Fluorek sodu, Natrii fluoridum - Zastosowanie, działanie, opis
Podstawowe informacje o fluorku sodu
- Rok wprowadzenia na rynek
-
lata 40. XX wieku
- Substancje aktywne
-
fluorek sodu
- Działanie fluorku sodu
-
hamuje powstawanie płytki nazębnej, remineralizujące, wspomaga mineralizację kości i tkanki kostnej i zapobiega demineralizacji
- Postacie fluorku sodu
-
pasta do zębów, zawiesina do stosowania w jamie ustnej, żel
- Układy narządowe
-
układ kostny, układ pokarmowy (trawienny)
- Specjalności medyczne
-
Stomatologia ogólna
- Rys historyczny fluorku sodu
-
Korzyści fluorku sodu dla zdrowia zębów zaobserwowano po raz pierwszy w latach trzydziestych XX wieku. Zauważono, że w społecznościach, które posiadały w tamtych czasach fluoryzowaną wodę pitną, stwierdzono mniej zmian próchnicowych zębów, niż u osób, które korzystały z niefluoryzowanej wody pitnej. Stosowanie fluorku sodu w praktyce stomatologicznej rozpoczęło się w latach czterdziestych XX wieku. Obecnie fluorek sodu można znaleźć w żelach, lakierach, płynach do płukania, pastach do zębów i innych preparatach stosowanych w stomatologii. Uważa się, że stosowanie fluorku sodu w zapobieganiu i kontrolowaniu rozwoju próchnicy jest bezpieczne, jeśli substancja jest stosowana prawidłowo.
- Wzór sumaryczny fluorku sodu
-
NaF
Spis treści
- Wybrane produkty lecznicze dopuszczone do obrotu w RP zawierające fluorek sodu
- Wskazania do stosowania fluorku sodu
- Dawkowanie fluorku sodu
- Przeciwskazania do stosowania fluorku sodu
- Specjalne ostrzeżenia i środki ostrożności dotyczące stosowania fluorku sodu
- Wpływ fluorku sodu na prowadzenie pojazdów
- Wpływ fluorku sodu na ciążę
- Wpływ fluorku sodu na laktację
- Wpływ fluorku sodu na płodność
- Inne możliwe skutki uboczne
- Objawy przedawkowania fluorku sodu
- Mechanizm działania fluorku sodu
- Wchłanianie fluorku sodu
- Dystrybucja fluorku sodu
- Wydalanie fluorku sodu
Wybrane produkty lecznicze dopuszczone do obrotu w RP zawierające fluorek sodu
Wskazania do stosowania fluorku sodu
Fluorek sodu jest nieorganicznym związkiem chemicznym, który ma zastosowanie między innymi w pielęgnacji zębów oraz obrazowaniu radiograficznym (jeśli jest stosowany jako (18F)–fluorek sodu). W stomatologii fluorek sodu jest stosowany w zapobieganiu próchnicy zębów oraz w leczeniu nadwrażliwości szyjek zębowych. Z kolei w diagnostyce używany jest jako znacznik w obrazowaniu czynnościowym z wykorzystaniem pozytonowej tomografii emisyjnej (PET). Substancja czynna wskazana jest przede wszystkim do diagnostyki zmian znajdujących się w kościach (na przykład przerzuty nowotworowe w kościach, diagnostyka bólu kręgosłupa).
Dawkowanie fluorku sodu
Fluorek sodu stosuje się na zęby.
Dawka stosowana w leczeniu zależna od jednostki chorobowej (w profilaktyce próchnicy, w leczeniu nadwrażliwości) oraz rodzaju uzębienia (zęby mleczne, uzębienie mieszane lub stałe).
Zawiesina do stosowania na zęby
Dawki zwykle stosowane dla zębów mlecznych: 5,65 mg fluoru.
Dawki zwykle stosowane dla uzębienia mieszanego: 9,04 mg fluoru.
Dawki zwykle stosowane dla uzębienia stałego: 16,95 mg fluoru.
W każdym z powyższych przypadków pacjent nie powinien spożywać posiłku oraz myć zębów przez minimum 4 godziny od naniesienia preparatu.
Pasta do zębów
Dawki zwykle stosowane (dobowe) u osób dorosłych: myć zęby około 2 cm pasty (3–5 mg fluoru) do 3 razy na dobę.
Przeciwskazania do stosowania fluorku sodu
Przeciwwskazaniem są nadwrażliwość na fluorek sodu, zapalenie jamy ustnej, astma oskrzelowa oraz wrzodziejące zapalenie dziąseł.
Specjalne ostrzeżenia i środki ostrożności dotyczące stosowania fluorku sodu
Jeśli fluorek sodu jest nakładany na całe uzębienie, należy poinformować pacjenta, aby przed zabiegiem spożył posiłek.
Przed rozpoczęciem stosowania fluorku sodu pacjent powinien zostać poddany ocenie pod kątem całkowitej ilości przyjmowanego fluoru, aby nie doprowadzić do fluorozy.
Fluorku sodu nie powinny stosować osoby, które mają niekontrolowane odruchy połykania (osoby niepełnosprawne, małe dzieci).
Wpływ fluorku sodu na prowadzenie pojazdów
Fluorek sodu nie powoduje objawów wpływających na zdolność prowadzenia pojazdów i obsługiwania maszyn.
Wpływ fluorku sodu na ciążę
W badaniach na zwierzętach zauważono, że stosowanie fluorku sodu w dużych dawkach może mieć toksyczne działanie na rozwój ciąży. W związku z tym nie zaleca się stosowania fluorku sodu w ciąży.
Wpływ fluorku sodu na laktację
Fluorek sodu przenika do mleka matki. Należy skonsultować się z lekarzem.
Wpływ fluorku sodu na płodność
Brak danych klinicznych oraz związanych z badaniami na zwierzętach dotyczących płodności podczas stosowania fluorku sodu.
Inne możliwe skutki uboczne
Podanie na zęby: obrzęk śluzówki jamy ustnej, wrzodziejące zapalenie dziąseł i śluzówki jamy ustnej, nudności, napady astmatyczne u chorych z astmą oskrzelową (rzadko), nadwrażliwość, obrzęk naczynioruchowy, podrażnienie skóry, uczucie pieczenia w jamie ustnej.
Objawy przedawkowania fluorku sodu
W zależności od zastosowanej dawki fluorku sodu mogą wystąpić nudności, wymioty, biegunki i ból brzucha. Wśród objawów przedawkowania bardzo dużych dawek substancji można wyróżnić również toksyczne działania związku na organizm i w efekcie rozwój hipokalcemii. W wyniku zbyt długotrwałego stosowania obserwowano wystąpienie kropek i plam w obrębie szkliwa, a także ciężką postać kruchości szkliwa.
Mechanizm działania fluorku sodu
Mechanizm działania fluorku sodu polega na tym, że związek ten ma wpływ na redukcję próchnicy poprzez wspomaganie remineralizacji powierzchni zębów. Jednoczesne substancja czynna hamuje ich demineralizacji. Oznacza to, że rozpuszczalność szkliwa w kwaśnym środowisku ulega zmniejszeniu. Ponadto fluorek sodu hamuje rozwój bakterii, które przyczyniają się do rozwoju próchnicy.
Wchłanianie fluorku sodu
Po podaniu doustnym fluorek sodu wchłania się bardzo szybko (90%–100%). Stężenie maksymalne substancji czynnej osiągane jest od 30 minut do 60 minut po podaniu.
Dystrybucja fluorku sodu
Substancja czynna jest dystrybuowana przede wszystkim do kości i zębów. Na przykład po podaniu dożylnym 50% dawki jest bardzo szybko rozprowadzane do układu kostnego.
Wydalanie fluorku sodu
Główną droga eliminacji substancji czynnej są nerki. W drugiej kolejności związek usuwany jest kałem (10%), a następnie z potem i śliną (1%).