Pięciornik gęsi — magiczne ziele na problemy jelitowe i nie tylko

Pięciornik gęsi (łac. Potentilla anserina) jest znany pod nazwą pięćperset gęsi, srebrnik, gęsiówka, gęsie ziele, gęsia trawa, drabinki, grzmotnik lub dziewicze ziele. Jest przedstawicielem rodziny Rosaceae – różowatych. Roślina preferuje stanowiska dobrze nasłonecznione, gleby bogate w azot, dość wilgotne, o odczynie zasadowym lub obojętnym. Pięciornik występuje powszechnie w większości Europy (z wyjątkiem południowej części), Azji i Ameryki Północnej. Lubi wilgotne łąki, pastwiska, zręby, zarośla, przydroża, brzegi zbiorników wodnych i podwórza. Na polach jest uważany za chwast i niszczony.

Swoją ludową nazwę srebrnik zawdzięcza srebrnym włoskom na spodzie liści oraz temu, że wierzono w jego magiczną moc przyciągania pieniędzy. Z kolei przydomek „gęsi”, według specjalistów, mógł mieć związek z zamiłowaniem tych zwierząt do smaku rośliny lub ze względu na podobieństwo kształtu liści do gęsiej łapki.

Roślina osiąga wysokość 20-45 cm. Łodyga jest pokładająca się o długości do 80 cm, zakorzenia się w węzłach. Bylina jest okryta białym kutnerem na łodydze, szypułkach i na spodzie liści, które są zielone z wierzchu, o długości do 25 cm, nieparzystopierzaste, złożone z 7-25 drobnych przylistków z brzegiem piłkowano-ząbkowanym, o układzie dłoniastym. Żółte kwiaty pięciornika są promieniste, pięciokrotne i dorastają do 2 cm średnicy. Pięciornik kwitnie od maja do sierpnia. Po kwitnieniu szypułki są wzniesione lub odchylone. Owoc zbiorowy jest zbudowany z licznych niełupek. Korzeń czasem wytwarza bulwy. Korzenie i młode pędy są jadalne. Mieszkańcy północnej Europy z młodych pędów przygotowywali sałatki, a kłącza dodawano do herbaty. Ze względu na zawartość garbników rośliny były wykorzystywane w garbarstwie.

Surowcem jest ziele srebrnika zebrane od maja do lipca i wysuszone w temperaturze do 40°C.

Zielu od zawsze przypisuje się właściwości magiczne. Uważa się, że pozwala uwierzyć w siebie, zapewnia ochronę, daje mądrość, spokojny sen i zdrowie. Noszone w portfelu ma pozytywnie wpłynąć na finanse. Z kolei kąpiel w naparze ma oczyścić ciało i uwolnić od złej energii.

Formy doustne mają zastosowanie przy problemach związanych z przewodem pokarmowym: nieżytach, biegunkach, zespole jelita drażliwego, niestrawności, chorobie wrzodowej i uchyłkach jelita grubego. Wspierają czynność wątroby i wydzielanie żółci. Stosowane są w bolesnym miesiączkowaniu i w początkowym okresie niewydolności wieńcowej.

Okłady z wyciągów pięciornika mogą być stosowane zewnętrznie w przypadku stanów zapalnych błon śluzowych miejsc intymnych i jamy ustnej, wspomagająco przy leczeniu anginy oraz hemoroidów. Stosowany zewnętrznie wspiera walkę z łupieżem i zakażeniami drożdżakowymi. Uszczelnia naczynia krwionośne, niweluje trądzik różowaty, przebarwienia, cienie pod oczami.

Pięciornik działa ściągająco, przez co również przeciwbiegunkowo i przeciwobrzękowo, a także przeciwzapalnie, przeciwwysiękowo. Obkurcza naczynia krwionośne, dzięki czemu hamuje drobne krwawienia. Udowodniono również działanie hamujące na rozwój bakterii i grzybów.

Za właściwości Potentilla anserina odpowiadają głównie garbniki, których zawartość może osiągać 12%, i kwas galusowy.

Dzięki zawartości kwasu katechowego, elagowego, katechiny, proantocyjanizydyny, triterpenów, kwercetyny, kemferolu, kwasu bursztynowego i askorbowego pięciornik zmniejsza stany zapalne i stres oksydacyjny.

Cholina ochroni miąższ wątroby, a histydyna, betaina i gorycze wspomagają działanie przewodu pokarmowego.

W zaburzeniach trawiennych i bolesnym miesiączkowaniu stosuje się odwary z ziela pięciornika – łyżkę ziela zalewamy szklanką gorącej wody, doprowadzamy do wrzenia i gotujemy pod przykryciem 3 minuty. Po 10 minutach odcedzamy. Mocnym odwarem można płukać jamę ustną oraz stosować go do nasiadówek.

W trądziku, łojotoku, pleśniawkach, zajadach i aftach stosuje się zewnętrznie nalewkę, otrzymaną przez zalanie szklanki ziela 400 ml etanolu i po 14 dniach przefiltrowaną.

Garbniki występujące w zielu pięciornika mają właściwości wiązania substancji na swojej powierzchni, co prowadzi do kompleksowania licznych składników aktywnych. Dotyczy to przede wszystkim zażywanych jednocześnie minerałów, takich jak żelazo czy cynk. Może to dotyczyć również innych leków.

Aby zapobiec niekorzystnej interakcji, należy zachować co najmniej dwugodzinną przerwę między przyjmowanymi produktami a zielem.

W przypadku przedawkowania mogą występować nudności i zaparcia.