Oksytocyna, Oxytocinum - Zastosowanie, działanie, opis

Podstawowe informacje o oksytocynie

Rok wprowadzenia na rynek
1980
Substancje aktywne
oksytocyna
Działanie oksytocyny
zwiększa siłę i częstość skurczów macicy
Postacie oksytocyny
roztwór do infuzji, roztwór do wstrzykiwań
Układy narządowe
układ płciowy żeński
Specjalności medyczne
Ginekologia i położnictwo
Rys historyczny oksytocyny

Oksytocyna została odkryta w 1906 roku, a jej formuła molekularna została opracowana 46 lat później. W 1955 roku przyznano nagrodę Nobla za syntezę oraz zsekwencjonowanie tego polipetydu. 

Wzór sumaryczny oksytocyny

C43H66N12O12S2

Spis treści

Wskazania do stosowania oksytocyny

Oksytocyna stosowana jest w położnictwie w celu rozpoczęcia oraz wzmocnienia skurczów okołoporodowych macicy. Indukcja porodu z użyciem oksytocyny zalecana jest w przypadku stanu przedrzucawkowego, chorób układu krążenia, zaburzonej pracy nerek, erytroblastozy płodu, krwawienia przedporodowego, konfliktu serologicznego, cukrzycy, przedwczesnego pęknięcia pęcherza płodowego. Oksytocynę stosuje się również w celu przyspieszenia akcji porodowej (w ciąży trwającej ponad 42 tygodnie), kontroli krwawienia poporodowego, atonii macicy, a także w celach diagnostycznych przy ocenie płodowo-łożyskowej wydolności oddechowej (test oksytocynowy).  

Dawkowanie oksytocyny

Oksytocynę stosuje się w formie wlewu dożylnego oraz iniekcji domięśniowej. 

Dawka stosowana w leczeniu zależna jest od wieku, kondycji matki oraz płodu, reakcji macicy, zaawansowania ciąży itp.

Oksytocyna podawana jest pod ścisłą kontrolą lekarza, który ustala objętość, czas podawania oraz dawkę skuteczną substancji.

Dawki zwykle stosowane (dobowe) u osób dorosłych: 5–40 IU.

Przeciwskazania do stosowania oksytocyny

Przeciwwskazaniem do stosowania jest nadwrażliwość na oksytocynę, zaburzenia sercowo-naczyniowe, łożysko przodujące, dłuższe stosowanie w atonii macicy oraz toksemii, dysproporcja między miednicą matki i główką płodu, poprzeczne lub skośne ułożenie płodu, wypadanie pępowiny, predyspozycje do pęknięcia macicy, wielowodzie, wielorództwo. Oksytocyny nie należy stosować w celu wywołania porodu zanim akcja porodowa nie obejmie macicy oraz głowy płodu. 

Specjalne ostrzeżenia i środki ostrożności dotyczące stosowania oksytocyny

Oksytocynę należy stosować wyłącznie we wlewie dożylnym kroplowym, w warunkach szpitalnych pod stałą kontrolą medyczną. Należy kontrolować szybkość podawania, ruchy macicy, parametry życiowe oraz ułożenie płodu, ciśnienie krwi matki, a także zmiany stanu zdrowia pacjentki. 

Należy zachować szczególną ostrożność stosując oksytocynę u pacjentek powyżej 35 roku życia, przy dysproporcji główki płodu do macicy, w przypadku chorób serca oraz nadciśnienia spowodowanego ciążą, przy wewnątrzmacicznym obumarciu płodu, w sytuacji zabarwienia wód płodowych.

Stosowanie oksytocyny w celu wywołania porodu może prowadzić do poporodowego zespołu wykrzepiania wewnątrzmacicznego (DIC), szczególnie w przypadku pacjentek powyżej 35 roku życia. 

Nie należy podawać oksytocyny zbyt szybko, gdyż może prowadzić do  zaburzenia gospodarki wodnej organizmu (przewodnienia) i hiponatremii (obniżenie poziomu sodu we krwi). Przyjmując oksytocynę należy ograniczyć doustne spożywanie płynów.

Przyjmując oksytocynę 3–4 godziny po znieczuleniu zewnątrzoponowym ogona końskiego oraz profilaktycznym podaniu środków zwężających naczynia może dojść do ciężkiego nadciśnienia. 

U pacjentek uczulonych na lateks możliwy jest wstrząs anafilaktyczny po podaniu oksytocyny (lateks i oksytocyna są substancjami o budowie homologicznej - uczulenie na lateks może być czynnikiem ryzyka predysponującym do nadwrażliwości na oksytocynę). 

Przeciwwskazania oksytocyny do łączenia z innymi substancjami czynnymi

Oksytocyny nie należy łączyć z prostaglandynami (podawanymi dopochwowo) przed upływem 6 godzin od podania ze względu na ryzyko działania uterotonicznego (obkurczenie macicy). 

Interakcje oksytocyny z innymi substancjami czynnymi

Ciężkie nadciśnienie wynikające z sumowania się działania sympatykomimetyków z oksytocyną na mięśniówkę naczyń krwionośnych.
Substancja czynna: Grupa farmakoterapeutyczna:
Adrenalina (Adrenaline) leki wpływające na receptory adrenergiczne i dopaminergiczne
Dobutamina (Dobutamine) leki wpływające na receptory adrenergiczne i dopaminergiczne
Etylefryna (Etilefrine) inne substancje pobudzające układ sercowo-naczyniowy
Fenoterol (Fenoterol) agoniści receptorów beta-2 adrenergicznych
Fenylefryna (Phenylephrine) agoniści receptorów alfa-1 adrenergicznych
Formoterol (Formoterol) agoniści receptorów beta-2 adrenergicznych
Klonidyna (Clonidine) agoniści receptora imidazolowego
Midodryna (Midodrine) agoniści receptorów alfa-1 adrenergicznych
Moksonidyna (Moxonidine) agoniści receptora imidazolowego
Nafazolina (Naphazoline) nieselektywni agoniści receptorów alfa- adrenergicznych
Pseudoefedryna (Pseudoephedrine) agoniści receptorów alfa- i beta-adrenergicznych
Salbutamol (Salbutamol) agoniści receptorów beta-2 adrenergicznych
Salmeterol (Salmeterol) agoniści receptorów beta-2 adrenergicznych
Tyzanidyna (Tizanidine) agoniści receptorów alfa-2 adrenergicznych
Efedryna (Ephedrine) agoniści receptorów alfa- i beta-adrenergicznych
Zwiększone ryzyko wydłużenia odstępu QT oraz wystąpienia zaburzeń rytmu serca (częstoskurcz komorowy).
Substancja czynna: Grupa farmakoterapeutyczna:
Tritlenek diarsenu (Arsenic trioxide) inne cytostatyki pochodzenia naturalnego
Znaczne obniżenie ciśnienia oraz zaburzenia rytmu serca.
Substancja czynna: Grupa farmakoterapeutyczna:
Izofluran (Isoflurane) substancje do znieczulenia ogólnego, anestetyki - chlorowcowane węglowodory

Inne rodzaje interakcji

W przypadku uczulenia na lateks możliwy jest wstrząs anafilaktyczny po podaniu oksytocyny. 

Wpływ oksytocyny na ciążę

Oksytocyna stosowana w czasie ciąży zgodnie ze wskazaniami nie jest szkodliwa dla płodu.

Wpływ oksytocyny na laktację

Oksytocyna przenika do mleka kobiecego w nieznacznej ilości. Dla bezpieczeństwa dziecka rozpoczęcie karmienia piersią zalecane jest dzień po odstawieniu oksytocyny. 

Inne możliwe skutki uboczne

Podanie dożylne i domięśniowe: nadmierne napięcie macicy, kurcz, skurcze tężcowe, pęknięcie macicy, krwotok poporodowy, małopłytkowość, afibrynogenemia, hypoprotrombinemia, krwiaki w obrębie macicy mniejszej, arytmia serca, tachykardia, zmiany ciśnienia tętniczego, przedwczesne skurcze komorowe, nudności, wymioty, ciężkie zatrucie wodne, drgawki, śpiączka, reakcja anafilaktyczna, krwotok podpajęczynówkowy, poporodowe rozsiane wykrzepianie wewnątrznaczyniowe, zgon. 

Objawy przedawkowania oksytocyny

Przedawkowanie oksytocyny zależne jest od przyjętej dawki oraz nadczynności macicy. Zbyt duża dawka może prowadzić do: oderwania łożyska, nasilonej akcji porodowej, pęknięć w obrębie macicy oraz pochwy, krwawienia poporodowego, zwolnionego przepływu między macicą i łożyskiem, spowolnienia akcji serca i niedotlenienia płodu, hiperkapnii (znacznie podwyższone stężenie dwutlenku węgla we krwi), śmierci. 

Mechanizm działania oksytocyny

Oksytocyna jest hormonem naturalnie produkowanym przez podwzgórze, który magazynowany jest w tylnym płacie przysadki. Uwalniana jest do krwioobiegu w odpowiedzi na poród oraz laktację. Oksytocyna stymuluje skurcze mięśni gładkich macicy, szczególnie w końcowym okresie ciąży oraz w czasie porodu. Zwiększając przepuszczalność jonów potasowych obniża napięcie i zwiększa pobudliwość błony oraz stężenie jonów wapnia co podnosi intensywność i przedłuża czas trwania skurczów mięśniówki macicy. Oksytocyna powoduje również skurcze komórek gruczołów mlekowych, a także zwiększa wydzielanie prolaktyny ułatwiając wydzielanie mleka. 

Wchłanianie oksytocyny

Oksytocyna dystrybuowana jest w płynie pozakomórkowym, niewielka ilość substancji może przenikać do krążenia płodowego. Po zastosowaniu dożylnym oksytocyna zaczyna działać natychmiastowo.  

Dystrybucja oksytocyny

Oksytocyna wiąże się z białkami osocza w 30%.

Metabolizm oksytocyny

Oksytocyna metabolizowana jest bardzo szybko w wątrobie i nerkach. W niewielkim stopniu ulega także metabolizmowi w gruczołach piersiowych. Oksytocyna ulega hydrolizie z użyciem oksytocynazy tkankowej tracąc działanie terapeutyczne.

Wydalanie oksytocyny

Czas półtrwania oksytocyny w osoczu wynosi od 1 do 6 minut. Wydalanie odbywa się głównie przez nerki wraz z moczem. 

Porozmawiaj z farmaceutą
Infolinia: 800 110 110

Zadzwoń do nas jeśli potrzebujesz porady farmaceuty.
Jesteśmy dla Ciebie czynni całą dobę, 7 dni w tygodniu, bezpłatnie.

Pobierz aplikację mobilną Pobierz aplikację mobilną Doz.pl

Ikona przypomnienie o zażyciu leku.
Zdarza Ci się ominąć dawkę leku?

Zainstaluj aplikację. Stwórz apteczkę. Przypomnimy Ci kiedy wziąć lek.

Dostępna w Aplikacja google play Aplikacja appstore
Dlaczego DOZ.pl
Niższe koszta leczenia

Darmowa dostawa do Apteki
Bezpłatna Infolinia dla Pacjentów.

ikona niższe koszty leczenia
Bezpieczeństwo

Weryfikacja interakcji leków.
Encyklopedia leków i ziół

Ikona encklopedia leków i ziół
Wsparcie w leczeniu

Porady na czacie z Farmaceutą.
E-wizyta z lekarzem specjalistą.

Ikona porady na czacie z farmaceutą
Newsletter

Bądź na bieżąco z DOZ.pl

Ważne: Użytkowanie Witryny oznacza zgodę na wykorzystywanie plików cookie. Szczegółowe informacje w Regulaminie.

Zamnij