Aminek większy na bielactwo i łuszczycę. Czy to prawda?

Aminek większy w krajach swojego naturalnego pochodzenia stanowi roślinę pospolicie występującą (chwast). Uprawia się go także w ogrodach. Tradycyjnie owoce rośliny były od lat stosowane w leczeniu chorób skóry – bielactwa, łuszczycy. Dodatkowo podawano je doustnie w problemach z drogami moczowymi jako środek diuretyczny, wymywający piasek nerkowy, przynoszący ulgę w kolkach nerkowych oraz przy bolesnym miesiączkowaniu. Medycyna ludowa traktowała owoce Ammi majus jako broń do walki z trądem.

W Polsce brak jest leków, suplementów diety i kosmetyków zawierających aminek większy. Za granicą dostępne są leki w postaci kapsułek, tabletek i roztworów na skórę zawierających furanokumaryny (substancje czynne Ammi majus). Są one wykorzystywane w terapii PUVA (Psoralen Ultra-Violet A). Służą do leczenia takich chorób, jak bielactwo nabyte, łuszczyca, ziarniniak grzybiasty, atopowe zapalenie skóry, pokrzywka barwnikowa, łysienie plackowate, liszaj płaski, przyłuszczyca plackowata i przyłuszczyca ostra.

Furanokumaryny (bergapten, ksantotoksyna) podawane są doustnie, 120 min przed ekspozycją na promieniowanie UV. Umożliwia to przeniknięcie substancji do naskórka i skóry właściwej. W terapii bielactwa wykonywana jest bezpośrednia aplikacja ksantotoksyny na plamy bielacze w połączeniu z podaniem leku per os.

Ammi majus często jest mylony z marchwią siewną zwaną chwastem biskupim bądź koronką królowej Anny.

Aminek większy (Ammi majus) to jednoroczna roślina zielna, której naturalnym środowiskiem występowania są kraje basenu Morza Śródziemnego, Azja Południowo-Wschodnia, północne tereny Afryki, Australia oraz Ameryka Północna i Południowa. Preferuje stanowiska dobrze nasłonecznione i ciepły klimat.

Aminek większy posiada łodygę o kanciastym kształcie, dętą, wyprostowaną, mocną, rozgałęzioną w górnej części rośliny. Dorasta do 100 cm wysokości. Korzeń ma wrzecionowaty kształt, jest biały bądź kremowy. Liście rośliny są pierzastodzielne, mają ząbkowane brzegi i lancetowaty lub owalny kształt. Liście dolne posiadają ogonki, liście górne są natomiast bezogonkowe, siedzące bądź o krótkich ogonkach. Kwiaty Ammi majus pojawiają się w okresie lipiec - sierpień. Charakteryzują się drobną budową i białym kolorem. Ich korona składa się z 5 płatków. Tworzą charakterystyczne baldachy o średnicy 6-35 cm. Owocem rośliny jest rozłupnia, która rozpada się na dwie części. Odznacza się specyficznym korzennym zapachem, rdzawobrunatną barwą i eliptycznym kształtem. Wielkość niełupki wynosi 1,5-2 mm.

W składzie chemicznym owoców Ammi majus możemy wyodrębnić białko, celulozę, garbniki, oleożywice, olejki lotne i nielotne oraz flawonoidy (kwercetyna, kemferol). Za działanie lecznicze surowca odpowiadają obecne w nim furanokumaryny. Furanokumaryny zawarte w owocach aminka większego wykazują działanie fotodynamiczne. Oznacza to, że posiadają zdolność do pochłaniania promieniowania ultrafioletowego. W ten sposób uczulają komórki skóry na światło i pobudzają produkcję barwnika – melaniny. Jest on odkładany w skórze. Do furanokumaryn Ammi majus zaliczamy między innymi: metoksalen, 8-metoksypsoralen, ammoidynę, imperatorynę, amidynę, bergapten, heraklinę, majudynę, 5-metoksypsoralen, marmezynę, izoimperatorynę, herakleninę i izopimpinelinę.

Od pewnego czasu prowadzone są badania nad wykorzystaniem owoców Ammi majus w leczeniu bielactwa, łuszczycy i łupieżu pstrego. Surowiec podawany doustnie (0,05 g owoców 3 razy w ciągu dnia) bądź w postaci okładów na skórę (1 g/100 ml) po kontakcie z promieniowaniem UV (specjalistyczna lampa – 2 minuty, ekspozycja na słońce – 30 minut bądź kombinacja tych dwóch opcji) powoduje repigmentację skóry. Pojawiają się plamki, które po pewnym czasie łączą się w większe obszary i ciemnieją. Inne badania dowodzą skuteczności ksantotoksyny owoców Ammi visnaga w łagodzeniu objawów łuszczycy (zmniejszanie ilości blaszek łuszczycowych).

Oprócz działania fotodynamicznego furanokumaryny mają także właściwości przeciwbakteryjne, przeciwwirusowe i przeciwgrzybicze. W badaniach z wykorzystaniem zwierząt laboratoryjnych udowodniono skuteczność Ammi majus wobec wirusa pęcherzykowego zapalenia jamy ustnej Vesicular stomatitis VS oraz działanie przeciwrobacze wobec przywry żylnej Schistosoma mansoni. Badania na szczurach wykazały przeciwzapalne działanie furanokumaryn aminka większego (0,01 mg/100 g).

Kurację z zastosowaniem aminka większego można prowadzić wyłącznie pod kierunkiem lekarza. Stosowana dawka w fototerapiach osób z bielactwem, łuszczycą i łupieżem pstrym wynosi średnio od 0,02 do 0,04 gramów sproszkowanych owoców Ammi majus w dawkach podzielonych w ciągu doby. Ksantotoksyna wyizolowana z surowca podawana była w ilości 0,25–0,7 mg na kilogram masy ciała chorego. Podczas leczenia stosowano naświetlanie lampami UV (okresy 2 minut) i/lub ekspozycję chorego na słońce (30 minut).

Ze względu na fotouczulające właściwości Ammi majus podczas stosowania rośliny należy unikać promieniowania UV (opalanie, solarium). Kontakt ze słońcem grozi pojawieniem się zaczerwienienia skóry, oparzeń, bąbli z płynem surowiczym. Pacjenci przyjmujący Ammi majus podczas badań wykazywali objawy nerwowości, mieli problemy ze snem, pojawiały się u nich dolegliwości ze strony przewodu pokarmowego (ból żołądka, nudności). Podanie wyizolowanej ksantotoksyny owoców aminka większego powodowało reakcje skórne: pieczenie, swędzenie, zaczerwienienie skóry, łuszczenie naskórka, pojawienie się piegów i hipopigmentacji. U części osób wystąpił spadek ciśnienia tętniczego i zawroty głowy.

Aminek większy może wywoływać reakcje uczuleniowe, m.in. pokrzywkę i alergiczny obrzęk błony śluzowej nosa.