Ponatynib, Ponatinibum - Zastosowanie, działanie, opis

Ponatynib jest stosowany w przewlekłej białaczce szpikowej (w fazie przewlekłej, w fazie akceleracji i w fazie przełomu blastycznego). Substancję czynną stosuje się również w leczeniu ostrej białaczki limfoblastycznej (z obecnością chromosomu Filadelfia). Wskazaniem do stosowania ponatynibu jest brak możliwości dalszego leczenia pacjenta substancjami czynnymi między innymi takimi jak: dazatynib, nilotynib lub imatynib.

Ponatynib stosuje się doustnie, w trakcie lub po posiłku.

Dawka stosowana w leczeniu zależna od jednostki chorobowej i chorób towarzyszących (mielosupresja, zapalenie trzustki lub zwiększenie aktywności lipazy albo amylazy, hepatotoksyczność).

Dawki zwykle stosowane (dobowe) u osób dorosłych: od 15 mg do 45 mg.

Przeciwwskazaniem jest nadwrażliwość na ponatynib.

W czasie terapii ponatynibem zaleca się wykonywanie pełnej morfologii krwi – co 2 tygodnie przez pierwsze 3 miesiące, a następnie co miesiąc – ponieważ przyjmowanie substancji czynnej wiążę się z wystąpieniem ciężkich działań niepożądanych takich jak: niedokrwistość, małopłytkowość oraz neutropenia.

Stosowanie ponatynibu wiążę się z ryzykiem wystąpienia niedrożności tętniczej, która prawdopodobnie jest związana z dawką, jaka jest przyjmowana przez danego pacjenta.

Przed rozpoczęciem leczenia zaleca się zbadanie chorego pod kątem czynników ryzyka oraz stanu układu sercowo–naczyniowego.

Substancja czynna nie jest wskazana u pacjentów z chorobą zakrzepowo–zatorową, zawałem mięśnia sercowego, udarem oraz zabiegiem rewaskularyzacji.

W czasie terapii ponatynibem u niektórych chorych może wystąpić niedrożność naczyń żylnych siatkówki. Jeśli pacjent zgłasza pogorszenie widzenia, należy wykonać niezbędne badania okulistyczne.

Podczas leczenia substancją czynną należy okresowo monitorować ciśnienie tętnicze krwi. Jeśli u pacjenta stwierdza się nadciśnienie, którego nie można wyleczyć farmakologicznie, należy przerwać stosowanie związku.

Stosowanie ponatynibu wiążę się z ryzykiem wystąpienia zapalenia trzustki. Zaleca się okresowe oznaczanie aktywności lipazy w surowicy, a w przypadku pacjentów z przebytym zapaleniem trzustki lub nadużywających wcześniej alkoholu, zachowanie szczególnej ostrożności.

Ze względu na możliwe działanie hepatotoksyczne substancji czynnej, zaleca się przed rozpoczęciem leczenia i w jego trakcie wykonywanie testów wątrobowych.

U pacjentów, u których w czasie terapii wystąpił zespół odwracalnej tylnej encefalopatii lub krwotok, należy czasowo przerwać leczenia, aż do poprawy stanu klinicznego chorego.

Ponatynib należy stosować ostrożnie u pacjentów z zaburzeniami czynności nerek i wątroby.

Jednoczesne stosowanie substancji czynnych może powodować u pacjenta wystąpienie krwotoku.

Substancja czynna:	Grupa farmakoterapeutyczna:
Ibrytumomab (Ibritumomab)	radiofarmaceutyki

Jednoczesne stosowanie substancji czynnych może powodować u pacjenta wystąpienie krwotoku.

Substancja czynna:	Grupa farmakoterapeutyczna:
Kaplacyzumab (Caplacizumab)	leki przeciwzakrzepowe - INNE

Jednoczesne stosowanie substancji czynnych może powodować u pacjenta wystąpienie zapalenia trzustki.

Substancja czynna:	Grupa farmakoterapeutyczna:
Beksaroten (Bexarotene)	inne leki przeciwnowotworowe

Jednoczesne stosowanie substancji czynnych może powodować u pacjenta wystąpienie krwotoku.

Substancja czynna:	Grupa farmakoterapeutyczna:
Ketoprofen (Ketoprofen)	NLPZ hamujące nieswoiście COX-1 i COX-2 oraz paracetamol

Jednoczesne stosowanie substancji czynnych może powodować u pacjenta wystąpienie stanów zapalnych i zakażeń organizmu.

Substancja czynna:	Grupa farmakoterapeutyczna:
Tofacytynib (Tofacitinib)	selektywne leki immunosupresyjne

Jednoczesne stosowanie substancji czynnych może powodować u pacjenta wystąpienie zmniejszenia krzepliwości krwi.

Substancja czynna:	Grupa farmakoterapeutyczna:
Ruksolitynib (Ruxolitinib)	inhibitory kinazy białkowej

Jednoczesne stosowanie substancji czynnych może powodować u pacjenta wystąpienie krwotoku.

Substancja czynna:	Grupa farmakoterapeutyczna:
Treprostinil (Treprostinil)	leki przeciwzakrzepowe - inhibitory agregacji płytek

Jednoczesne stosowanie substancji czynnych może powodować u pacjenta wystąpienie krwotoku.

Substancja czynna:	Grupa farmakoterapeutyczna:
Typranawir (Tipranavir)	inhibitory proteazy HIV

Jednoczesne stosowanie substancji czynnych może powodować u pacjenta wystąpienie spadku białych krwinek.

Substancja czynna:	Grupa farmakoterapeutyczna:
Klozapina (Clozapine)	neuroleptyki atypowe

Jednoczesne stosowanie substancji czynnych może powodować u pacjenta osłabienie działania ponatynibu.

Substancja czynna:	Grupa farmakoterapeutyczna:
Karbamazepina (Carbamazepine)	leki przeciwpadaczkowe - blokujące kanały sodowe

Jednoczesne stosowanie substancji czynnych może powodować u pacjenta osłabienie działania ponatynibu.

Substancja czynna:	Grupa farmakoterapeutyczna:
Dekslanzoprazol (Dexlansoprazole)	IPP - inhibitory pompy protonowej

Jednoczesne stosowanie substancji czynnych może powodować u pacjenta osłabienie działania ponatynibu.

Substancja czynna:	Grupa farmakoterapeutyczna:
Omeprazol (Omeprazole)	IPP - inhibitory pompy protonowej

Jednoczesne stosowanie substancji czynnych może powodować u pacjenta osłabienie działania ponatynibu.

Substancja czynna:	Grupa farmakoterapeutyczna:
Pantoprazol (Pantoprazole)	IPP - inhibitory pompy protonowej

Jednoczesne stosowanie substancji czynnych może powodować u pacjenta osłabienie działania ponatynibu.

Substancja czynna:	Grupa farmakoterapeutyczna:
Rabeprazol (Rabeprazole)	IPP - inhibitory pompy protonowej

Jednoczesne stosowanie substancji czynnych może powodować u pacjenta wystąpienie krwotoku.

Substancja czynna:	Grupa farmakoterapeutyczna:
Warfaryna (Warfarin)	leki przeciwzakrzepowe - antagoniści witaminy K

Jednoczesne stosowanie substancji czynnych może powodować u pacjenta uszkodzenie nerwów obwodowych.

Substancja czynna:	Grupa farmakoterapeutyczna:
Iksazomib (Ixazomib)	inne leki przeciwnowotworowe

Jednoczesne stosowanie substancji czynnych może powodować u pacjenta wystąpienie zapalenia trzustki.

Substancja czynna:	Grupa farmakoterapeutyczna:
Blinatumomab (Blinatumomab)	przeciwciała monoklonalne - przeciwnowotworowe i immunosupresyjne

Jednoczesne stosowanie substancji czynnych może powodować u pacjenta nasilenie działania ponatynibu.

Substancja czynna:	Grupa farmakoterapeutyczna:
Brygatynib (Brigatinib)	inhibitory kinazy białkowej

Jednoczesne stosowanie substancji czynnych może powodować u pacjenta wystąpienie zaburzeń przewodzenia impulsów w obrębie nerwów obwodowych.

Substancja czynna:	Grupa farmakoterapeutyczna:
Dinutuksymab beta (Dinutuximab beta)	przeciwciała monoklonalne - przeciwnowotworowe i immunosupresyjne

Jednoczesne stosowanie substancji czynnych może powodować u pacjenta nasilenie działania eletryptanu.

Substancja czynna:	Grupa farmakoterapeutyczna:
Eletryptan (Eletriptan)	tryptany - selektywni agoniści receptora serotoninowego 5-HT1

Jednoczesne stosowanie substancji czynnych może powodować u pacjenta nasilenie działania erlotynibu.

Substancja czynna:	Grupa farmakoterapeutyczna:
Erlotynib (Erlotinib)	inhibitory kinazy białkowej

Jednoczesne stosowanie substancji czynnych może powodować u pacjenta nasilenie działania ewerolimusu.

Substancja czynna:	Grupa farmakoterapeutyczna:
Ewerolimus (Everolimus)	inhibitory kinazy białkowej

Jednoczesne stosowanie substancji czynnych może powodować u pacjenta nasilenie działania irynotekanu.

Substancja czynna:	Grupa farmakoterapeutyczna:
Irynotekan (Irinotecan)	inne leki przeciwnowotworowe

Jednoczesne stosowanie substancji czynnych może powodować u pacjenta nasilenie działania iwermektyny.

Substancja czynna:	Grupa farmakoterapeutyczna:
Iwermektyna (Ivermectin)	substancje przeciwpasożytnicze do użytku ogólnego

Jednoczesne stosowanie substancji czynnych może powodować u pacjenta uszkodzenie nerwów obwodowych.

Substancja czynna:	Grupa farmakoterapeutyczna:
Bortezomib (Bortezomib)	inne leki przeciwnowotworowe

Jednoczesne stosowanie substancji czynnych może powodować u pacjenta nasilenie działania cerytynibu.

Substancja czynna:	Grupa farmakoterapeutyczna:
Cerytynib (Ceritinib)	inhibitory kinazy białkowej

Jednoczesne stosowanie substancji czynnych może powodować u pacjenta nasilenie działań niepożądanych loperamidu.

Substancja czynna:	Grupa farmakoterapeutyczna:
Loperamid (Loperamide)	leki przeciwbiegunkowe

Jednoczesne stosowanie substancji czynnych może powodować u pacjenta nasilenie działań niepożądanych pomalidomidu.

Substancja czynna:	Grupa farmakoterapeutyczna:
Pomalidomid (Pomalidomide)	inne leki immunosupresyjne

Jednoczesne stosowanie substancji czynnych może powodować u pacjenta nasilenie działań niepożądanych topotekanu.

Substancja czynna:	Grupa farmakoterapeutyczna:
Topotekan (Topotecan)	inne leki przeciwnowotworowe

Jednoczesne stosowanie substancji czynnych może powodować u pacjenta wystąpienie uszkodzenia nerwów obwodowych.

Substancja czynna:	Grupa farmakoterapeutyczna:
Trabektedyna (Trabectedin)	inne cytostatyki pochodzenia naturalnego

Jednoczesne stosowanie substancji czynnych może powodować u pacjenta nasilenie działań niepożądanych seleksypagu.

Substancja czynna:	Grupa farmakoterapeutyczna:
Seleksypag (Selexipag)	leki przeciwzakrzepowe - inhibitory agregacji płytek

Jednoczesne stosowanie substancji czynnych może powodować u pacjenta nasilenie działań niepożądanych aliskirenu.

Substancja czynna:	Grupa farmakoterapeutyczna:
Aliskiren (Aliskiren)	inne leki nasercowe

Jednoczesne stosowanie substancji czynnych może powodować u pacjenta nasilenie działań niepożądanych bilastyny.

Substancja czynna:	Grupa farmakoterapeutyczna:
Bilastyna (Bilastine)	antagoniści receptorów histaminowych H1 bez działania ośrodkowego

Jednoczesne stosowanie substancji czynnych może powodować u pacjenta nasilenie działań niepożądanych digoksyny.

Substancja czynna:	Grupa farmakoterapeutyczna:
Digoksyna (Digoxin)	glikozydy nasercowe

Jednoczesne stosowanie substancji czynnych może powodować u pacjenta nasilenie działań niepożądanych feksofenadyny.

Substancja czynna:	Grupa farmakoterapeutyczna:
Feksofenadyna (Fexofenadine)	antagoniści receptorów histaminowych H1 bez działania ośrodkowego

Jednoczesne stosowanie substancji czynnych może powodować u pacjenta nasilenie działania ponatynibu.

Substancja czynna:	Grupa farmakoterapeutyczna:
Ketokonazol (Ketoconazole)	przeciwgrzybicze pochodne imidazolu

Jednoczesne stosowanie substancji czynnych może powodować u pacjenta uszkodzenia wątroby.

Substancja czynna:	Grupa farmakoterapeutyczna:
Klofarabina (Clofarabine)	antymetabolity, analogi puryn

Jednoczesne stosowanie substancji czynnych może powodować u pacjenta nasilenie działania marawiroku.

Substancja czynna:	Grupa farmakoterapeutyczna:
Marawirok (Maraviroc)	inne substancje przeciwwirusowe działające bezpośrednio na wirusy

Jednoczesne stosowanie substancji czynnych może powodować u pacjenta zmniejszenie ilości krwinek białych, czerwonych oraz płytek krwi.

Substancja czynna:	Grupa farmakoterapeutyczna:
Metotreksat (Methotrexate)	antymetaboilty kwasu foliowego (inhibitory reduktazy kwasu dihydrofoliowego)

Jednoczesne stosowanie substancji czynnych może powodować u pacjenta wystąpienie zaburzeń przewodzenia impulsów w obrębie nerwów obwodowych.

Substancja czynna:	Grupa farmakoterapeutyczna:
Chlorochina (Chloroquine)	substancje przeciwpierwotniakowe

Jednoczesne stosowanie substancji czynnych może powodować u pacjenta nasilenie działań niepożądanych ponatynibu.

Substancja czynna:	Grupa farmakoterapeutyczna:
Itrakonazol (Itraconazole)	przeciwgrzybicze pochodne triazolu

Jednoczesne stosowanie substancji czynnych może powodować u pacjenta nasilenie działania kolchicyny.

Substancja czynna:	Grupa farmakoterapeutyczna:
Kolchicyna (Colchicine)	substancje niewpływające na metabolizm kwasu moczowego (przeciw dnie moczanowej)

Jednoczesne stosowanie substancji czynnych może powodować u pacjenta nasilenie działania ranolazyny.

Substancja czynna:	Grupa farmakoterapeutyczna:
Ranolazyna (Ranolazine)	inne leki nasercowe

Jednoczesne stosowanie substancji czynnych może powodować u pacjenta nasilenie działań niepożądanych sulfasalazyny.

Substancja czynna:	Grupa farmakoterapeutyczna:
Sulfasalazyna (Sulfasalazine)	pochodne kwasu aminosalicylowego

Jednoczesne stosowanie substancji czynnych może powodować u pacjenta uszkodzenie nerwów obwodowych.

Substancja czynna:	Grupa farmakoterapeutyczna:
Telbiwudyna (Telbivudine)	nukleozydowe inhibitory odwrotnej transkryptazy

Jednoczesne stosowanie substancji czynnych może powodować u pacjenta uszkodzenie nerwów obwodowych.

Substancja czynna:	Grupa farmakoterapeutyczna:
Tynidazol (Tinidazole)	przeciwbakteryjne pochodne imidazolu

Jednoczesne stosowanie substancji czynnych może powodować zmniejszenie stężenia ponatynibu w surowicy.

Substancja czynna:	Grupa farmakoterapeutyczna:
Fenobarbital (Luminal) (Phenobarbital)	inne leki przeciwpadaczkowe

Jednoczesne stosowanie substancji czynnych może powodować zmniejszenie stężenia ponatynibu w surowicy.

Substancja czynna:	Grupa farmakoterapeutyczna:
Fenytoina (Phenytoin)	leki przeciwpadaczkowe - blokujące kanały sodowe i stabilizujące błony neuronów

Jednoczesne stosowanie substancji czynnych może powodować zmniejszenie stężenia ponatynibu w surowicy.

Substancja czynna:	Grupa farmakoterapeutyczna:
Ryfampicyna (Rifampicin (rifampin))	antybiotyki - INNE

Jednoczesne stosowanie substancji czynnych może powodować zwiększenie stężenia ponatynibu w surowicy.

Substancja czynna:	Grupa farmakoterapeutyczna:
Klarytromycyna (Clarithromycin)	antybiotyki makrolidowe - makrolidy

Jednoczesne stosowanie substancji czynnych może powodować zwiększenie stężenia ponatynibu w surowicy.

Substancja czynna:	Grupa farmakoterapeutyczna:
Indynawir (Indinavir)	inhibitory proteazy HIV

Jednoczesne stosowanie substancji czynnych może powodować zwiększenie stężenia ponatynibu w surowicy.

Substancja czynna:	Grupa farmakoterapeutyczna:
Worykonazol (Voriconazole)	przeciwgrzybicze pochodne triazolu

Jednoczesne stosowanie substancji czynnych może powodować zwiększenie stężenia ponatynibu w surowicy.

Substancja czynna:	Grupa farmakoterapeutyczna:
Sakwinawir (Saquinavir)	przeciwwirusowe nukleozydy i nukleotydy

Nie zaleca się jednoczesnego przyjmowania ponatynibu oraz soku grejpfrutowego (silny inhibitor CYP3A). Jeśli istnieje taka konieczność, należy zmniejszyć dawkę substancji czynnej do 30 mg.

Ponatynib może powodować objawy nieznacznie wpływające na zdolność prowadzenia pojazdów i obsługiwania maszyn takie jak: nieostre widzenie, zawroty głowy i senność. Zaleca się zachowanie ostrożności podczas terapii substancją czynną, a także gdy dojdzie do modyfikacji dawki lub sposobu dawkowania.

Ponatynibu nie należy stosować jednocześnie z preparatami zawierającymi ziele dziurawca. Ziele dziurawca indukuje metabolizm substancji czynnej przez CYP3A4 i może zmniejszać jej stężenie w surowicy.

Brak danych klinicznych dotyczących stosowania ponatynibu w okresie ciąży. Dane związane z badaniami na zwierzętach wykazały potencjalne zagrożenie dla płodu. Nie zbadano jakie ma to przełożenie na ciążę u ludzi. Stosowanie ponatynibu w ciąży jest przeciwwskazane, chyba że lekarz prowadzący podejmie inną decyzję.

Nie wiadomo czy ponatynib jest obecny w mleku kobiecym, aczkolwiek badania farmakodynamiczne i toksykologicznie nie wykluczają takiej możliwości. Nie zaleca się stosowania substancji czynnej w okresie laktacji.

Brak danych klinicznych dotyczących płodności podczas stosowania ponatynibu. Dane związane z badaniami na zwierzętach wykazały zmniejszenie płodności, ale tylko u samic szczurów. Nie zbadano jakie ma to przełożenie na płodność u kobiet i mężczyzn.

W zależności od przyjętej dawki ponatynibu i czasu trwania stosowania substancji czynnej mogą wystąpić takie objawy jak: ogólnoustrojowa reakcja zapalana, umiarkowany wysięk osierdziowy, zapalenie płuc i migotanie przedsionków.

Ponatynib jest inhibitorem kinazy tyrozynowej Bcr–Abl. Białko to powstaje z połączonych genów Bcr i Abl. Układ ten jest powszechnie znany jako chromosom Filadelfia. Ponatynib hamuje aktywność zmutowanych kinaz Abl i T315I. Mutacja T315I nadaje komórkom oporność, ponieważ zapobiega wiązaniu innych inhibitorów Bcr–Abl z kinazą Abl. Ponadto ponatynib hamuje również kinazy: VEGFR, PDGFR, FGFR, EPH i SRC oraz KIT, RET, TIE2 i FLT3.

Całkowita biodostępność ponatynibu nie jest znana. Stężenie maksymalne jest osiągane w ciągu od 4 godzin do 6 godzin po podaniu doustnym substancji czynnej. Jedzenie nie wpływa na szybkość wchłaniania związku.

Ponatynib wiąże się w ponad 99% z białkami osocza. Objętość dystrybucji w stanie stacjonarnym wynosi około 1101 l.

W wyniku działania esteraz lub amidaz, ponatynib jest metabolizowany do kwasu karboksylowego, który jest nieaktywny. Z kolei przy udziale CYP3A4 substancja czynna ulega przekształceniu do N–demetylo metabolitu. Kwas karboksylowy stanowi 58%, a N–demetylo metabolit 2% stężenia ponatynibu we krwi.

Wydalanie ponatynibu odbywa się głownie z kałem. W badaniach farmakokinetycznych potwierdzono, że po doustnym podaniu pojedynczej dawki znakowanego ponatynibu, około 87% dawki radioaktywnej jest wykrywana w kale, a około 5% w moczu. Po doustnym podaniu pacjentom dawki 45 mg substancji czynnej raz na dobę przez 28 dni, okres półtrwania w końcowej fazie eliminacji wynosił 24 godziny (zakres 12–66 godzin).