Ludzki czynnik krzepnięcia XIII, Factor xiii coagulationis humanus - Zastosowanie, działanie, opis

Ludzki czynnik krzepnięcia XIII znany jest także jako czynnik stabilizujący fibrynę. Jest to substancja wytwarzana w organizmie i biorąca udział w procesie krzepnięcia krwi. FXIII znajduje się zarówno w osoczu krwi jak i w cytoplazmie komórek krwi: trombocytów, makrofagów i monocytów. Pod względem budowy chemicznej osoczowy FXIII jest heterotetramerem złożonym z dwóch aktywnych podjednostek A oraz dwóch nośnikowych podjednostek B. Osoby z niedoborem tego czynnika lub jego mutacją są narażone na epizody krwawień.

Wskazaniem do stosowania ludzkiego czynnika krzepnięcia XIII jest profilaktyczne leczenie wrodzonego niedoboru czynnika XIII i leczenie okołooperacyjnych krwawień chirurgicznych u pacjentów dorosłych i dzieci z wrodzonym niedoborem tego czynnika.

Dawkowanie dla pacjentów jest modyfikowane w zależności od masy ciała, stanu klinicznego oraz wyników badań laboratoryjnych określających poziom aktywności czynnika krzepnięcia krwi XIII (FXIII). Lek podaje się w postaci infuzji dożylnej lub wstrzyknięcia dożylnego. Szybkość infuzji nie powinna przekraczać 4 ml na minutę, a przed podaniem, fiolki z substancją leczniczą muszą być ogrzane do temperatury pokojowej.

Dawkowanie w przypadku profilaktycznego leczenia pacjentów z niedoborem endogennego czynnika krzepnięcia XIII obejmuje podanie początkowe leku w ilości 40 jednostek międzynarodowych (j.m.) na kilogram masy ciała oraz leczenie podtrzymujące, w którym dawkowanie jest ustalane w zależności od wyników badań określających poziom aktywności FXIII. Celem leczenia jest utrzymanie minimalnej aktywności czynnika krzepnięcia XIII na poziomie 5-20%.

Podanie czynnika krzepnięcia XIII przed zabiegiem chirurgicznym jest uzależnione od ilości czasu który minął od ostatniej profilaktycznej dawki FXIII. Konieczny jest ścisły monitoring pacjentów przed zabiegiem operacyjnym i po zabiegu pod kątem aktywności ludzkiego czynnika krzepnięcia XIII.

Dawkowanie dla dzieci i młodzieży jest analogiczne do dawkowania dla osób dorosłych. Brak jest badań dotyczących bezpieczeństwa stosowania leku u osób w podeszłym wieku.

Przeciwwskazaniem do stosowania ludzkiego czynnika krzepnięcia XIII jest nadwrażliwość na tę substancję leczniczą.

Należy zachować ostrożność podając ludzki czynnik krzepnięcia XIII pacjentom ze stwierdzoną świeżą zakrzepicą. Substancja wykazuje fibryno-stabilizacyjne działanie.

Po podaniu ludzkiego czynnika krzepnięcia XIII w postaci wstrzyknięcia bądź infuzji dożylnej możliwe  jest wystąpienie reakcji nadwrażliwości w tym wstrząsu anafilaktycznego. Objawy duszności, ucisku w klatce piersiowej, spadek ciśnienia tętniczego krwi i wysypka są wskazaniami do przerwania wlewu.

Pacjenci stale przyjmujący preparaty pochodzące z ludzkiego osocza powinni zostać zaszczepieni przeciwko wirusowemu zapaleniu wątroby typu A i B, aby zapobiec ewentualnemu zakażeniu.

Podawanie czynnika krzepnięcia XIII może skutkować wytworzeniem przeciwciał neutralizujących lek. Brak efektywności leczenia powinien zostać zbadany pod tym kątem.

Brak jest badań określających wpływ ludzkiego czynnika krzepnięcia XIII na zdolność prowadzenia pojazdów mechanicznych, w tym samochodów.

Przyjmowanie ludzkiego czynnika krzepnięcia XIII może skutkować wytworzeniem przeciwciał neutralizujących przeciwko F XIII we krwi.

Istnieją ograniczone dane na temat zastosowania ludzkiego czynnika krzepnięcia krwi u kobiet ciężarnych. Ze względów bezpieczeństwa lek może być podawany w razie konieczności, kiedy korzyści dla matki przewyższają potencjalne ryzyko dla dziecka.

Najprawdopodobniej lek jest bezpieczny w czasie laktacji, co wynika z dużej masy cząsteczkowej czynnika krzepnięcia XIII oraz białkowego charakteru substancji. Z tego względu ludzki czynnik krzepnięcia XIII może być stosowany przez matki karmiące piersią.

Brak jest badań opisujących wpływ ludzkiego czynnika krzepnięcia XIII na płodność u ludzi.

Po podaniu dożylnym ludzkiego czynnika krzepnięcia XIII może pojawić się podwyższona temperatura ciała oraz objawy alergiczne takie jak wysypka, pokrzywka, duszności, uczucie ucisku w klatce piersiowej i obniżenie ciśnienia tętniczego krwi. Bardzo rzadkim działaniem niepożądanym jest wytworzenie przeciwciał przeciwko FXIII.

Do tej pory nie odnotowano przypadków przedawkowania ludzkiego czynnika krzepnięcia XIII.

Ludzki czynnik krzepnięcia XIII jest enzymem biorącym udział w procesie krzepnięcia krwi, a dokładniej w ostatnim etapie kaskady reakcjitworzenia skrzepu (przekształcanie fibryny luźnej w fibrynę zwartą). FXIII z postaci nieaktywnej ulega aktywacji na skutek przegrupowania podjednostek A i B (aktywacja podjednostki A na skutek odłączenia od podjednostki B). Transglutaminaza w podjednostce A bierze udział w sieciowaniu fibryny podnosząc wytrzymałość mechaniczną skrzepu (krzyżowe połączenie cząstek fibryny).

Maksymalne stężenie leku w stanie stacjonarnym wynosi 0,9 ± 0,20 j.m. na mililitr. Czas potrzebny do osiągnięcia C_max wynosi średnio 1,7 ± 1,44 godziny.

Objętość dystrybucji leku w stanie stacjonarnym wynosi 51,1 ml/kg.

Okres półtrwania ludzkiego czynnika krzepnięcia XIII u pacjentów z wrodzonym niedoborem FXIII wynosi średnio 6,6 dnia. Okres półtrwania u dzieci jest krótszy w porównaniu z osobami dorosłymi. Klirens dla FXIII wynosi 0,22 ml/godz/kg.