Kwetiapina, Quetiapinum - Zastosowanie, działanie, opis

Wskazaniem do stosowania kwetiapiny jest schizofrenia, umiarkowane i ciężkie epizody manii, duża depresja oraz zapobieganie nawrotom choroby dwubiegunowej, gdy wcześniejsze zastosowanie kwetiapiny okazało się skuteczne.

Dawka stosowana w leczeniu zależna jest od jednostki chorobowej, wieku, chorób towarzyszących (zaburzona czynność wątroby), odpowiedzi pacjenta na leczenie i tolerancji terapii.

Kwetiapinę przyjmuje się doustnie, niezależnie od posiłków (z wyjątkiem preparatów o przedłużonym uwalnianiu).
Maksymalna dawka dobowa stosowana u dorosłych to 800 mg. Dawkę leku należy zwiększać stopniowo zależnie od odpowiedzi pacjenta na leczenie.
Kwetiapina nie jest przeznaczony do stosowania u dzieci i młodzieży poniżej 18 roku życia ze względu na niewystarczające badania potwierdzające bezpieczeństwo stosowania leku w tej grupie pacjentów.

Przeciwwskazaniem jest nadwrażliwość na kwetiapinę.

U pacjentów z depresją występującą w przebiegu choroby dwubiegunowej kwetiapina zwiększa ryzyko myśli samobójczych i samookaleczeń. Ryzyko takich zachowań jest szczególnie nasilone we wczesnej fazie poprawy klinicznej. Pacjent musi pozostać pod stałą kontrolą lekarską do czasu uzyskania wystarczającej remisji. W tej grupie pacjentów zaobserwowano występowanie senności o różnym stopniu nasilenia, zwłaszcza w pierwszych dniach stosowania leku. Jeżeli ciężka senność utrzymuje się dłuższy okres, należy obserwować pacjenta do czasu ustąpienia objawów, a w razie konieczności rozważyć przerwanie terapii.
U pacjentów z chorobami układu sercowo-naczyniowego, chorobami mózgu i wydłużonym odstępem QT w wywiadzie rodzinnym należy zachować szczególną ostrożność ze względu na ryzyko niedociśnienia ortostatycznego. U tych osób wskazane jest zmniejszenie dawki lub powolniejsze jej zwiększanie.
Stosowanie kwetiapiny może prowadzić do objawów pozapiramidowych. Wystąpienie późnych dyskinez może wymagać zmniejszenia dawki lub odstawienia leku.
Kwetiapinę należy stosować ostrożnie u osób z padaczką i z predyspozycją do incydentów zakrzepowo-zatorowych.
Należy przerwać stosowanie kwetiapiny w momencie wystąpienia objawów złośliwego zespołu neuroleptycznego, takich jak zaburzenia stanu psychicznego, sztywność mięśni, zaburzenie równowagi układu autonomicznego, wzrost aktywności kinazy kreatynowej i wzrost temperatury całego ciała.
U części pacjentów występowała ciężka neutropenia po upływie kilku miesięcy od rozpoczęcia leczenia. Dotyczy to głównie osób z małą liczbą leukocytów przed rozpoczęciem leczenia. Osiągnięcie liczby leukocytów poniżej 1,0x109/l wskazuje na konieczność przerwania stosowania kwetiapiny.
Podczas leczenia kwetiapiną może dojść do zwiększenia masy ciała, zapalenia trzustki, zaburzenia gospodarki lipidowej (wzrost trójglicerydów, LDL i cholesterolu całkowitego, spadek cholesterolu HDL), hiperglikemii i pogorszenia kontroli cukrzycy.
Kwetiapinę należy odstawiać stopniowo, co najmniej przez okres 1-2 tygodni, aby uniknąć objawów odstawiennych (bezsenność, drażliwość, zaburzenia żołądkowo-jelitowe, ból głowy itp.).
Lek nie jest przeznaczony do stosowania u osób z psychozą związaną z otępieniem, ponieważ wiąże się to ze zwiększonym ryzykiem zdarzeń mózgowo-naczyniowych.
Stosowanie kwetiapiny może powodować zaburzenia połykania i zwiększać ryzyko zachłystowego zapalenia płuc.

Kwetiapiny nie należy łączyć z erytromycyną, klarytromycyną, nefazodonem, inhibitorami proteazy wykorzystywanymi w leczeniu HIV (np. ritonawir, indinawir) i przeciwgrzybiczymi azolami (np. flukonazol, itrakonazol, ketokonazol).

Kwetiapiny nie należy łączyć z cytrusami i sokiem grejpfrutowym, które mogą zwiększać stężenie kwetiapiny i nasilać działania niepożądane.

Nie należy łączyć kwetiapiny i alkoholu ze względu na potęgowanie działania upośledzającego czynność ośrodkowego układu nerwowego.

Kwetiapina może powodować objawy wpływające na zdolność prowadzenia pojazdów. Zaleca się unikanie prowadzenia pojazdów do czasu poznania indywidualnej wrażliwości pacjenta na lek.

Kwetiapina wpływa na wynik testu immunologicznego, który fałszywie wskazuje obecność metadonu i trójpierścieniowych leków przeciwdepresyjnych u pacjentów.

Na podstawie badań przeprowadzonych wśród zwierząt nie stwierdzono negatywnego wpływu kwetiapiny na przebieg ciąży. Należy ocenić stosunek korzyści do ryzyka wynikającego z zastosowania leku u kobiet w ciąży. Lek może powodować wystąpienie objawów pozapiramidowych i objawów odstawienia u noworodków.

Dotychczas nie ustalono w jakim stopniu kwetiapina przenika do mleka kobiecego. Zalecane jest unikanie stosowania leku w okresie laktacji.

Wśród objawów przedawkowania kwetiapiny można wyróżnić senność, niedociśnienie, tachykardię, drażliwość, oszołomienie, wydłużenie odstępu QT, hipowentylację, rabdomiolizę, drgawki, napady padaczkowe, zatrzymanie moczu. Odnotowano pojedyncze przypadki przedawkowania prowadzące do zgonu.

Kwetiapina jest "atypowym" lekiem przeciwpsychotycznym (przeciwschizofrenicznym). Podłożem schizofrenii jest zwiększony poziom dopaminy w szlaku mezokortykalnym i mezolimbicznym, a także zaburzenia szlaków glutaminowych i serotoninergicznych. Kwetiapina i jej aktywny metabolit norkwetiapina działają antagonistycznie wobec receptorów serotoninergicznych (5-HT₂, 5-HT₁, 5-HT₇), dopaminergicznych (D₁, D₂), a także wobec receptorów histaminergicznych, α1-adrenergicznych i w niewielkim stopniu wobec receptorów muskarynowych (M₁, M₃, M₅). Z oddziaływaniem na trzy ostatnie wymienione typy receptorów wiążą się działania niepożądane leku. Działanie przeciwdepresyjne i przeciwlękowe związane jest z hamowaniem transportera noradrenaliny.

Kwetiapina dobrze wchłania się z przewodu pokarmowego osiągając biodostępność 100% i stężenie maksymalne w ciągu 1,5 h od podania. Stężenie aktywnego metabolitu norkwetiapiny stanowi 35% stężenia związku macierzystego.

Kwetiapina wiąże się w 83% z białkami osocza.

Kwetiapina jest metabolizowana głównie w wątrobie przy udziale enzymu CYP3A4. W wyniku przemian powstaje aktywny metabolit norkwetiapina, a także nieaktywne metabolity m.in. sulfotlenek N-desalkilokwetiapiny i 7-hydroksy-N-dealkilokwetiapina. Z badań wynika, że kwetiapina i jej metabolity są słabymi inhibitorami enzymów CYP 1A2, 2C9, 2C19, 2D6 i 3A4, dlatego nie przewiduje się klinicznie istotnych interakcji z innymi jednocześnie stosowanymi lekami.

Okres półtrwania kwetiapiny wynosi 7 h, zaś aktywnego metabolitu – norkwetiapiny 12 h. Klirens leku ulega wydłużeniu u pacjentów w wieku podeszłym o 30-50% w porównaniu z osobami młodymi, a u pacjentów z zaburzeniami czynności nerek o około 25%. Wydalanie leku odbywa się głównie z moczem (73%), w drugiej kolejności z kałem (21%). W moczu znajduje się poniżej 5% dawki leku w postaci niezmienionej i norkwetiapiny.