergicznie (zawiera kwercetynę).

W badaniach w laboratorium rzepik wykazywał działanie przeciw wirusowi HSV-1, hamował namnażanie się komórek raka jajnika, zwiększał uwalnianie insuliny i działał ochronnie na komórki wątroby. Rzepik może mieć właściwości antynowotworowe i może działać podobnie do insuliny, co wykazały badania na zwierzętach.

Napar z ziela rzepiku jako środek poprawiający trawienie: 1-2 łyżki ziela rzepiku zalać 2 szklankami wrzącej wody, parzyć pod przykryciem 15 minut, odstawić na kolejne 15 minut i odcedzić. Pić 2-3 razy dziennie 1/3-1/2 szklanki 30 minut przed jedzeniem.

Odwar z ziela rzepiku na biegunkę, do okładów i irygacji: 2 łyżki zalać szklanką ciepłej wody, gotować powoli przez 7 minut pod przykryciem, odstawić na 15 minut i odcedzić. Zewnętrznie robić okłady, płukania, irygacje, a wewnętrznie pić 2 razy dziennie pół szklanki odwaru na biegunkę.

Zioła na regenerację wątroby po wirusowym zapaleniu wątroby i problemach z układem trawiennym: zmieszać po 50 g rzepiku, korzenia mniszka i ziela krwawnika i po 25 g kwiatu kasztanowca, ziela dziurawca i glistnika. Zalać 2 łyżki wcześniej zmieszanych ziół 2 szklankami wrzącej wody i parzyć 30 minut pod przykryciem. Odstawić na 10 minut, następnie przecedzić. Pić pół szklanki między posiłkami 3-4 razy dziennie nawet przez 3-4 miesiące.

Zioła w zapaleniu pęcherzyka żółciowego i owrzodzeniu jelit: zmieszać po 50 g ziela rzepiku i szanty, po 30 g korzenia wilżyny ciernistej i liści mięty, po 15 g korzenia mniszka, omanu i ziela glistnika. Wsypać do termosu 1,5 do 2 łyżek ziół, zalać 2-2,5 szklankami wrzącej wody, zamknąć termos i zostawić na 2 godziny. Przecedzić i pić 2-3 razy dziennie po 1 szklance naparu między posiłkami.

W badaniach na zwierzętach wykazano, że ziele rzepiku ma podobne działanie do insuliny. Przyjmowanie go z lekami przeciwcukrzycowymi może zwiększyć ryzyko wystąpienia hipoglikemii (obniżenia poziomu cukru we krwi).

Krótkotrwałe przyjmowanie rzepiku w ilości 3 g ziela bądź 160 mg w postaci ekstraktu jest uważane prawdopodobnie za bezpieczne, z kolei stosowanie dużych ilości rzepiku (powyżej 3 tygodni) jest niebezpieczne ze względu na garbniki obecne w roślinie. Garbniki unieczynniają witaminę B1 i wiążą sole magnezu, żelaza, wapnia i inne składniki, powodując zmniejszenie ich wchłaniania do organizmu. Długie stosowanie garbników wywołuje też bóle brzucha, głowy, zaparcia, mdłości, osłabienie organizmu.