Parykalcytol, Paricalcitolum - Zastosowanie, działanie, opis

Parykalcytol wskazany jest dorosłym z przewlekłą niewydolnością nerek, poddawanych hemodializie w zapobieganiu i leczeniu wtórnej niewydolności przytarczyc.

Maksymalna dawka dobowa w podaniu dożylnym to 40 mikrogramów.

Lek podaje się we wstrzyknięciu dożylnym oraz dostęp naczyniowy podczas dializy nie częściej niż co drugi dzień.

Formy doustne podaje się codziennie lub co drugi dzień.

Dawkowanie jest uzależnione od początkowego poziomu natywnego parathormonu (intact PTH), stanu pacjenta, jednostki chorobowej, odpowiedzi na leczenie, masy ciała i jest ustalane indywidualnie przez doświadczonych lekarzy.

Uczulenie jest przeciwwskazaniem do stosowania parykalcytolu. Również zatrucie witaminą D oraz hiperkalcemia.

Należy kontrolować stężenia wapnia i fosforanów w surowicy wykonując rutynowe badania raz w miesiącu ze względu na szereg powikłań wynikających z zaburzonej równowagi jonowej. Lekarz może zlecić leki wiążące fosforany ze spożywanych pokarmów.

W sposób szczególny należy monitorować pacjentów leczonych równolegle glikozydami naparstnicy, diuretykami tiazydowymi i ketokonazolem.

Nie ma badań, które potwierdzałyby bezpieczeństwo stosowania parykalcytolu u dzieci w wieku poniżej 5 lat.

Przeciwwskazane jest równoczesne podawanie leków zobojętniających soki żołądkowe zawierających  związki glinu (dochodzi do zwiększenia stężenia glinu we krwi i wystąpienia działania toksycznego na kości) oraz magnezu (wystąpić może hipermagnezemia).

Nie należy stosować równolegle z parykalcytolem preparatów zawierających fosforany lub witaminę D, ze względu na zwiększone ryzyko hiperkalcemii.

Przed rozpoczęciem leczenia parykalcytolem pacjent powinien ograniczyć spożywanie pokarmów bogatych w fosfor. Do produktów tych należą: orzechy, zboża, śmietana, ser, mleko, wątróbka kurza lub wołowa, herbata, woda gazowana, groch, fasola, płatki zbożowe.

Wstrzyknięcia i kapsułki z parykalcytolem podaje się niezależnie od posiłków.

Parykalcytol może powodować lekkie zawroty głowy. Z tego względu należy zachować ostrożność podczas prowadzenia pojazdów i obsługiwania maszyn w ruchu.

Parykalcytol może wpływać na wydłużenie czasu krwawienia, zwiększenie aktywności aminotransferazy asparaginianowej i poziom kreatyniny.

Należy to uwzględnić wykonując badania u pacjentów leczonych parykalcytolem.

W badaniach na zwierzętach wykazano toksyczne działanie na płód. Nie ma badań potwierdzających wpływ parykalcytolu na ciążę u ludzi. W związku z tym nie zaleca się stosowania u ciężarnych.

Na podstawie badań na zwierzętach przypuszcza się, że parykalcytol i jego metabolity w niewielkim stopniu przenikają do mleka kobiecego. Przed leczeniem należy oszacować stosunek korzyści dla matki i potencjalnego ryzyka dla oseska.

Generalnym działaniem ubocznym po podawaniu parykalcytolu jest hiperkacemia i jej następstwa.

Niezbyt często zgłaszano bóle i zawroty głowy, bezsenność, dezorientację, niepokój, zburzenia wzroku, smaku i słuchu oraz dolegliwości ze strony układu pokarmowego w postaci nudności, bólu, biegunki czy kserostomii.

Informowano również o zwiększonej skłonności do krwawień z nosa, przewodu pokarmowego, odbytu.

U pacjentów z astmą i niezależnie od niej pojawiały się duszności i kaszel.

Zaburzenia ciśnienia i akcji serca, drgawki, bóle i sztywność mięśni oraz stawów, obrzęki, ból piersi, zaburzenia erekcji, wysypki, wypadanie włosów i nadpotliwość również zgłaszano z niewielką częstotliwością.

Nie odnotowano przypadku przedawkowania. Przedawkowanie doprowadziłoby do hiperkalcemii, hiperkalcurii, hiperfosfatemii i nadmiernego zahamowania parathormomu.

Manifestować mogą się również objawy zatrucia witaminą D wynikające z hiperkalcemii. Należą do nich: nudności, kserostomia, zmiany smaku, senność, zaparcia, bóle mięśni i stawów.

Parykalcytol jest syntetycznym analogiem witaminy D i wybiórczo aktywuje receptory przypisane dla tej witaminy ( vitamim D receptor - VDR) znajdujące się w przytarczycach. Nie wpływa na receptory w jelicie i w mniejszym stopniu działa na resorpcję kości. Drugim rodzajem receptoru, który aktywuje parykalcytol jest receptor wrażliwy na wapń (calcium sensing receptor - CaSR). 

Parykalcytol obniża poziom parathormomu (PTH) prowadząc do hamowania proliferacji przytarczyc i zmniejszenia produkcji oraz wydzielania parathormomu jednocześnie nie wpływając na poziom wapnia i fosforanów.

Parykalcytol podawany jest drogą dożylną i doustną. Wchłanianie jest bardzo dobre.

Parykalcytol wiąże się z białkami osocza w 99,8%.

Parykalcytol metabolizowany jest w wysokim stopniu przez wiele enzymów wątrobowych i pozawątrobowych: CYP24, CYP3A4 czy UGT1A4. Przebiega to na drodze hydroksylacji, glukorynidyzacji i dihydroksylacji.

Parykalcytol wydalany jest przez wątrobę z żółcią. W kale poziom jest oceniany na około 75 %, niewielkie ilości w moczu.