Lamiwudyna, Lamivudinum - Zastosowanie, działanie, opis

Lamiwudyna jest stosowana w leczeniu wirusowego zapalenia wątroby typu B u dorosłych w monoterapii (w przypadku wyrównanej choroby wątroby) lub w terapii łączonej z innymi lekiem przeciwwirusowym niewykazującym krzyżowej oporności na lamiwudynę (w przypadku niewyrównanej choroby wątroby). Innym wskazaniem do stosowania lamiwudyny jest zakażenie ludzkim wirusem upośledzenia odporności (HIV) u dorosłych i dzieci.

Dawka stosowana w leczeniu zależna jest od jednostki chorobowej, wieku, masy ciała, chorób towarzyszących (zaburzona praca nerek) itp.
Lamiwudynę przyjmuje się doustnie, niezależnie od posiłków.
Dawki zwykle stosowane (dobowe) u dzieci (powyżej 3 miesięcy), młodzieży i osób dorosłych: 100–300 mg.
U osób, u których wymagane jest podanie dawki dobowej mniejszej niż 100 mg i u osób, u których występuje problem z połknięciem tabletki stosuje się lamiwudynę w postaci roztworu doustnego.

Przeciwwskazaniem jest nadwrażliwość na lamiwudynę.

Stosowanie lamiwudyny wiąże się z ryzykiem wystąpienia kwasicy mleczanowej i ciężkiego powiększenia wątroby z towarzyszącym stłuszczeniem wątroby. Odnotowano przypadki śmiertelne. Leczenie należy przerwać w przypadku wystąpienia pierwszych objawów: wzrost aktywności aminotransferaz, biegunka, nudności i wymioty wskazujące na rozwój kwasicy mleczanowej, postępująca hepatomegalia. Ryzyko to jest zwiększone u otyłych kobiet, osób ze stwierdzonym zapaleniem wątroby, osób jednocześnie przyjmujących leki takie jak rybawiryna i interferon alfa, spożywających alkohol itp.
U części pacjentów po rozpoczęciu leczenia lamiwudyną może wystąpić wzrost AlAT w surowicy przy jednoczesnym zmniejszaniu stężenia HBV DNA w surowicy. Po dłuższym okresie stosowania leku może dojść do  mutacji YMDD wirusa HBV, która prowadzi do wzrostu AIAT w surowicy i nawrotu replikacji HBV DNA, co w efekcie skutkuje zaostrzeniem zapalenia wątroby. Do analogicznej sytuacji może dojść po zaprzestaniu przyjmowania lamiwudyny, głównie między 8 a 12 tygodniem po zakończeniu leczenia. Ryzyko to jest większe u pacjentów z niewyrównaną marskością wątroby i u biorców narządów. Po zakończeniu leczenia konieczne jest obserwowanie parametrów klinicznych, wykonywanie badań wirusologicznych i serologicznych, a także monitorowanie czynności wątroby i nerek.
U osób przyjmujących lamiwudynę mogą wystąpić zakażenia oportunistyczne i zapalenie trzustki. Do najczęstszych objawów reakcji zapalnej na patogeny oportunistyczne należą: zapalenie płuc powodowane przez Pneumocystis carinii, zapalenie siatkówki wywoływane przez wirusa cytomegalii, a także miejscowe i uogólnione zakażenia prątkami.
Lamiwudyna może powodować u niemowląt narażonych na lek w okresie życia płodowego i (lub) po urodzeniu uszkodzenie mitochondriów, które prowadzi do zaburzeń układu krwiotwórczego, zaburzeń metabolicznych i neurologicznych m.in. neutropenii, niedokrwistości, wzrostu stężenia lipazy i mleczanów, a także drgawek i zaburzeń zachowania.
Należy zachować ostrożność stosując lamiwudynę u osób z zapaleniem wątroby typu Delta lub typu C, ponieważ nie potwierdzono skuteczności działania leku w tych zakażeniach.
Podczas terapii może wystąpić wzrost stężenia lipidów i glukozy we krwi oraz wzrost masy ciała.
Stosowanie lamiwudyny nie zmniejsza ryzyka przeniesienia zakażenia na inne osoby, dlatego wymagane jest zachowanie środków ostrożności.
Objawy takie jak ból i sztywność  stawów oraz utrudnione poruszanie należy skonsultować z lekarzem celem wykluczenia martwicy kości, zwłaszcza jeśli prowadzone jest skojarzone leczenie  przeciwretrowirusowe.

Nie jest zalecane łączenie limawudyny z kladrybiną i emtrycytabiną.

Przyjęcie lamiwudyny z pokarmem może wydłużać czas potrzebny do osiągnięcia stężenia maksymalnego oraz wartość stężenia maksymalnego, ale nie zmienia ogólnej ekspozycji na lek (AUC).

Alkohol zwiększa ryzyko choroby wątroby i stłuszczenia wątroby oraz martwicy kości.

Podczas leczenia lamiwudyną należy uwzględnić możliwość wystąpienia zmęczenia i pogorszenia samopoczucia, co może wpływać na zdolność prowadzenia pojazdów.

Z dostępnych danych wynika, że stosowanie lamiwudyny w okresie ciąży nie powoduje wad rozwojowych. Lek może być przyjmowany przez kobiety ciężarne, jeżeli jest to konieczne. Należy uwzględnić ryzyko uszkodzenia mitochondriów u niemowląt, a także nawrotu zapalenia wątroby u kobiet ciężarnych po zaprzestaniu przyjmowania lamiwudyny. Wymagane jest zaszczepienie niemowląt przeciwko wirusowemu zapaleniu wątroby typu B.

Lamiwudyna przenika do mleka kobiecego, osiągając u karmionego dziecka niewielkie stężenia, które nie powinny wywoływać działań niepożądanych. Stosowanie lamiwudyny w okresie laktacji przez kobiety zakażone HBV jest dozwolone. Ze względów bezpieczeństwa nie zaleca się karmienia piersią kobietom zakażonym wirusem HIV.

Lamiwudyna to nukleozydowy inhibitor odwrotnej transkryptazy (polimeraza DNA zależna od RNA), który ulega aktywacji do pochodnej 5’-trójfosforanu lamiwudyny przy udziale kinazy wirusa i (lub) gospodarza. Trójfosforan naśladuje działanie natywnych trójfosforanów deoksyrybonukleotydów. Jako substrat dla wirusowej polimerazy DNA hamuje jej aktywność i przerywa tworzenie wirusowego materiału genetycznego. Wpływ leku na metabolizm komórkowy dezoksynukleotydów, zawartość komórkowego DNA ssaków i strukturę mitochondriów jest niewielki.

Lamiwudyna jest szybko wchłaniania z przewodu pokarmowego. Stężenie maksymalne lamiwudyny osiągane jest po około 1 h po podaniu. Biodostępność leku wynosi 80-85%.

Lamiwudyna wiążę się w poniżej 36% z białkami osocza, głównie z albuminami. Lek przenika do ośrodkowego układu nerwowego i do płynu mózgowo-rdzeniowego.

Lamiwudyna jest przekształcana przez kinazę deoksycytydynową do postaci monofosforanowej, następnie do postaci difosforanu i na końcu do aktywnej postaci trifosforanu przy udziale kinazy difosforanowej pirymidynonukleozydów. Lamiwudyna ulega metabolizmowi wątrobowemu w niewielkim stopniu (5-10%). Znanym metabolitem lamiwudyny jest trans-sulfotlenek powstający przy udziale sulfotransferazy.

Okres półtrwania lamiwudyny wynosi 5-7 h. Wydalanie leku odbywa się głównie z moczem w postaci niezmienionej poprzez układ aktywnego transportu kationów organicznych. U osób z zaburzeniami czynności nerek klirens lamiwudyny może obniżać się.