Idarubicyna, Idarubicinum - Zastosowanie, działanie, opis

Idarubicyna wykorzystywana jest w leczeniu nowotworów zarówno u dorosłych, jak i u dzieci. Wskazaniem do stosowania idarubicyny jest ostra białaczka szpikowa jako lek pierwszego rzutu lub u pacjentów z nawrotami albo nieodpowiadających na terapię. Idarubicyna jest też stosowana w leczeniu ostrej białaczki limfoblastycznej jako lek drugiego rzutu. Stosuje się ją również w leczeniu nowotworów piersi i chłoniaków.

Dawkowanie idarubicyny ustala się na podstawie powierzchni ciała i może być zróżnicowane ze względu na choroby współistniejące, wiek oraz wydolność nerek i wątroby, a także stan hematologiczny pacjenta oraz dawkowanie innych leków cytotoksycznych.

Dawka dożylna zwykle stosowana wynosi 12 mg/m² na dobę  u dorosłych i 10 mg/m² na dobę u dzieci. 

Przeciwwskazaniem do stosowania idarubicyny jest nadwrażliwość na substancję czynną oraz choroby serca (takie jak ciężkie zaburzenia rytmu serca, kardiomiopatia, przebyty zawał serca).

Lek jest przeciwwskazany również w przypadku: 

• ciężkiej niewydolności nerek;
• ciężkiej niewydolności wątroby;
• utrzymującego się zahamowania funkcji szpiku;
• okresu karmienia piersią.

Przy stosowaniu doustnym należy nie dopuszczać do kontaktu zawartości kapsułki z błonami śluzowymi, skórą i oczami. Idarubicyna w postaci dożylnej musi być podawana wyłącznie pod fachową opieką personelu medycznego. 

Specjalne środki ostrożności przy stosowaniu idarubicyny należy zachować u pacjentów z zaburzeniami czynności serca i dlatego podczas terapii należy uważnie monitorować ich czynność serca.

W czasie leczenia idarubicyną należy monitorować parametry hematologiczne, aby zapobiec ciężkim zaburzeniom czynności szpiku kostnego.

Pod stałą kontrolą lekarską powinny być również parametry wątroby i nerek.

Mężczyznom leczonym idarubicyną zaleca się stosowanie skutecznej antykoncepcji. Leczenie idarubicyną może powodować czerwone zabarwienie moczu przez kilka dni, o czym należy poinformować pacjentów.

Przy stosowaniu idarubicyny mogą pojawić się wymioty oraz zapalenie błon śluzowych, zwłaszcza w jamie ustnej lub przełyku, co może przyczynić się do wystąpienia owrzodzeń. Rzadziej pojawiają się ciężkie zaburzenia żołądkowo-jelitowe, np. krwawienia, szczególnie u pacjentów z chorobami przewodu pokarmowego.

Szczególną ostrożność należy zachować przy ewentualnym stosowaniu żywych szczepionek, gdyż istnieje duże ryzyko zgonu pacjenta, ze względu na osłabioną odporność i zwiększoną podatność  na zakażenia przy stosowaniu chemioterapeutyków.

Przy równoczesnym stosowaniu idarubicyny z doustnymi lekami przeciwzakrzepowymi należy kontrolować wskaźnik INR ze względu na możliwość wystąpienia interakcji z tymi lekami.

Przy stosowaniu idarubicyny możliwe jest pojawienie się zakrzepowego zapalenia żył, choroby zakrzepowo-zatorowej (czyli zakrzepicy żył głębokich oraz zatorowość płucna).

Należy zwracać uwagę na miejsca wstrzyknięć leku, gdyż podanie do małego lub tego samego naczynia krwionośnego zwiększa możliwość zapalenia żył w miejscu podania.

Istnieje ryzyko wynaczynienia, czyli krwotoku w miejscu dożylnego podania oraz mogą pojawić się pęcherze lub stan zapalny tkanki, a nawet martwica.

W terapii idarubicyną należy też kontrolować we krwi poziom kwasu moczowego, potasu, wapnia, kreatyniny oraz fosforanów, ponieważ szybki rozpad guza pod wpływem idarubicyny może zwiększać ich stężenie.

Idarubicyny nie należy łączyć równocześnie z innymi produktami leczniczymi z grupy antracyklin lub antrachinonów, ponieważ może to prowadzić do zwiększonego działania mielosupresyjnego, czyli uszkadzającego szpik kostny. Może również wystąpić zwiększone działanie kardiotoksyczne.

Jednoczesne stosowanie obu leków może powodować osłabienie odporności organizmu na zakażenia bakteryjne, wirusowe i grzybicze , a co za tym idzie mogą pojawiać się różnego rodzaju infekcje i stany zapalne narządów nawet z ciężkim przebiegiem.

Substancja czynna:	Grupa farmakoterapeutyczna:
Adalimumab (Adalimumab)	przeciwciała monoklonalne - immunosupresyjne
Certolizumab pegol (Certolizumab pegol)	inhibitory czynnika martwicy nowotworów alfa - TNF-alfa
Etanercept (Etanercept)	inhibitory czynnika martwicy nowotworów alfa - TNF-alfa
Golimumab (Golimumab)	przeciwciała monoklonalne - przeciwreumatyczne
Infliksymab (Infliximab)	inhibitory czynnika martwicy nowotworów alfa - TNF-alfa
Kabozantynib (Cabozantinib)	inhibitory kinazy białkowej
Leflunomid (Leflunomide)	selektywne leki immunosupresyjne
Natalizumab (Natalizumab)	przeciwciała monoklonalne - immunosupresyjne
Teryflunomid (Teriflunomide)	selektywne leki immunosupresyjne
Tofacytynib (Tofacitinib)	selektywne leki immunosupresyjne
Baricytynib (Baricitinib)	selektywne leki immunosupresyjne

Stosowanie obu leków może powodować ostre zaburzenia rytmu serca.

Substancja czynna:	Grupa farmakoterapeutyczna:
Alfuzosyna (Alfuzosin)	antagoniści receptorów alfa-1 adrenergicznych
Amiodaron (Amiodarone)	leki przeciwarytmiczne - klasa III
Amisulpryd (Amisulpride)	neuroleptyki atypowe
Amitryptylina (Amitriptyline)	TLPD - trójpierścieniowe leki przeciwdepresyjne
Asenapina (Asenapine)	neuroleptyki atypowe
Azytromycyna (Azithromycin)	antybiotyki makrolidowe - makrolidy
Bedakilina (Bedaquiline)	substancje stosowane w leczeniu gruźlicy
Bikalutamid (Bicalutamide)	inne leki hormonalne
Buprenorfina (Buprenorphine)	substancje o działaniu agonistyczno-antagonistycznym na receptory opioidowe
Cerytynib (Ceritinib)	inhibitory kinazy białkowej
Chlorochina (Chloroquine)	substancje przeciwpierwotniakowe
Chlorpromazyna (Chlorpromazine)	neuroleptyki klasyczne - pochodne fenotiazyny
Ciprofloksacyna (Ciprofloxacin)	fluorochinolony
Citalopram (Citalopram)	SSRI - selektywne inhibitory wychwytu zwrotnego serotoniny
Doksepina (Doxepin)	TLPD - trójpierścieniowe leki przeciwdepresyjne
Donepezil (Donepezil)	inhibitory AChE - inhibitory acetylocholinoesterazy
Dronedaron (Dronedarone)	leki przeciwarytmiczne - klasa III
Efawirenz (Efavirenz)	nienukleozydowe inhibitory odwrotnej transkryptazy
Escitalopram (Escitalopram)	SSRI - selektywne inhibitory wychwytu zwrotnego serotoniny
Famotydyna (Famotidine)	antagoniści receptorów histaminowych H2
Fluoksetyna (Fluoxetine)	SSRI - selektywne inhibitory wychwytu zwrotnego serotoniny
Formoterol (Formoterol)	agoniści receptorów beta-2 adrenergicznych
Galantamina (Galantamine)	inhibitory AChE - inhibitory acetylocholinoesterazy
Hydroksyzyna (Hydroxyzine)	antagoniści receptorów histaminowych H1 z działaniem ośrodkowym
Indakaterol (Indacaterol)	agoniści receptorów beta-2 adrenergicznych
Iwabradyna (Ivabradine)	inne leki nasercowe
Klomipramina (Clomipramine)	TLPD - trójpierścieniowe leki przeciwdepresyjne
Kwetiapina (Quetiapine)	neuroleptyki atypowe
Lewofloksacyna (Levofloxacin)	fluorochinolony
Lewometadon (Levomethadone)	agoniści receptora opioidowego
Loperamid (Loperamide)	leki przeciwbiegunkowe
Maprotylina (Maprotiline)	substancje przeciwdepresyjne o innym mechanizmie działania
Metadon (Methadone)	agoniści receptora opioidowego
Mirtazapina (Mirtazapine)	substancje przeciwdepresyjne o innym mechanizmie działania
Moksyfloksacyna (Moxifloxacin)	fluorochinolony
Norfloksacyna (Norfloxacin)	fluorochinolony
Olodaterol (Olodaterol)	agoniści receptorów beta-2 adrenergicznych
Ondansetron (Ondansetron)	setrony - antagoniści receptora serotoninowego 5-HT3
Paliperydon (Paliperidone)	neuroleptyki atypowe
Pazyreotyd (Pasireotide)	somatostatyny i analogi
Pefloksacyna (Pefloxacin)	fluorochinolony
Piperachina (Piperaquine)	substancje przeciwmalaryczne o zróżnicowanym mechanizmie działania
Pitolisant (Pitolisant)	inne substancje działające na układ nerwowy
Prochlorperazyna (Prochlorperazine)	neuroleptyki klasyczne - pochodne fenotiazyny
Promazyna (Promazine)	neuroleptyki klasyczne - pochodne fenotiazyny
Rylpiwiryna (Rilpivirine)	nienukleozydowe inhibitory odwrotnej transkryptazy
Rysperydon (Risperidone)	neuroleptyki atypowe
Rywastygmina (Rivastigmine)	inhibitory AChE - inhibitory acetylocholinoesterazy
Sakwinawir (Saquinavir)	przeciwwirusowe nukleozydy i nukleotydy
Salbutamol (Salbutamol)	agoniści receptorów beta-2 adrenergicznych
Salmeterol (Salmeterol)	agoniści receptorów beta-2 adrenergicznych
Sertralina (Sertraline)	SSRI - selektywne inhibitory wychwytu zwrotnego serotoniny
Solifenacyna (Solifenacin)	leki stosowane w częstomoczu i w nietrzymaniu moczu
Sotalol (Sotalol)	antagoniści receptorów beta-1 i beta-2 adrenergicznych
Telawancyna (Telavancin)	antybiotyki glikopeptydowe
Tramadol	agoniści receptora opioidowego
Trastuzumab (Trastuzumab)	przeciwciała monoklonalne - przeciwnowotworowe i immunosupresyjne
Trazodon (Trazodone)	SARI - selektyne inhibitory wychwytu zwrotnego serotoniny, dodatkowo blokujące receptor dla serotoniny
Tyzanidyna (Tizanidine)	agoniści receptorów alfa-2 adrenergicznych
Wardenafil (Vardenafil)	inhibitory fosfodieasterazy V - PDE5
Wenlafaksyna (Venlafaxine)	SNRI - inhibitory wychwytu zwrotnego noradrenaliny i serotoniny, bez działania na receptory
Worykonazol (Voriconazole)	przeciwgrzybicze pochodne triazolu
Zyprazydon (Ziprasidone)	neuroleptyki atypowe
Inotuzumab ozogamycyny (Inotuzumab ozogamicin)	przeciwciała monoklonalne - przeciwnowotworowe i immunosupresyjne
Hydroksychlorochina (Hydroxychloroquine)	substancje przeciwmalaryczne o zróżnicowanym mechanizmie działania
Rybocyklib (Ribociclib)	inhibitory kinazy białkowej
Haloperidol (Haloperidol)	neuroleptyki klasyczne - pochodne butyrofenonu
Wilanterol (Vilanterol)	agoniści receptorów beta-2 adrenergicznych

Zastosowanie obu leków jednocześnie może powodować nadmierny spadek ilości białych krwinek, co zwiększa podatność organizmu na zakażenia bakteryjne, wirusowe i grzybicze i może przyczynić się do ciężkich stanów zapalnych różnych narządów.

Substancja czynna:	Grupa farmakoterapeutyczna:
Deferypron (Deferiprone)	antidota - odtrutki i środki chelatujące
Klozapina (Clozapine)	neuroleptyki atypowe

Stosowanie obu leków równocześnie może przyczynić się do zwiększonego ryzyka powikłanych zakażeń wirusem opryszczki różnych narządów.

Substancja czynna:	Grupa farmakoterapeutyczna:
Talimogen laherparepwek (Talimogene laherparepvec)	inne leki przeciwnowotworowe

Jednocześnie zastosowane leki mogą zwiększać ryzyko wystąpienia zatorów lub zakrzepów w naczyniach krwionośnych.

Substancja czynna:	Grupa farmakoterapeutyczna:
Talidomid (Thalidomide)	inne leki immunosupresyjne

Stosowanie obu leków może nasilać działanie idarubicyny oraz jej skutki uboczne.

Substancja czynna:	Grupa farmakoterapeutyczna:
Brygatynib (Brigatinib)	inhibitory kinazy białkowej

Zastosowanie obu leków może przyczynić się do nadmiernego spadku krwinek czerwonych, białych i płytek krwi, co może zwiększać ryzyko anemii, podatności na infekcje i zmniejszonej krzepliwości krwi, a także może prowadzić do zaburzenia pracy nerek, obrzęków, świądu skóry i zaburzeń rytmu serca.

Substancja czynna:	Grupa farmakoterapeutyczna:
Gancyklowir (Ganciclovir)	przeciwwirusowe nukleozydy i nukleotydy
Olaparyb (Olaparib)	inne leki przeciwnowotworowe
Topotekan (Topotecan)	inne leki przeciwnowotworowe

Równocześnie zastosowane oba leki mogą nasilać działania niepożądane idarubicyny, zwłaszcza zaburzenia rytmu serca oraz zmniejszenie krwinek czerwonych, białych i płytek krwi.

Substancja czynna:	Grupa farmakoterapeutyczna:
Atorwastatyna (Atorvastatin)	statyny - inhibitory reduktazy HMG-CoA

Stosowanie obu leków może nasilać działania niepożądane idarubicyny.

Substancja czynna:	Grupa farmakoterapeutyczna:
Bendamustyna (Bendamustine)	cytostatyki alkilujące
Bleomycyna (Bleomycin)	antybiotyki cytostatyczne
Boceprewir (Boceprevir)	inne substancje przeciwwirusowe działające bezpośrednio na wirusy
Busulfan (Busulfan)	cytostatyki alkilujące
Cisplatyna (Cisplatin)	inne leki przeciwnowotworowe
Cyklofosfamid (Cyclophosphamide)	cytostatyki alkilujące
Cyklosporyna (Cyclosporine)	inhibitory kalcyneuryny
Dakarbazyna (Dacarbazine)	cytostatyki alkilujące
Daklataswir (Daclatasvir)	substancje przeciwwirusowe stosowane w HCV
Decytabina (Decitabine)	antymetabolity pirymidyny
Diltiazem (Diltiazem)	leki blokujące kanały wapniowe - działające na mięsień sercowy
Docetaksel (Docetaxel)	inne cytostatyki pochodzenia naturalnego
Erytromycyna (Erythromycin)	antybiotyki makrolidowe - makrolidy
Etopozyd (Etoposide)	inne cytostatyki pochodzenia naturalnego
Felodypina (Felodipine)	leki blokujące kanały wapniowe - działające na naczynia krwionośne
Fludarabina (Fludarabine)	cytostatyki alkilujące
Fluorouracyl (Fluorouracil)	antymetabolity pirymidyny
Gemcytabina (Gemcitabine)	antymetabolity pirymidyny
Ifosfamid (Ifosfamide)	cytostatyki alkilujące
Imatynib (Imatinib)	inhibitory kinazy białkowej
Itrakonazol (Itraconazole)	przeciwgrzybicze pochodne triazolu
Kapecytabina (Capecitabine)	antymetabolity pirymidyny
Karboplatyna (Carboplatin)	inne leki przeciwnowotworowe
Ketokonazol (Ketoconazole)	przeciwgrzybicze pochodne imidazolu
Klarytromycyna (Clarithromycin)	antybiotyki makrolidowe - makrolidy
Klofarabina (Clofarabine)	antymetabolity, analogi puryn
Lowastatyna (Lovastatin (monacolin k, mevinolin))	statyny - inhibitory reduktazy HMG-CoA
Merkaptopuryna (Mercaptopurine)	antymetabolity, analogi puryn
Metotreksat (Methotrexate)	antymetaboilty kwasu foliowego (inhibitory reduktazy kwasu dihydrofoliowego)
Mitoksantron (Mitoxantrone)	antybiotyki cytostatyczne
Mitomycyna (Mitomycin)	antybiotyki cytostatyczne
Nelarabina (Nelarabine)	antymetabolity, analogi puryn
Oksaliplatyna (Oxaliplatin)	cytostatyki alkilujące
Pemetreksed (Pemetrexed)	antymetaboilty kwasu foliowego (inhibitory reduktazy kwasu dihydrofoliowego)
Pozakonazol (Posaconazole)	przeciwgrzybicze pochodne triazolu
Propafenon (Propafenone)	leki przeciwarytmiczne - klasa I
Ranolazyna (Ranolazine)	inne leki nasercowe
Ruksolitynib (Ruxolitinib)	inhibitory kinazy białkowej
Rytonawir (Ritonavir)	inhibitory proteazy HIV
Spironolakton (Spironolactone)	leki moczopędne, diuretyki - oszczędzające potas - antagoniści aldosteronu
Takrolimus (Tacrolimus)	inhibitory kalcyneuryny
Telitromycyna (Telithromycin)	antybiotyki makrolidowe - makrolidy
Temozolomid (Temozolomide)	cytostatyki alkilujące
Uliprystal (Ulipristal (ulipristal acetate))	SPRM - selektywne modulatory receptora progesteronowego
Winorelbina (Vinorelbine)	alkaloidy barwinka (Vinca) i analogi
Welpataswir (Velpatasvir)	substancje przeciwwirusowe stosowane w HCV
Rolapitant (Rolapitant)	antagoniści receptorów neurokiniowych 1 - NK1

Zastosowanie obu leków może powodować nasilone biegunki, które mogą prowadzić do spadku stężenia potasu i magnezu we krwi, a co za tym idzie mogą wystąpić zaburzenia rytmu serca.

Substancja czynna:	Grupa farmakoterapeutyczna:
Bisakodyl (Bisacodyl)	substancje przeczyszczające o działaniu kontaktowym

Stosowanie idarubicyny w połączeniu z wyciągiem z dziurawca może osłabiać działanie idarubicyny.

Idarubicyny nie należy stosować w ciąży. Można ją zastosować jedynie wtedy, gdy korzyści przeważają nad potencjalnym ryzykiem dla płodu. Kobiety, które starają się o dziecko po zakończeniu terapii idarubicyną powinny poddać się konsultacji genetycznej. 

Należy zrezygnować z karmienia piersią podczas leczenia idarubicyną ze względu na brak wystarczających danych o przenikaniu idarubicyny i jej metabolitów do mleka.

Stosowanie idarubicyny u mężczyzn może powodować uszkodzenie chromosomów plemników. Z tego względu do 3 miesięcy od zakończenia terapii należy stosować skuteczne metody antykoncepcji. Istnieje ryzyko nieodwracalnej niepłodności u mężczyzn stosujących terapię idarubicyną. 

Podanie dożylne: zakażenia, małopłytkowość, ciężka leukopenia, neutropenia, niedokrwistość, jadłowstręt, nudności, wymioty, zapalenie błony śluzowej jamy ustnej i żołądka, biegunka, ból brzucha, uczucie pieczenia, łysienie, czerwony kolor moczu przez kilka dni, gorączka, ból głowy, dreszcze, posocznica, wtórna białaczka, odwodnienie, hiperurykemia, zawał mięśnia sercowego, zaburzenia rytmu serca, wstrząs, zapalenie przełyku, zapalenie okrężnicy, zwiększenie stężenia enzymów wątrobowych i bilirubiny, wysypka, świąd, nadwrażliwość podrażnionej skóry, jadłowstręt, zastoinowa niewydolność serca, bradykardia, tachykardia zatokowa, tachyarytmia, kardiomiopatia, krwotoki zapalenie żył, krwawienia z przewodu pokarmowego, pokrzywka, hiperpigmentacja skóry i paznokci, zapalenie tkanki łącznej, martwica tkanek, rumień dystalnych części ciała, anafilaksja, krwotok mózgowy, zespół lizy guzy, zapalenie osierdzia, mięśnia sercowego, blok przedsionkowo-komorowy, uderzenia gorąca, powikłania zakrzepowo-zatorowe, nadżerki i owrzodzenia żołądka, pancytopenia. 

Przedawkowanie idarubicyny toksycznie wpływa na mięsień sercowy, a także może powodować zahamowanie czynności szpiku kostnego. Poza tym można zaobserwować niewydolność serca, krwawienia i ciężkie uszkodzenia błony śluzowej przewodu pokarmowego.

Mechanizm działania idarubicyny polega na wbudowaniu się w cząsteczkę DNA i interakcji z enzymem - topoizomerazą II. W konsekwencji prowadzi to do zahamowania syntezy kwasów nukleinowych. 

Lek jest bardzo szybko wchłaniany, a maksymalne stężenie w osoczu krwi osiągane jest po około 1 do 4 godzin. 

Idarubicyna wiąże się z białkami krwi na poziomie 97%.

Metabolitem idarubicyny jest idarubicynol. U pacjentów z niewydolnością wątroby i nerek metabolizm idarubicyny może być spowolniony, co w konsekwencji prowadzi do zwiększenia jej stężenia w organizmie. 

Idarubicyna usuwana jest z organizmu z żółcią i przez nerki, głównie w postaci idarubicynolu. Okres półtrwania idarubicyny wynosi około 11 - 25 godzin. Metabolit idarubicyny jest wolniej usuwany, a jego okres półtrwania wynosi około 41 - 69 godzin.