Karteolol, Carteololum - Zastosowanie, działanie, opis

Karteolol to lek beta-adrenolityczny (hamujący receptory beta-adrenergiczne w sposób nieselektywny) ale jednocześnie wykazujący w pewnym stopniu wewnętrzną aktywność sympatykomimetyczną (pobudzającą receptory beta-adrenergiczne).

Karteolol w lecznictwie jest stosowany w postaci kropli do oczu w celu obniżania ciśnienia śródgałkowego. Jest wykorzystywany wśród pacjentów cierpiących na nadciśnienie oczne oraz na jaskrę z otwartym kątem przesączania. W tej postaci jaskry, nieprawidłowości w obrębie kąta przesączania gałki ocznej uniemożliwiają prawidłowy odpływ cieczy wodnistej z oka, co wywiera uszkadzający wpływ na nerw wzrokowy.

Karteolol w postaci kropli do oczu o przedłużonym uwalnianiu podaje się raz na dobę, najczęściej w godzinach porannych. Karteolol w postaci zwykłych kropli do oczu aplikuje się częściej, zwykle do dwóch razy dziennie. Ważne, aby po wkropieniu do gałki ocznej 1 kropli leku uciskać wewnętrzny kącik oka przez okres około 120 sekund (można też zamiennie zamknąć powieki na czas 2 minut). Ograniczy to wchłanianie karteololu przez przewód nosowo-łzowy i wchłanianie do krwioobiegu. Ryzyko działań niepożądanych o charakterze ogólnoustrojowym ulega w ten sposób zmniejszeniu. Jeżeli jednocześnie prowadzona jest terapia miejscowa do oka z wykorzystaniem innych substancji leczniczych, należy zachować co najmniej 5 minutową przerwę między podawaniem kolejnych kropli bądź maści ocznych. 

Karteolol używany jest miejscowo, jednak istnieje możliwość wchłonięcia  leku do krążenia ogólnego. Z tego powodu obejmują go przeciwwskazania takie jak te dotyczące leków beta-adrenolitycznych stosowanych doustnie i nie można go stosować u pacjentów cierpiących na schorzenia dróg oddechowych. Do tych chorób należą POChP (przewlekła obturacyjna choroba płuc), astma (zarówno czynna jak i astma która występowała w przeszłości). Pozostałe przeciwwskazania to pheochromocystoma (guz chromochłonny), niewydolność mięśnia sercowego, wstrząs o charakterze kardiogennym, zespół chorego węzła zatokowo-przedsionkowego (sick sinus syndrome, SSS), bradykardia zatokowa, blok zatokowo-przedsionkowy(stopień drugi lub trzeci).

Stosując karteolol w kroplach do oczu konieczna jest okresowa kontrola ciśnienia wewnątrzgałkowego oka, mniej więcej co cztery tygodnie. 

Pacjenci przyjmujący doustne leki beta-adrenolityczne i karteolol w postaci kropli do oczu są bardziej narażeni na wystąpienie działań niepożądanych beta-blokerów, z tego względu należy zachować u nich szczególną ostrożność. Nie powinno stosować się terapii miejscowej do oka jednocześnie dwoma lekami beta-adrenolitycznymi.

Podczas wkrapiania karteololu do oczu nie należy stosować soczewek kontaktowych (można je założyć  po upływie co najmniej 15 minut). Karteolol zmniejsza wytwarzanie łez, co pogarsza nawilżenie oczu i w połączeniu z soczewkami może powodować podrażnienie i pieczenie oczu. 

Karteolol w kroplach do oczu może znosić działanie stosowanych doustnie leków pobudzających receptory beta-adrenergiczne (między innymi epinefryny). 

Przeciwwskazana jest jednoczesna terapia karteololem i floktafeniną ponieważ wykazano że leki beta-adrenolityczne osłabiają reakcję kompensacyjną sercowo- naczyniową organizmu po podaniu floktafeniny. Przeciwwskazane jest jednoczesne stosowanie sultoprydu i karteololu. Grozi to wystąpieniem poważnych zaburzeń pracy serca (torsade de pointes).

Wykazano że olej rybny nasila arytmogenne właściwości karteololu, a także zwiększa ryzyko wystąpienia bradykardii (wolny rytm mięśnia sercowego).

Karteolol może powodować wzrost poziomu potasu we krwi. Pokarmy bogate w potas (między innymi banany, pomidory, szpinak, ziemniaki) mogą dodatkowo nasilać ten efekt. 

Alkohol może nasilać działanie hipotensyjne (obniżające ciśnienie krwi) czemu mogą towarzyszyć takie objawy jak bóle głowy i zawroty, bradykardia i omdlenia. 

Karteolol stosowany miejscowo do worka spojówkowego może spowodować zaburzenia widzenia. Z tego względu należy zachować szczególną ostrożność podczas prowadzenia samochodów bądź innych pojazdów mechanicznych.

Stosowanie karteololu może być przyczyną dodatnich wyników w teście antydopingowym.

Karteolol należy do leków z kategorii C według klasyfikacji FDA (Food and Drug Administration, Agencja Żywności i Leków). Leki z tej grupy w badaniach na zwierzętach wykazały szkodliwy wpływ na płód. Takich badań nie przeprowadzono jednak na ludziach, więc mogą być stosowane wówczas gdy korzyści dla matki przewyższają potencjalne ryzyko wystąpienia działań niepożądanych u płodu. Szczególną ostrożność należy zachować w przypadku dzieci matek stosujących karteolol aż do rozwiązania ciąży. Konieczna jest wówczas obserwacja noworodków w kierunku wystąpienia potencjalnych działań niepożądanych takich jak: bradykardia, niedociśnienie, zaburzenia oddechu i obniżony poziom glukozy we krwi. Wykazano że beta- adrenolityki do których zalicza się karteolol mogą zaburzać wewnątrzmaciczny wzrost płodu. 

Karteolol należy do grupy L3 według klasyfikacji Profesora Hyle'a. Jest to lek prawdopodobnie bezpieczny podczas karmienia piersią, jednak nie przeprowadzono dostatecznych badań które wykluczyłyby ewentualne ryzyko działań niepożądanych. Z uwagi na to, że karteolol stosowany jest miejscowo w postaci kropli do oka i ryzyko wchłonięcia do krwioobiegu matki jest niewielkie, to lek ten może być stosowany przez kobiety karmiące jeśli lekarz prowadzący uzna to za konieczność. 

Karteolol może powodować zaburzenia seksualne, polegające na obniżeniu libido.

Po podaniu miejscowym do oka karteolol może wywołać  szereg miejscowych działań niepożądanych. Są to między innymi suchość oczu, uczucie swędzenia, pieczenia i podrażnienie oczu. Często pojawia się zaczerwienienie gałki ocznej, nadmierne łzawienie wywołane podrażnieniem. Ponad to może pojawić się problem opadającej powieki, światłowstrętu, stany zapalne struktur oka i brzegów powiek, uszkodzenie rogówki i zaburzenia widzenia. 

Karteolol po podaniu do oka może powodować ogólnoustrojowe działania niepożądane. Dotyczą one układu nerwowego: 

• depresja;
• bezsenność;
• koszmary nocne;
• zaburzenia pamięci;
• ból i zawroty głowy;
• parestezje;
• niedokrwienie mózgu;
• uczucie przewlekłego zmęczenia.

Ponad to mogą pojawić się zaburzenia ze strony układu krążenia, takie jak zaburzenia rytmu serca, bradykardia, ból w klatce piersiowej, spadek ciśnienia tętniczego krwi, kołatanie serca, niewydolność serca, zatrzymanie akcji serca. 

Ze strony układu pokarmowego po podaniu karteololu mogą pojawić się nudności i wymioty, uczucie suchości w ustach i zaburzony smak. 

Pacjenci leczeni na łuszczycę podczas terapii karteololem mogą zaobserwować u siebie nasilenie zmian łuszczycowych. 

Prawdopodobne jest wystąpienie zaburzeń o charakterze seksualnym (spadek libido).

W przypadku miejscowego przedawkowania kropli do oczu zawierających karteolol należy przemyć oczy dużą ilością soli fizjologicznej lub wody. Objawy przedawkowania karteololu to bóle i zawroty głowy, spadek ciśnienia tętniczego krwi, bradykardia (zmniejszenie częstości skurczów serca, która może doprowadzić między innymi do omdlenia  czy utraty przytomności), skurcz oskrzeli, uczucie duszności a nawet ostra niewydolność mięśnia sercowego.

Karteolol należy do grupy nieselektywnych beta-adrenolityków, czyli substancji hamujących receptory beta-adrenergiczne. Dodatkowo wykazuje on wewnętrzną aktywność sympatykomimetyczną ISA (w pewnym stopniu pobudza receptory adrenergiczne, jest ich agonistą). Beta-adrenolityki wykazujące aktywność ISA w mniejszym stopniu wpływają na krążenie obwodowe, z czym wiąże się niższe ryzyko wystąpienia działań niepożądanych przy miejscowym podaniu karteololu. Karteolol działa stabilizująco na błony komórkowe, co powoduje że działa znieczulająco po  podaniu miejscowym.

Karteolol w obrębie gałki ocznej zmniejsza ciśnienie krwi, najprawdopodobniej poprzez zmniejszenie produkcji cieczy wodnistej oka. Ma to miejsce zarówno u pacjentów cierpiących na jaskrę, jak i pacjentów z ciśnieniem wewnątrzgałkowym w normie. Dodatkowo karteolol ułatwia przepływ krwi w naczyniach krwionośnych tęczówki oka oraz w obrębie nerwu wzrokowego.  

Karteolol po podaniu do worka spojówkowego z łatwością jest wchłaniany przez rogówkę do głębszych struktur gałki ocznej. Największe stężenia karteololu osiągane są w rogówce, tęczówce, spojówce, twardówce (część przednia) i ciele rzęskowym. Stężenie maksymalne karteololu pojawia się po około pół godziny - godzinie od podania leku. 

Po podaniu karteololu do oka, część dawki ulega wchłonięciu do krążenia ogólnego i może powodować wystąpienie działań niepożądanych. Badania wykazały jednak, że miejscowe podanie karteololu do oka zdrowym pacjentom skutkowało stężeniem karteololu w osoczu krwi poniżej poziomu 5 ng/ml. 

Przemiana metaboliczna karteololu zachodzi za pośrednictwem cytochromu P450 CYP2D6 i polega na reakcji hydroksylacji. Powstały metabolit to 8-hydroksykarteolol. Związek ten ma właściwości silnie obniżające ciśnienie wewnątrz gałki ocznej. 

Okres półtrwania karteololu po wkropieniu do oka wynosi około 5 godzin. Mniej niż 20 % podanej dawki jest usuwane z organizmu wraz z moczem w niezmienionej postaci.