Izoniazyd, Isoniazidum - Zastosowanie, działanie, opis

Stosuje się go do leczenia płucnych oraz pozapłucnych postaci gruźlicy oraz w zapobieganiu rozwoju gruźlicy.

Izoniazyd przyjmowany jest doustnie poza porami posiłków (co najmniej 0,5 godziny przed i 2 godziny po jedzeniu). O wielkości dawki i schemacie stosowania decyduje lekarz. W celu zapobiegnięciu neuropatii jednocześnie powinna być podawana pirydoksyna.

Przeciwwskazaniem jest nadwrażliwość na izoniazyd, ciężka niewydolność wątroby lub polekowa niewydolność wątroby.

W trakcie terapii izoniazydem może rozwinąć się ciężkie zapalenie wątroby, zwłaszcza po 35. roku życia. Funkcje wątroby powinny zostać wyjściowo zbadane i pacjenci powinni być regularnie monitorowani laboratoryjnie i pod kątem występowania objawów zapalenia, takich jak zmęczenie, osłabienie, złe samopoczucie, jadłowstręt, nudności, wymioty, gorączka, żółtaczka. U pacjentów ze stwierdzonymi zaburzeniami działania wątroby stosowanie izoniacydu powinno być szczególnie ostrożne. W czasie terapii objawy skórne o nie dającej się wyjaśnić etiologii oraz wszelkie objawy nadwrażliwości ( gorączka, powiększenie węzłów chłonnych) powinny być natychmiast konsultowane z lekarzem.

Nie podaje się jednocześnie z lekami zobojętniającymi kwas solny w żołądku, gdyż to utrudnia wchłanianie izoniazydu. Jest inhibitorem niektórych enzymów cytochromu P450 dlatego może hamować metabolizm niektórych leków jak przeciwpadaczkowych (karbamazepiny, fenytoiny, prymidonu, kwasu walproinowego czy prymidonu) zwiększając ich siłę działania. Barbiturany nie są zalecane do jednoczesnego stosowania gdyż nasilają metabolizm izoniazydu przez co spada jego siła działania. Nasila toksyczne działanie disulfiramu powodując zaburzenia koordynacji ruchów, zmiany zachowania. Alkohol nasila hepatotoksyczne działanie izoniazydu. Rifampicyna jest induktorem enzymów wątrobowych dlatego może nasilić jego toksyczne działanie na wątrobę. Zwiększa okres połtrwania benzodiazepin. Prednizon w dawce powyżej 20mg oraz propranolol zmniejszają stężenie w surowicy przez zwiększenie klirensu. Witamina B₆ zmniejsza toksyczne działanie izoniazydu na wątrobę.

Nie są to jednak przeciwwskazania bezwzględne, a jedynie ograniczające i wskazujące na zachowanie wysokiej ostrożności.

Izoniazyd nie powinien być przyjmowany z posiłkami.

Izoniazyd może hamować czynność monoaminooksydazy (MAO) oraz diaminooksydazy (DAO), które metabolizują tyraminę (MAO) i histaminę (DAO). Podczas leczenia należy unikać pokarmów bogatych w tyraminę (sery żółte, pleśniowe, ryby, kawior, wątroby wołowe i ptasie, awokado, dojrzałe banany czy wina i niektóre likiery) oraz histaminę (tuńczyk i inne ryby tropikalne, owoce morza, sery pleśniowe). Mogą wystąpić bóle i zawroty głowy, kołatanie serca, niedociśnienie, zaburzenia równowagi i inne.

Spożywanie alkoholu zwiększa toksyczność izoniazydu, w tym jego hepatotoksyczność. Nie należy spożywać napojów alkoholowych w trakcie leczenia.

Izoniazyd nie wypływa na koncentrację, ale jego przedawkowanie może spowodować takie działania niepożądane jak bóle lub zawroty głowy lub zaburzenia psychiczne.

W badaniach na zwierzętach stwierdzono wpływ izoniazydu na rytm serca płodu, ale nie wykazano wad wrodzonych. U kobiet w ciąży może być stosowany po rozważeniu potencjalnych korzyści i ryzyka dla płodu.

Izoniazyd przenika do mleka, choć osiąga niewielkie stężenie. Kobiety karmiące nie powinny przyjmować izoniazydu, jeśli nie jest to konieczne. Istnieje teoretyczna możliwość wystąpienia drgawek lub neuropatii u niemowląt, dlatego wskazana jest obserwacja objawów niedoboru witaminy B6 i rozważenie profilaktycznego jej podawania matce i dziecku.

W badaniach na ssakach nie stwierdzono wpływu izoniazydu na płodność.

Występowanie przeciwciał przeciwjądrowych w badaniach diagnostycznych.

Objawy przedawkowania pojawiają w ciągu 3 godzin. Należą do nich: nudności, wymioty, zawroty głowy, ataksja, zaburzenia mowy i widzenia (niewyraźne widzenie, omamy wzrokowe) i wysypka. Znaczne przedawkowanie wywołuje niewydolność oddechową, stupor, głęboką śpiączkę oraz ciężkie napady padaczkowe. Izoniazyd zmniejsza stężenie pirydoksyny i następnie kwasu gamma-aminomasłowego, prowadząc do skurczów mięśni. Ponadto powoduje ciężką kwasicę metaboliczną, acetonurię i hiperglikemię.

Izoniazyd (hydrazyd kwasu izonikotynowego) jest prolekiem aktywowanym przez bakteryjną katalazę. Działa wybiórczo bakteriobójczo na rosnące prątki Mycobacterium tuberculosis i formy pozakomórkowe. Zaburza syntezę bakteryjnej ściany komórkowej. Z powodu częstej lekooporności prątków, izoniazyd stosowany jest w skojarzeniu z innymi preparatami przeciwgruźliczymi.

Łatwo i szybko wchłania się z przewodu pokarmowego osiągając maksymalne stężenie w osoczu po 1-2 godzinach przy biodostępności 90%. Łatwo przenika do tkanek, płynów ustrojowych oraz płynu mózgowo-rdzeniowego.

W niewielkim stopniu wiązany jest przez białka osocza.

Jest metabolizowany w wątrobie, metabolity powstają głównie w procesie acetylacji i są nieaktywne biologicznie. Okres półtrwania waha się od 1,5 do 4 godzin. Tempo metabolizmu izoniazydu jest uwarunkowane genetycznie.

W 70% wydalany z moczem, głównie w postaci metabolitów, jedynie od 4 do 14% w stanie niezmienionym.