Pefloksacyna, Pefloxacinum - Zastosowanie, działanie, opis

Pefloksacyna należy do chinolonów – leków o działaniu przeciwbakteryjnym. Substancja lecznicza znalazła zastosowanie w terapii schorzeń wywoływanych przez drobnoustroje wrażliwe na jej działanie. 

Lek jest wykorzystywany w leczeniu zakażeń układu oddechowego, skóry, dróg moczowych, górnych dróg oddechowych (nos, gardło), uszu. Pefloksacyna jest również stosowana w przypadku infekcji narządu ruchu (kości i stawy), przewodu pokarmowego oraz przewodów żółciowych, a także infekcji opon mózgowo–rdzeniowych, posocznicy, stanu zapalnego wsierdzia.

Substancja czynna może być stosowana w monoterapii lub w leczeniu skojarzonym.

Schemat dawkowania substancji czynnej jest zależny od wiek oraz masy ciała pacjenta, a także od jego chorób współistniejących oraz stopnia nasilenia leczonego schorzenia. Lek należy przyjmować z pokarmem, co pozwala na zmniejszenie zaburzeń żołądkowo–jelitowych związanych ze stosowaniem pefloksacyny.

Dawka dobowa pefloksacyny wynosi 800 mg substancji czynnej. 

Podczas stosowania pefloksacyny w profilaktyce zakażeń pooperacyjnych i w leczeniu niepowikłanej rzeżączki dawka 800 mg substancji leczniczej jest dawką zalecaną. 

Dawkę substancji czynnej należy zmniejszyć w przypadku ciężkiego upośledzenia czynności wątroby oraz u pacjentów podeszłym wieku. Pefloksacyna nie jest przeznaczona do stosowania u osób poniżej 18 roku życia. 

Przeciwwskazaniem do wykorzystania pefloksacyny w terapii jest wystąpienie reakcji nadwrażliwości na tę substancję czynną lub pojawienie się w przeszłości poważnej reakcji alergicznej po zastosowaniu innych substancji należących do grupy chinolonów. Innymi ograniczeniami w stosowaniu leku jest:

• okres karmienia piersią lub ciąża;
• wiek poniżej 18 roku życia;
• potwierdzony niedobór dehydrogenazy glukozo–6–fosforanowej;
• padaczka;
• miażdżyca mózgowych naczyń krwionośnych;
• wystąpienie uszkodzeń ścięgien po zastosowaniu chinolonów przeszłości. 

Pefloksacyna może zwiększać wrażliwość skóry na promienie słoneczne i promieniowanie ultrafioletowe. Podczas leczenia oraz cztery doby po jego zakończeniu należy unikać bezpośredniej ekspozycji na słońce lub promieniowanie UV.

Podczas terapii z wykorzystaniem pefloksacyny może pojawić się biegunka. Zaburzenia jelitowe trwające kilka dni o ciężkim przebiegu mogą być objawem wystąpienia rzekomobłoniastego zapalenia jelita. Jest to choroba, która może wystąpić podczas stosowania wielu antybiotyków, a jej przyczyną są enterotoksyny produkowane przez Clostridium difficile. Długotrwałe stosowanie pefloksacyny może spowodować osłabienie mikroflory jelita co jest przyczyną nadmiernego występowania Clostridium difficile. Enterotoksyny produkowane przez Clostridium są przyczyną zwiększenia ciężkości przebiegu choroby, a także zwiększenia umieralności pacjentów. 

W trakcie terapii pefloksacyną istnieje możliwość spadku lub wzrostu stężenia glukozy we krwi. Pacjenci z cukrzycą powinni monitorować starannie stężenie glukozy we krwi podczas trwania terapii. 

Wystąpienie zaburzeń wzroku podczas przyjmowania pefloksacyny należy skonsultować z lekarzem. 

Należy zachować szczególną ostrożność podczas stosowania pefloksacyny u pacjentów cierpiących na napady drgawkowe. Leczenie pefloksacyną należy natychmiast przerwać w przypadku pojawienia się objawów neuropatii czuciowo–ruchowej. 

Pacjenci z niedoborem  dehydrogenazy glukozo–6–fosforanowej powinni zachować szczególną ostrożność podczas stosowania leku. Inne antybiotyki z grupy fluorochinolonów zwiększały ryzyko hemolizy w tej grupie pacjentów. 

Podczas leczenia pefloksacyna zaobserwowano ryzyko pojawienia się reakcji alergicznej (w tym reakcji anafilaktycznej). W przypadku reakcji o ciężkim przebiegu konieczne jest przerwanie leczenia. 

Należy zachować szczególną ostrożność podczas stosowania leku u pacjentów z ciężką niewydolnością wątroby.

Długotrwałe stosowania pefloksacyny może doprowadzić do nadmiernego rozwoju drobnoustrojów opornych na jej działanie. 

W trakcie terapiii pefloksacyną występuje zwiększone ryzyko rozwoju stanu zapalnego lub zerwania ścięgien (szczególnie ścięgna Achillesa). Podczas przyjmowania leku należy obserwować okolice kostek pacjenta, pod kątem powstania obrzęku lub bólu. Ryzyko zerwania ścięgna zwiększa się w przypadku:

• długotrwałego przyjmowania kortykosteroidów;
• nadmiernego wysiłku fizycznego;
• osób w podeszłym wieku;
• rozpoczęcia chodzenia po dłuższym unieruchomieniu. 

Podczas stosowania leku odnotowano ryzyko wydłużenia odstępu QT, rozwarstwienia aorty lub tętniaka aorty. W przypadku pojawienia się bólu brzucha lub bólu w klatce piersiowej należy skontaktować się z lekarzem. Pacjenci z czynnikami sprzyjającymi rozwojowi tętniaka lub rozwarstwienia aorty powinni zachować szczególną ostrożność podczas stosowania leku. 

Nabiał i produkty bogate w wapń mogą zmniejszać wchłanianie pefloksacyny z przewodu pokarmowego, prowadząc tym samym do osłabienia efektu terapeutycznego. 

Pefloksacyna może w nieznacznym stopniu upośledzać zdolność prowadzenia pojazdów lub obsługi maszyn. Substancja czynna może wywoływać zawroty głowy, senność oraz stan dezorientacji. Przed podjęciem aktywności stanowiących zagrożenie dla zdrowia pacjenta zalecana jest wcześniejsza ocena reakcji na lek.

Wapń, glin, magnez oraz cynk mogą zmniejszać wchłanianie pefloksacyny osłabiając tym samym efekt terapeutyczny po zażyciu leku. Należy zachować odpowiedni odstęp między przyjęciem pefloksacyny a lekami zobojętniającymi kwas żołądkowy. 

Podczas stosowania pefloksacyny istnieje możliwość otrzymania fałszywie dodatniego testu potwierdzającego obecność opioidów w moczu.

Bezpieczeństwo terapii pefloksacyną w okresie ciąży nie zostało potwierdzone. Lek należy do grupy chinolonów, których przyjmowanie w czasie ciąży zwiększało ryzyko schorzeń układu kostno–stawowego. Przyjmowanie pefloksacyny podczas ciąży nie jest zalecane.

Pefloksacyna przenika do pokarmu kobiety karmiącej i może wpływać na rozwój stawów u dziecka. Ze względu na możliwość uszkodzenia torebki stawowej oraz istnienie bezpieczniejszych alternatyw podczas karmienia piersią przyjmowanie pefloksacyny w tym okresie nie jest zalecane.

Mechanizm przeciwbakteryjnego działania pefloksacyny jest związany z zahamowaniem aktywności bakteryjnego enzymu odpowiedzialnego za prawidłowy przebieg transkrypcji i replikacji nici DNA – gyrazy DNA (topoizomerazy II). Niektóre badania sugerują udział zahamowania aktywności topoizomerazy IV w przeciwbakteryjnym działaniu leku.

Cząsteczka pefloksacyny zatrzymuje zwijanie superhelisy bakteryjnego DNA do postaci kulistej, która występuje w komórce bakteryjnej. Zatrzymanie replikacji DNA bakterii prowadzi do zmniejszenia namnażania komórek i śmierci drobnoustroju.

Niektóre drobnoustroje charakteryzują się wrodzoną opornością na pefloksacynę. Należą do nich dwoinka zapalenia płuc, Mycobacterium tuberculosis, krętki oraz rodzaj Streptococcus. 

Pefloksacyna wykazuje aktywność wobec bakterii  do których należą:

• Klebsiella pneumoniae;
• Escherichia coli;
• rodzaj Enterobacter;
• rodzaj Shigella;
• rodzaj Salmonella;
• rodzaj Citrobacter;
• Proteus mirabilis;
• rodzaj Neisseria;
• Staphylococcus aureus; 
• Haemophilus influenzae.

Mniejszą podatność na działanie pefloksacyny charakteryzuje się:

• rodzaj Mycoplasma;
• rodzaj Acinetobacter;
• Pseudomonas aeruginosa;
• Chlamydia trachomatis;
• rodzaj Serratia.

Pefloksacyna po podaniu doustnym prawie całkowicie wchłania się z przewodu pokarmowego. Maksymalne stężenie w osoczu, po podaniu doustnym, występuje około 1.5 godziny po przyjęciu leku. 

Kinetyka leku po podaniu dożylnym jest zbliżona do modelu uzyskanego po doustnym przyjęciu leku. 

Pefloksacyna występuje w organizmie w postaci połączonej z białkami osocza na poziomie od 20% do 30%.

Lek szybko przenika do narządów oraz płynów ustrojowych. 

Metabolizm pefloksacyny przebiega w wątrobie. Substancja czynna ulega biotransformacji do kilku metabolitów, z których tylko N–demetylopefloksacyna wykazuje działanie przeciwbakteryjne zbliżone do pefloksacyny. 

Pefloksacyna jest wydalana z moczem (około 60% przyjętej dawki) oraz z kałem (około 40% dawki). Z moczem wydalane są głównie metabolity substancji czynnej  (N–demetylopefloksacyna oraz  N–tlenek pefloksacyny), a a także cząsteczka leku w postaci niezmienionej. 
Z kałem wydalana jest również niezmieniona pefloksacyna, N–tlenek pefloksacyny oraz glukuronidowe pochodne leku.