Fenylefryna, Phenylephrinum - Zastosowanie, działanie, opis

Fenylefryna jest wskazana w stanach przebiegających z obrzękiem trąbki słuchowej, błony śluzowej nosa. W okulistyce przed zabiegami wymagającymi poszerzenia źrenicy i zwężenia naczyń.

Fenylefrynę stosuje się podskórnie i domięśniowo w zakresie dawek  2–5 mg, dożylnie 0,2–0,5 mg.

We wstrzyknięciu do komory oka zwykle podaje się 0,62 mg fenylefryny.

Przed zabiegami miejscowo do oka w postaci 10% kropli–1 kropla pół godziny przed.

Podanie doustne oscyluje w obrębie dawek 5–10 mg zwykle stosowanych jednorazowo do 20–40 mg maksymalnych dobowych.

Miejscowo na błonę śluzową nosa aplikujemy fenylefrynę w zakresie 0,4–3 mg dobowo.

Stosowana dawka, szczególnie w przypadku drogi doustnej i do nosowej jest skorelowana z wiekiem pacjenta i leczoną jednostką chorobową.

Przeciwwskazaniem do stosowania fenylefryny są reakcje nadwrażliwości.

Fenylefryny doustnie i donosowo nie stosujemy u dzieci przed ukończeniem 6 lat.

10% kropli z fenylefryną nie podaje się niemowlętom oraz chorym z tętniakiem.

Przeciwwskazane jest stosowanie u osób leczonych lub w ciągu dwóch tygodni od zaprzestania leczenia IMAO.

Preparatów fenylefryny w postaci donosowej nie stosujemy dłużej niż 5–7 dni ze względu na wykształcenie tolerancji i ryzyka wywołania działań ogólnoustrojowych.

Jednostki chorobowe wymagające zachowania ostrożności przy stosowaniu fenylefryny to: cukrzyca, nadczynność tarczycy, przerost gruczołu krokowego, podwyższone ciśnienie śródgałkowe, choroba wieńcowa i zaburzenia sercowo-naczyniowe, nadciśnienie.

Fenylefryna może przyspieszać metabolizm alkoholu.

Ze względu na możliwość pojawienia się działań niepożądanych należy zachować ostrożność przy obsługiwaniu i prowadzeniu maszyn i pojazdów w ruchu.

Fenylefryna jest przeciwwskazana do stosowania w ciąży.

Według klasyfikacji Prof. Hale'a  fenylefryna należy do kategorii L3. Jej stosowanie powinno być rozważone tylko wtedy gdy korzystny efekt u matki przewyższa ryzyko u dziecka.

Działania niepożądane po miejscowym podaniu do oka fenylefryny manifestują się: piekącym bólem, zamazanym widzeniem, zaczerwienieniem i obrzękiem oka, bólem głowy, zrogowaceniem spojówki.

Po podaniu fenylefryny do nosa może pojawiać się pieczenie i suchość śluzówki.

Do objawów świadczących o przedawkowaniu fenelefryny zaliczyć można: bóle i zawroty głowy, niepokój, splątanie, senność, bezsenność, drżenia, zaburzenia rytmu serca, bradykardię, tachykardię, podwyższenie lub spadek ciśnienia, duszność, bolesne oddawanie moczu lub zatrzymanie moczu, pokrzywkę, rozszerzenie źrenic.

Cechy ciężkiego przedawkowania obejmują gwałtowne zmiany krążeniowe, zapaść sercowo-naczyniową, depresję oddechową, drgawki i zaburzenia rytmu.

Fenylefryna pobudza receptory α-adrenergiczne w ścianie naczyń co powoduje ich skurcz oraz rozszerzenie źrenicy w zależności od miejsca podania.

Fenylefryna po podaniu doustnym jest biodostępna  w 38%. Istotne klinicznie są również poziomy ogólnoustrojowe osiągane po podaniu miejscowym w wysokich stężeniach i uszkodzonej rogówce.

Objętość dystrybucji po jednorazowym podaniu wynosi około 40 l.

Fenylefryna jest metabolizowana głównie w jelicie cienkim. Podstawowym produktem przemiany jest kwas m-hydroksymigdałowy.

Fenylefryna praktyczne w całości ulega wydaleniu z moczem. Ocenia się, że 2–6% dawki podanej doustnie wydala się w postaci niezmienionej.