Flucytozyna, Flucytosinum - Zastosowanie, działanie, opis

Podstawowe informacje o flucytozynie

Rok wprowadzenia na rynek
1971
Substancje aktywne
flucytozyna
Działanie flucytozyny
przeciwgrzybicze
Postacie flucytozyny
iniekcje
Specjalności medyczne
Choroby zakaźne i pasożytnicze
Rys historyczny flucytozyny

Flucytozyna (synonimy: 5-fluorocytozyna, fluorocytozyna, 5-FC) jest  to organiczny związek chemiczny o budowie analogicznej do pirymidyn. W porównaniu do naturalnej cytyzyny pod względem chemicznym wyróżnia się obecnością fluoru w  pozycji 5 pierścienia pirymidynowego.

Flucytozyna została wprowadzona na rynek jako lek o działaniu przeciwgrzybiczym w latach 70 XX wieku. Głównymi wskazaniami do stosowania leku jest kryptokokoza, kandydoza oraz chromoblastomikoza.

Rzadko stosuje się monoterapię tym lekiem, najczęściej flucytozyna stosowana jest w leczeniu uogólnionych grzybic w połączeniu z amfoterycyną B.

Wzór sumaryczny flucytozyny

C4H4FN3O

Spis treści

Wskazania do stosowania flucytozyny

Flucytozyna jako lek przeciwgrzybiczy znalazła zastosowanie w leczeniu ogólnoustrojowych kandydoz, kryptokokoz i chromoblastomikoz.

Flucytozyna najczęściej stosowana jest w połączeniu z amfoterycyną B w takich schorzeniach jak: ciężkie układowe kandydozy, kryptokokowe zapalenie opon mózgowych.

Dawkowanie flucytozyny

Flucytozyna stosowana jest w postaci infuzji.

Dobowa dawka flucytozyny wynosi 100mg na kilogram masy ciała.

Należy przeprowadzić pomiar stężenia flucytozyny we krwi i stosować dawki, tak aby stężenie terapeutyczne leku w surowicy krwi oscylowało w przedziale 40-60 μg/ml.

W przypadku przewlekłego leczenia flucytozyną najczęściej stosuje się ją w połączeniu z amfoterycyną B.

Przeciwskazania do stosowania flucytozyny

Przeciwwskazaniem do stosowania flucytozyny jest nadwrażliwość na lek.

Pacjentki karmiące piersią nie mogą być jednocześnie poddane leczeniu flucytozyną. Należy wziąć pod uwagę korzyści wynikające z leczenia flucytozyną i płynące z karmienia dziecka mlekiem matki i podjąć decyzję o przerwaniu karmienia na czas trwania leczenia przy pomocy flucytozyny.

Specjalne ostrzeżenia i środki ostrożności dotyczące stosowania flucytozyny

Pacjenci którzy są poddani leczeniu przy pomocy flucytozyny powinni mieć w sposób ciągły monitorowaną czynność nerek oznaczając klirens endogennej kreatyniny. Przy ewentualnych nieprawidłowych wynikach należy modyfikować dawkę leku. 

W przypadku pacjentów z niewydolnością nerek, zaburzeniami elektrolitowymi oraz niewydolnością serca należy szczegółowo określić podaż wody oraz sodu podczas stosowania flucytozyny.

W początkowej fazie leczenia flucytozyną należy codziennie kontrolować czynność wątroby oraz parametry morfotyczne krwi, natomiast w czasie przewlekłego leczenia dwa razy na tydzień. Krew do badania należy pobierać przed podaniem infuzji z kolejną dawką leku.

Należy zachować szczególną ostrożność podczas stosowania flucytozyny u osób z niedoborem lub podejrzeniem niedoboru enzymu DPD (dehydrogenaza dihydropirymidynowa), która odgrywa główną rolę w metabolizowaniu aktywnego metabolitu flucytozyny - fluorouracylu. Niedobór enzymu DPD może spowodować wzrost toksycznego działania leku.

Przeciwwskazania flucytozyny do łączenia z innymi substancjami czynnymi

W przypadku leczenia zakażeń grzybiczych przy pomocy flucytozyny wraz z amfoterycyną B należy pamiętać, aby roztwory do infuzji obu leków podawać osobno, ponieważ tworzą niezgodność.

Bezwzględne przeciwwskazane jest łączenie flucytozyny z lekami przeciwwirusowymi z grupy nukleozydów (sorywudyna, brywudyna i ich analogi). Leki tej grupy są silnymi inhibitorami dehydrogenazy dihydropirymidynowej (DPD) - enzymu, który warunkuje metabolizm i eliminacje fluorouracylu - głównego metabolitu flucytozyny. Należy zachować co najmniej czterotygodniowy odstęp pomiędzy zastosowaniem flucytozyny a jedną z substancji z tej grupy leków, aby zminimalizować ryzyko wystąpienia ogólnoustrojowej toksyczności fluorouracylu.

Stosując flucytozynę oraz leki cytostatyczne konieczna jest bardzo częsta kontrola parametrów krwi obwodowej ze względu na zwiększone ryzyko leukopenii, zwłaszcza neutropenia z trombocytopenią.

Arabinozyd cytozyny hamuje przeciwgrzybicze działanie flucytozyny.

Leki zmniejszające przesączanie kłębuszkowe w nerkach mogą spowodować zmniejszenie wydalania flucytozyny, dlatego stosując jednocześnie te substancje należy kontrolować klirens kreatyniny oraz dostosować dawkę flucytozyny.

Jednoczesne stosowanie fenytoiny i flucytozyny może doprowadzić do zwiększonego stężenie fenytoiny w osoczu i wystąpienia objawów zatrucia fenytoiną.

 

Interakcje flucytozyny z innymi substancjami czynnymi

Jednoczesne stosowanie fenytoiny i flucytozyny może doprowadzić do zwiększonego stężenie fenytoiny w osoczu i wystąpienia objawów zatrucia fenytoiną.
Substancja czynna: Grupa farmakoterapeutyczna:
Fenytoina (Phenytoin) leki przeciwpadaczkowe - blokujące kanały sodowe i stabilizujące błony neuronów
Jednoczesne stosowanie flucytozyny wraz z deferypronem może spowodować leukocytopenię.
Substancja czynna: Grupa farmakoterapeutyczna:
Deferypron (Deferiprone) antidota - odtrutki i środki chelatujące
Jednoczesne stosowanie flucytozyny wraz z gancyklovirem może spowodować zaburzenie w obrazie morfologicznym krwi charakteryzującym się spadkiem liczby czerwonych i białych krwinek oraz płytek krwi.
Substancja czynna: Grupa farmakoterapeutyczna:
Gancyklowir (Ganciclovir) przeciwwirusowe nukleozydy i nukleotydy
Jednoczesne stosowanie flucytozyny wraz z metotreksatem może spowodować zaburzenie w obrazie morfologicznym krwi charakteryzującym się spadkiem liczby białych krwinek i płytek.
Substancja czynna: Grupa farmakoterapeutyczna:
Metotreksat (Methotrexate) antymetaboilty kwasu foliowego (inhibitory reduktazy kwasu dihydrofoliowego)
Jednoczesne stosowanie flucytozyny wraz z solifenacyną może spowodować zwiększenie stężenia solifenacyny w osoczu krwi. Skutkiem tego jest wzrost ryzyka wystąpienia działań niepożądanych takich jak: zaburzenia rytmu serca, zaburzenia świadomości, trudności w oddawaniu moczu, suchość w jamie ustnej, zaparcia, zaburzenia widzenia.
Substancja czynna: Grupa farmakoterapeutyczna:
Solifenacyna (Solifenacin) leki stosowane w częstomoczu i w nietrzymaniu moczu

Interakcje flucytozyny z pożywieniem

Aby pacjenci z niewydolnością nerek, zaburzeniami elektrolitowymi oraz niewydolnością serca mogli bezpiecznie stosować leczenie przy pomocy flucytozyny, muszą mieć szczegółowo określoną podaż wody oraz sodu w swojej diecie.

Pokarm nie wpływa na wchłanianie fluctozyny.

Wpływ flucytozyny na prowadzenie pojazdów

Brak przeprowadzonych badań nad wpływem flucytozyny na zdolność obsługi maszyn oraz prowadzenia pojazdów.

Wpływ flucytozyny na ciążę

Brak wystarczających badań na temat stosowania flucytozyny u kobiet w ciąży. Nie należy jej stosować w ciąży, jeśli nie jest to bezwzględnie konieczne. W badaniach przedklinicznych wykazano teratogenne działanie flucytozyny na płód (badania na szczurach).

Wpływ flucytozyny na laktację

Pacjentki karmiące piersią nie mogą być jednocześnie poddane leczeniu flucytozyną. Należy wziąć pod uwagę korzyści wynikające z leczenia flucytozyną i płynące z karmienia dziecka mlekiem matki i podjąć decyzję o przerwaniu karmienia na czas trwania leczenia przy pomocy flucytozyny.

Skutki uboczne

zespół lyella – toksyczna nekroliza naskórka
zaburzenie czynności enzymów wątrobowych
nadmierne uspokojenie
uczucie splątania
utrudnione gojenie się ran
martwica komórek wątrobowych
krwawienie
alergia
zażółcenie skóry
zahamowanie czynności szpiku kostnego
niedokrwistość aplastyczna
bóle głowy
agranulocytoza
zawroty głowy
zapalenie wątroby
wysypka
wymioty
trombocytopenia
omamy
obrzęki
nudności
leukopenia
drgawki
biegunka

Działania niepożądane zostały podzielone ze względu na częstotliwość występowania u pacjentów. (Klasyfikacja MdDRA)

Bardzo często
(≥1/10)
Często
(≥1/100 do <1/10)
Niezbyt często
(≥1/1000 do <1/100)
Rzadko
(≥1/10 000 do < 1/1000)
Bardzo rzadko
(<1/10 000)
Częstość nieznana
Nie można ocenić na podstawie dostępnych danych

Objawy przedawkowania flucytozyny

Ze względu na stosowanie leku wyłącznie w lecznictwie zamkniętym nie są znane przypadki świadomego przedawkowania leku.

Pacjenci z zaburzeniem czynności nerek mogą odczuwać skutki względnego przedawkowania, które mogą charakteryzować się zwiększoną intensywnością objawów niepożądanych. Dotyczy to głównie zmian w obrazie morfologicznych krwi: leukopenia, trombocytopenia, agranulocytoza, niedokrwistość aplastyczna.

Objawy przewlekłego przedawkowania (długotrwałe leczenie z utrzymującym się stężeniem powyżej 100 µg/ml flucytozyny w osoczu krwi) to głównie zaburzenia żołądkowo-jelitowe: biegunka, nudności, wymioty oraz zaburzenia czynności wątroby. Objawy z reguły ustępują po odstawieniu lub zmniejszeniu dawki leku.

Mechanizm działania flucytozyny

Flucytozyna (synonimy: 5-fluorocytozyna, fluorocytozyna, 5-FC) wykazuje działanie przeciwgrzybicze w stosunku do określonych gatunków grzybów, w szczególności do drożdżaków z rodzaju Candida, Cryptococcus neoformans, CladosporiumPhialophoraAspergillus i do gatunków grzybów powodujących chromoblastomikozę.

Flucytozyna należy do antymetabolitów przeciwgrzybiczych. Aktywnym metabolitem jest 5-fluorouracyl, który powstaje w wyniku redukcji flucytozyny, po wchłonięciu do wnętrza komórki grzyba pod wpływem enzymu deamminazy cytozyny. Fluorouracyl jest wbudowywany do mRNA grzyba, co prowadzi do zahamowania syntezy białek w komórce grzyba. Innym mechanizmem działania przeciwgrzybiczego flucytozyny jest przechodzenie w fluorodeoksyurydynę, w wyniku czego następuje zaburzenie syntezy DNA w komórkach grzyba, czego końcowym efektem jest nieprawidłowy podział komórek grzyba. 

Wchłanianie flucytozyny

Flucytozyna jest bardzo dobrze wchłaniana z przewodu pokarmowego (około 90%), wchłanianie jest porównywalne do podania w postaci infuzji. Pokarm nie ma wpływu na wchłanianie leku.

Dystrybucja flucytozyny

Objętość dystrybucji flucytozyny po podaniu dożylnym wynosi 0,78 ± 0,13 l/kg, po podaniu doustnym 0,88 ± 0,29 l/kg. Flucytozyna nie wiąże się z białkami osocza.

Flucytozyna łatwo przenika to tkanek, płynu-mózgowo rdzeniowego oraz narządów, okres półtrwania wynosi od 3 do 6 godzin, przy niewydolności nerek może wydłużyć się nawet to 100 godzin.

Stężenie terapeutyczne w osoczu krwi wynosi minimum 20-25 µg/ml, natomiast nawet okresowo nie powinno przekraczać 100-120 µg/ml.

Metabolizm flucytozyny

W organizmie jedynie około 1% leku jest metabolizowane do 5-fluorouracylu i 2-hydrofluorouracylu.

Wydalanie flucytozyny

Flucytozyna w 90% wydalana jest z moczem, 1-10% wydalanych jest z kałem.

Porozmawiaj z farmaceutą
Infolinia: 800 110 110

Zadzwoń do nas jeśli potrzebujesz porady farmaceuty.
Jesteśmy dla Ciebie czynni całą dobę, 7 dni w tygodniu, bezpłatnie.

Pobierz aplikację mobilną Pobierz aplikację mobilną Doz.pl

Ikona przypomnienie o zażyciu leku.
Zdarza Ci się ominąć dawkę leku?

Zainstaluj aplikację. Stwórz apteczkę. Przypomnimy Ci kiedy wziąć lek.

Dostępna w Aplikacja google play Aplikacja appstore
Dlaczego DOZ.pl
Niższe koszta leczenia

Darmowa dostawa do Apteki
Bezpłatna Infolinia dla Pacjentów.

ikona niższe koszty leczenia
Bezpieczeństwo

Weryfikacja interakcji leków.
Encyklopedia leków i ziół

Ikona encklopedia leków i ziół
Wsparcie w leczeniu

Porady na czacie z Farmaceutą.
E-wizyta z lekarzem specjalistą.

Ikona porady na czacie z farmaceutą
Newsletter

Bądź na bieżąco z DOZ.pl

logo Telemedi

Usługę zdalnej konsultacji z lekarzem świadczy Telemedi.
Regulamin świadczenia usługi dostępny jest tutaj.