Piroksykam, Piroxicamum - Zastosowanie, działanie, opis

Piroksykam należy do grupy oksykamów charakteryzujących się działaniem przeciwbólowym, przeciwzapalnym i przeciwgorączkowym.
Substancja lecznicza jest wykorzystywana w leczeniu objawów:

• reumatoidalnego stanu zapalnego stawów;
• zesztywniającego zapalenia stawów kręgosłupa;
• choroby zwyrodnieniowej stawów.

Wykorzystanie leku powinno być uzasadnione ze względu na niższy profil bezpieczeństwa piroksykamu w porównaniu do leków pierwszego rzutu.

Schemat dawkowania substancji czynnej jest zależny od masy ciała i wieku pacjenta, a także od jego chorób współistniejących oraz stopnia nasilenia bólu.

Maksymalna dawka piroksykamu wynosi 20 mg na dobę. Czas trwania terapii nie powinien przekraczać dwóch tygodni, zalecane jest również stosowanie najmniejszej skutecznej ilości leku.

Dawka substancji leczniczej powinna zostać dostosowana w przypadku pacjentów w podeszłym wieku oraz osób z upośledzoną czynnością wątroby lub nerek.

Podczas ostrych objawów reumatoidalnego zapalenia stawów, piroksykam może zostać podany w postaci roztworu przeznaczonego do iniekcji domięśniowej. Lek należy podać w mięsień pośladkowy wielki.

Przeciwwskazaniem do stosowania piroksykamu jest wystąpienie reakcji nadwrażliwości na tę substancję czynną. Innymi ograniczeniami podczas stosowania leku w terapii zapalenia stawów jest:

• ciężkie upośledzenie czynności wątroby lub nerek;
• ciężka niewydolność mięśnia sercowego;
• trzeci trymestr ciąży;
• okres karmienia piersią;
• występująca skórna reakcja alergiczna na piroksykam lub inne niesteroidowe leki przeciwzapalne;
• ciężkie reakcje skórne (zespół Stevensa–Johnsona, zespół Lyella).

Leku nie należy stosować w przypadku potwierdzonych krwawień z przewodu pokarmowego, owrzodzenia i choroby wrzodowej żołądka lub jelit, nowotworów układu pokarmowego, choroby Leśniewskiego–Crohna, stanu zapalnego uchyłków, wrzodziejącego zapalenia jelita grubego.

Leku nie jest przeznaczony do stosowania u dzieci.

W przypadku pojawienia się zaburzeń widzenia podczas terapii piroksykamem zalecane jest wykonanie badania okulistycznego.

Pacjenci cierpiący na cukrzycę powinni częściej monitorować stężenie glukozy we krwi podczas leczenia. 

Lek może zmniejszać płodność kobiet starających się o dziecko. W przypadku problemów z zajściem w ciążę należy rozważyć przerwanie terapii. 

Stosowanie leku przez pacjentów z upośledzoną czynnością wątroby powinno przebiegać z zachowaniem należytej ostrożności. Lek może wywołać żółtaczkę lub stan zapalny wątroby. 

Niesteroidowe leki przeciwzapalne (w tym oksykamy) mogą zwiększać ryzyko pojawienia się zaburzeń ze strony układu pokarmowego. Piroksykam może spowodować wystąpienie krwawień, perforacji oraz owrzodzeń jelita grubego lub cienkiego. W niektórych przypadkach uszkodzenia ściany jelita prowadziły do ciężkiego uszczerbku na zdrowiu lub zgonu pacjenta. 
Ryzyko szkodliwego wpływu na układ pokarmowy można zmniejszyć stosując jednocześnie inhibitory pomy protonowej. 
Należy zachować szczególną ostrożność podczas stosowania leku przez pacjentów w podeszłym wieku, gdyż prawdopodobieństwo działań niepożądanych rośnie wraz z wiekiem. 
Ryzyko zaburzeń ze strony przewodu pokarmowego wzrasta podczas jednoczesnego przyjmowania:

• selektywnych inhibitorów wychwytu zwrotnego serotoniny;
• kwasu acetylosalicylowego; 
• doustnych kortykosteroidów. 

Podczas terapii piroksykamem może dojść do wystąpienia alergicznych reakcji skórnych, które obejmują niewielkie wysypki, złuszczające zapalenie skóry, toksyczne martwicze oddzielanie się naskórka oraz zespół Stevensa-Johnsona. W przypadku pojawienia się ciężkich alergii skórnych należy przerwać przyjmowanie leku. 

Pacjenci cierpiący na zaburzenia czynności układu oddechowego (astma oskrzelowa, przewlekła obturacyjna choroba płuc) powinni zachować szczególną ostrożność podczas terapii piroksykamem. Substancja lecznicza może spowodować skurcz oskrzeli, objawy typu alergicznego oraz wstrząs.

Piroksykam może przedłużać czas krwawienia poprzez zmniejszenie aktywności przeciwpłytkowej osocza.

Pacjenci z upośledzoną czynnością nerek, marskością wątroby, zastoinową niewydolnością serca, zespołem nerczycowym lub mniejszą objętością krwi krążącej powinni zachować szczególną ostrożność podczas terapii piroksykamem. Lek, poprzez zmniejszenie syntezy prostaglandyn może osłabiać przepływ krwi przez nerki. 

Piroksykam nie został przeznaczony do długotrwałego podawania. Lek należy przyjmować w najmniejszej skutecznej dawce przez jak najkrótszy okres.

Należy zachować szczególną ostrożność podczas terapii piroksykamem w grupie pacjentów cierpiących na schorzenia układu sercowego. Niesteroidowe leki przeciwzapalne mogą powodować wzrost ryzyka niedrożności tętnic, obrzęków lub zatrzymania płynów w ustroju. Należy rozważyć ryzyko pogorszenia przebiegu niektórych chorób (zastoinowa niewydolność serca, upośledzenie przepływu mózgowego, choroba wieńcowa, zaburzenia przepływu obwodowego) w trakcie długotrwałej terapii piroksykamem. 

Piroksykamu nie należy stosować jednocześnie z substancjami o działaniu przeciwzakrzepowym (acenokumarol, dabigatran, warfaryna, tikagrelor).

Przeciwwskazane jest jednoczesne stosowanie leku z innymi niesteroidowymi lekami przeciwzapalnym ze względu na możliwość zwiększenia ryzyka pojawienia się działań niepożądanych ze strony układu pokarmowego.

W celu ograniczenia podrażnienia przewodu pokarmowego zalecane jest przyjmowanie piroksykamu z posiłkiem.

Podczas terapii piroksykamem jednoczesne spożycie alkoholu nie jest zalecane. Alkohol może podrażniać błonę śluzową żołądka, a także wpływać na proces biotransformacji substancji czynnej nasilając jej działanie i zwiększając ryzyko pojawienia się działań niepożądanych.

Wpływ piroksykamu na zdolność prowadzenia pojazdów i obsługę maszyn nie został w pełni przebadany. Ze względu na ryzyko wystąpienia zaburzeń procesu widzenia, obrzęku powiek lub podrażnienia spojówek zalecana jest wcześniejsza ocena wpływu leczenia na pacjenta.

Stosowanie leku przez kobietę ciężarną nie jest zalecane. Przyjmowanie piroksykamu podczas trwania trzeciego trymestru ciąży jest przeciwwskazane.
Piroksykam należy do niesteroidowych leków przeciwzapalnych, które mogą być odpowiedzialne za przedwczesne zamknięcie przewodu tętniczego u noworodków.

Badania przeprowadzone na zwierzętach potwierdziły ryzyko opóźnienia porodu, a także utrudnienia samej akcji porodowej w przypadku długotrwałego stosowania piroksykamu.

Nie potwierdzono bezpieczeństwa terapii piroksykamem w okresie karmienia piersią. Substancja czynna przenika do mleka matki karmiącej osiągając stężenie stanowiące od 1% do 3% stężenia występującego w osoczu matki.

Terapia piroksykamem podczas karmienia piersią nie jest zalecana, z powodu istnienia leków stanowiących bezpieczniejszą alternatywę podczas terapii bólu u kobiety karmiącej. 

Piroksykam może ograniczać płodność kobiet poprzez jego wpływ na owulację (opóźnienie uwalniania komórki jajowej) i proces zagnieżdżenia zarodka.  

Podczas zastosowania piroksykamu w postaci iniekcji istnieje ryzyko wystąpienia zaburzeń o nieznanej częstości występowania:

• pieczenia w miejscu iniekcji;
• martwicy tkanki tłuszczowej lub pojawienie się jałowych ropni; 
• bólu w miejscu iniekcji. 

W przypadku przyjęcia zbyt dużej dawki piroksykamu istnieje ryzyko wystąpienia utraty świadomości, senności oraz bólu i zawrotów głowy.

Mechanizm działania substancji leczniczej nie został do końca wyjaśniony. Piroksykam działa prawdopodobnie poprzez zmniejszenie aktywności cyklooksygenazy I oraz II. Lek ogranicza syntezę prostaglandyn – związków biorących udział w przebiegu procesu zapalnego.
Substancja lecznicza zmniejsza transport monocytów i komórek wielojądrzastych do miejsca zapalenia, ogranicza agregację leukocytów (białych krwinek) i aktywności granulocytów obojętnochłonnych, a także zmniejsza uwalnianie enzymów lizosomalnych z leukocytów. 

Piroksykam dobrze wchłania się po podaniu doustnym. Maksymalne stężenie w osoczu występuje po upływie 3 godzin od podania. Stan stacjonarny podczas leczenia zostaje osiągnięty zwykle po upłynięciu od 7 do 12 dni.

Stężenie piroksykamu po podaniu domięśniowym jest większe niż w przypadku stosowania leku doustnie. Stan stacjonarny może zostać osiągnięty po iniekcji drugiej dawki (w przypadku zastosowania dawki nasycającej).

W metabolizm substancji leczniczej zaangażowana jest podjednostka CYP2C9 cytochromu p450, a sam proces biotransformacji przebiega w wątrobie. 

Cząsteczka piroksykamu ulega reakcji hydroksylacji, a następnie procesowi sprzęgania z kwasem glukuronowym. 

Proces eliminacji piroksykamu polega na wydaleniu leku z moczem (około 2/3 zastosowanej dawki) a także w mniejszym stopniu z kałem. Jedynie 5% podanej dawki ulega wydaleniu w postaci niezmienionej. Okres półtrwania leku wynosi u człowieka około 50 godzin.