Fenofibrat, Fenofibratum - Zastosowanie, działanie, opis

Podstawowe informacje o fenofibracie

Rok wprowadzenia na rynek
1993
Substancje aktywne
fenofibrat
Działanie fenofibratu
hipocholesterolemiczne (obniża stężenie cholesterolu), zmniejsza stężenie "złego" cholesterolu (LDL), zmniejsza stężenie cholesterolu całkowitego, zmniejsza stężenie trójglicerydów, zwiększa stężenie "dobrego" cholesterolu (HDL)
Postacie fenofibratu
kapsułki, kapsułki twarde, tabletki, tabletki powlekane
Układy narządowe
układ krwionośny (sercowo-naczyniowy)
Specjalności medyczne
Angiologia, Geriatria, Kardiologia, Medycyna rodzinna
Rys historyczny fenofibratu

Fenofibrat należy do leków hipolipemizujących (obniżających stężenie cholesterolu). Lek po złożeniu wniosku przez firmę Abbvie Inc dopuszczono do obrotu w Stanach Zjednoczonych na zakończenie 1993 roku. Kilka lat później, bo w roku 1996, substancję zarejestrowano także w Szwajcarii. Podmiotem wnioskującym o wprowadzenie do obrotu była firma Bgp Products Gmbh.

Wzór sumaryczny fenofibratu

C20H21ClO4

Spis treści

Wybrane produkty lecznicze dopuszczone do obrotu w RP zawierające fenofibrat

Wskazania do stosowania fenofibratu

Fenofibrat znalazł zastosowanie w terapii zaburzeń w gospodarce lipidów. Jego działanie prowadzi do spadku stężenia "złego" cholesterolu (LDL, VLDL) i trójglicerydów w osoczu, co zostało wykorzystane w leczeniu:

  • mieszanej hiperlipidemii;
  • ciężkiej hipertrójglicerydemii przebiegającej z niskim stężeniem cholesterolu HDL;
  • mieszanej hiperlipidemi u pacjentów z wysokim ryzykiem zdarzeń sercowo-naczyniowych.

Fenofibrat jest wykorzystywany w terapii pacjentów, u których stan nie ulega poprawie po zastosowaniu metod niefarmakologicznych takich jak dieta lub wysiłek fizyczny. Ponadto lek znalazł zastosowanie, w połączeniu ze statynami, podczas leczenia osób ze znacznie wyższym stężeniem lipidów w organizmie. 

Dawkowanie fenofibratu

Fenofibrat występuje w postaci preparatów doustnych przyjmowanych zwykle w trakcie posiłku, ponieważ badania wykazały że wchłanianie leku na czczo jest słabsze.
Zwykle stosowane dawki dobowe występują w zakresie od 145 mg do 300 mg. W cieższych przypadkach, gdy stężenie cholesterolu jest niebezpiecznie wysokie (powyżej 4 g/l) zalecana dawka wynosi 400 mg.  Całkowita dawka dobowa jest zależna od wieku pacjenta, jego chorób współistniejących, masy ciała oraz jednostki chorobowej.

Po upłynięciu trzech miesięcy kuracji zalecane jest wykonanie badań sprawdzających skuteczność terapii. 

Dawkowanie fenofibratu powinno zostać dostosowane w przypadku osób:

  • cierpiących na ciężką niewydolność wątroby;
  • przechodzących ciężką niewydolność nerek (GFR<30 ml/min).

Przeciwskazania do stosowania fenofibratu

Fenofibrat jest przeciwwskazany w przypadku wystąpienia nadwrażliwości na tę substancję czynną. Ponadto leku nie należy stosować również gdy:

  • pacjent cierpi na ciężką niewydolność nerek;
  • występują reakcje fotowrażliwości podczas stosowania fibratów lub ketoprofenu;
  • pacjent przechodzi ostre lub przewlekłe zapalenie trzustki (niezwiązane z hipertrójglicerydemią);
  • u pacjenta występuje stan zapalny pęcherzyka żółciowego;
  • pacjent cierpi na zaburzenia czynności wątroby, w tym marskość wątroby.

Specjalne ostrzeżenia i środki ostrożności dotyczące stosowania fenofibratu

Podczas stosowania fenofibratu należy zachować szczególną ostrożność jeśli występuje:

  • wzrost aktywności enzymów wątrobowych – należy kontrolować stężenie AlAT i AspAT i przerwać leczenie gdy wyniki przekroczą wartość górnej normy trzykrotnie;
  • niewydolność nerek o stopniu łagodnym lub umiarkowanym, leczenie należy przerwać w przypadku wystąpienia ciężkiej niewydolności wątroby lub gdy stężenie kreatyniny przekroczy górną normę o 50%.

Fenofibrat nie powinien być stosowany w leczeniu dyslipidemii bez ustalenia jej przyczyny. Istnieją różne przyczyny występowania hiperlipidemii takie jak: cukrzyca typu 2, zespół nerczycowy, alkoholizm, niedoczynność tarczycy, schorzenia wątroby polegające na utrudnionym odpływie żółci. Każde z tych schorzeń powinno zostać poddane terapii przed wdrożeniem leczenia za pomocą fenofibratu. 
Jednoczesne stosowanie estrogenów może być przyczyną wystąpienia hiperlipidemii wtórnej.

Należy zachować szczególną ostrożność w przypadku wystąpienia bólu mięśni, przykurczów i osłabienia. Może być to spowodowane wystąpieniem toksycznego działania fenofibratu na tkankę mięśniową prowadzącym do rabdomiolizy (rozpad tkanki mięśniowej). Osoby szczególnie narażone na pojawienie się miopatii lub uszkodzenia mięśni to:

  • osoby starsze;
  • pacjenci posiadający w wywiadzie skłonność do chorób mięśni;
  • osoby nadużywające alkoholu;
  • pacjenci cierpiący na niedoczynność tarczycy;
  • osoby z zaburzeniami pracy nerek. 

Fenofibrat może spowodować wystąpienie stanu zapalnego trzustki. Stan zapalny występuje zwykle z powodu bezpośredniego działania substancji, braku skuteczności terapii utworzenia złogów lub niedrożności, które utrudniają odpływ żółci co prowadzi do hipertrójglicerydemii.

Jednoczesne stosowanie fenofibratu razem z inhibitorami reduktazy HMG-CoA (statyny) powinno przebiegać zachowaniem szczególnej ostrożności z powodu zwiększonego ryzyka rabdomiolizy oraz przejściowego wzrostu stężenia kreatyniny w osoczu.

Interakcje fenofibratu z innymi substancjami czynnymi

Zwiększenie ryzyka ciężkiego uszkodzenia wątroby.
Substancja czynna: Grupa farmakoterapeutyczna:
Leflunomid (Leflunomide) selektywne leki immunosupresyjne
Naltrekson (Naltrexone) antagoniści receptora opioidowego
Teryflunomid (Teriflunomide) selektywne leki immunosupresyjne
Trabektedyna (Trabectedin) inne cytostatyki pochodzenia naturalnego
Możliwość upośledzenia czynności nerek.
Substancja czynna: Grupa farmakoterapeutyczna:
Cyklosporyna (Cyclosporine) inhibitory kalcyneuryny
Wzrost stężenia cholesterolu we krwii, osłabienie efektów terapii z wykorzystaniem fenofibratu.
Substancja czynna: Grupa farmakoterapeutyczna:
Pitawastatyna (Pitavastatin) statyny - inhibitory reduktazy HMG-CoA
Temsyrolimus (Temsirolimus) inne leki przeciwnowotworowe
Nasilenie siły działania insuliny, ryzyko wystąpienia hipoglikemii (obniżenie poziomu glukozy w osoczu).
Substancja czynna: Grupa farmakoterapeutyczna:
Insulina Aspart (Insulin aspart) insuliny
Insulina Detemir (Insulin detemir) insuliny
Insulina Glargine (Insulin glargine) insuliny
Insulina Izofanowa (Insulin isophane) insuliny
Insulina Lispro (Insulin lispro) insuliny
Wzrost ryzyka uszkodzenia mięśni, co może skutkować rozwojem niewydolności nerek.
Substancja czynna: Grupa farmakoterapeutyczna:
Atorwastatyna (Atorvastatin) statyny - inhibitory reduktazy HMG-CoA
Ciprofibrat (Ciprofibrate) fibraty
Kolchicyna (Colchicine) substancje niewpływające na metabolizm kwasu moczowego (przeciw dnie moczanowej)
Telbiwudyna (Telbivudine) nukleozydowe inhibitory odwrotnej transkryptazy
Brygatynib (Brigatinib) inhibitory kinazy białkowej
Osłabienie efektywności terapii fenofibratem z powodu wzrostu poziomu lipidów w organizmie.
Substancja czynna: Grupa farmakoterapeutyczna:
Etynyloestradiol (Ethinylestradiol) estrogeny naturalne i syntetyczne
Nasilenie działań niepożądanych z powodu wzrostu stężenia fluwastatyny w osoczu.
Substancja czynna: Grupa farmakoterapeutyczna:
Fluwastatyna (Fluvastatin) statyny - inhibitory reduktazy HMG-CoA
Wzrost siły działania doustnych leków przeciwcukrzycowych, ryzyko wystąpienia hipoglikemii (obniżenie poziomu glukozy w osoczu).
Substancja czynna: Grupa farmakoterapeutyczna:
Gliklazyd (Gliclazide) doustne leki przeciwcukrzycowe - pochodne sulfonylomocznika
Glikwidon (Gliquidone) doustne leki przeciwcukrzycowe - pochodne sulfonylomocznika
Glimepiryd (Glimepiride) doustne leki przeciwcukrzycowe - pochodne sulfonylomocznika
Glipizyd (Glipizide) doustne leki przeciwcukrzycowe - pochodne sulfonylomocznika
Pioglitazon (Pioglitazone) doustne leki przeciwcukrzycowe - INNE
Repaglinid (Repaglinide) doustne leki przeciwcukrzycowe - glinidy
Glibenklamid (Glibenclamide) doustne leki przeciwcukrzycowe - pochodne sulfonylomocznika
Zwiększenie ryzyka uszkodzenia mięśni (rabdomiolizy), z powodu wzrostu stężenia statyn w organizmie.
Substancja czynna: Grupa farmakoterapeutyczna:
Prawastatyna (Pravastatin) statyny - inhibitory reduktazy HMG-CoA
Rosuwastatyna (Rosuvastatin) statyny - inhibitory reduktazy HMG-CoA
Simwastatyna (Simvastatin) statyny - inhibitory reduktazy HMG-CoA
Nasilenie działania przeciwzakrzepowego, wzrost ryzyka krwawień.
Substancja czynna: Grupa farmakoterapeutyczna:
Acenokumarol (Acenocoumarol) leki przeciwzakrzepowe - antagoniści witaminy K
Klopidogrel (Clopidogrel) leki przeciwzakrzepowe - inhibitory agregacji płytek
Tiklopidyna (Ticlopidine) leki przeciwzakrzepowe - inhibitory agregacji płytek
Warfaryna (Warfarin) leki przeciwzakrzepowe - antagoniści witaminy K
Nasilenie działań niepożądanych z powodu wzrostu stężenia ezetymibu w osoczu.
Substancja czynna: Grupa farmakoterapeutyczna:
Ezetimib (Ezetimibe) inne substancje zmniejszające stężenie cholesterolu i trójglicerydów we krwi o zróżnicowanym mechanizmie działania

Interakcje fenofibratu z pożywieniem

Przyjmowanie fenofibratu razem z posiłkiem spowoduje większe wchłanianie leku, jednak jest to w większym stopniu zależne od postaci, w której występuje, niż właściwości samej substancji czynnej.

Interakcje fenofibratu z alkoholem

Fenofibratu nie należy łączyć z alkoholem ze względu na zwiększone ryzyko wystąpienia miopatii lub rabdomiolizy. 

Wpływ fenofibratu na prowadzenie pojazdów

Fenofibrat nie ma wpływu na zdolność prowadzenia pojazdów i obsługę maszyn.

Wpływ fenofibratu na ciążę

Fenofibrat można stosować u kobiet w ciąży dopiero po ocenie stosunku ryzyka wystąpienia działań niepożądanych u płodu a korzyści odniesionych przez matkę podczas terapii. Nie istnieją wystarczające badania na temat wykorzystania fenofibratu w terapii hiperlipidemii u kobiet ciężarnych. Fenofibrat nie wykazał działania teratogennego podczas testów na zwierzętach, działanie embriotoksyczne występowało dopiero po zastosowaniu dawek toksycznych dla organizmu matki.

Wpływ fenofibratu na laktację

Nie ma wystarczających danych wykluczających przenikanie fenofibratu do mleka, jest to jednak mało prawdopodobne ze względu na wysoki stopień wiązania leku z albuminami osocza. Prawdopodobieństwo wpływu leku na zawartość cholesterolu w mleku matki jest również niewielkie. Ze względu na zbyt małą ilość danych, stosowanie fenofibratu podczas karmienia piersią jest przeciwwskazane. 

Wpływ fenofibratu na płodność

Badania na zwierzętach wykazały przemijające spadki płodności u zwierząt. 

Skutki uboczne

nudności
biegunka
Zwiększenie stężenia homocysteiny we krwi
wymioty
zwiększenie aktywności aminotransferaz
wzdęcia
ból brzucha
ból głowy
zapalenie mięśni
mialgie
Kamica żółciowa
zatorowość płucna
zakrzepica żył głębokich
zaburzenia potencji
zwiększenie stężenia kreatyniny we krwi
zapalenie trzustki
wysypka
świąd
skurcze mięśni
pokrzywka
osłabienie mięśni
zapalenie wątroby
zwiększenie stężenia mocznika we krwi
łysienie
nadwrażliwość na światło
Zmniejszenie liczby krwinek białych
Zmniejszenie stężenia hemoglobiny
nadwrażliwość
kolka żółciowa
zapalenie dróg żółciowych
Śródmiąższowa choroba płuc
zapalenie pęcherzyka żółciowego
zespół Stevensa- Johnsona
rabdomioliza
żółtaczka
zmęczenie
zespół lyella – toksyczna nekroliza naskórka
rumień wielopostaciowy

Działania niepożądane zostały podzielone ze względu na częstotliwość występowania u pacjentów. (Klasyfikacja MdDRA)

Bardzo często
(≥1/10)
Często
(≥1/100 do <1/10)
Niezbyt często
(≥1/1000 do <1/100)
Rzadko
(≥1/10 000 do < 1/1000)
Bardzo rzadko
(<1/10 000)
Częstość nieznana
Nie można ocenić na podstawie dostępnych danych

Mechanizm działania fenofibratu

Mechanizm działania fenofibratu polega na indukcji receptora PPARα, prowadzi to do zwiększenia lipolizy poprzez aktywację lipazy lipoproteinowej, a także do spadku produkcji apoproteiny C-III i zwiększenia wytwarzania apoprotein A-I i A-II.

Opisany etapy działania leku powodują:

  • spadek stężenia frakcji LDL i VLDL (od 20% do 35%);
  • zwiększenie stężenia frakcji HDL (od 10% do 30%);
  • zmniejszenie stężenia trójglicerydów (od 40% do 55%).

Fenofibrat może odpowiadać za spadek stężenia kwasu moczowego, co jest korzystne dla pacjentów cierpiących na hiperurykemię. Lek wykazuje również aktywność antyagregacyjną.

Wchłanianie fenofibratu

Fenofibrat dobrze wchłania się z przewodu pokarmowego. Maksymalne stężenie w osoczu występuje po około 5 godzinach od podania. Pokarm zwiększa wchłanianie substancji.

Dystrybucja fenofibratu

Fenofibrat i jego czynne metabolity występują w połączeniach z albuminami osocza na poziomie 99%. 

Metabolizm fenofibratu

Natychmiast po podaniu fenofibrat ulega reakcji hydrolizy z udziałem karboksyesterazy, prowadzi to do powstania aktywnego metabolitu – kwasu fenofibrynowego. Następnie kwas fenofibrynowy ulega reakcji sprzęgania z kwasem glukuronowym. Okres półtrwania kwasu fenofibrynowego w osoczu wynosi około dwudziestu godzin. 

Wydalanie fenofibratu

Fenofibrat jest wydalany głównie z moczem w postaci kwasu fenofibrynowego lub jego glukuronidowych pochodnych. Całkowita eliminacja fenofibratu z organizmu trwa około 6 dni. 

Porozmawiaj z farmaceutą
Infolinia: 800 110 110

Zadzwoń do nas jeśli potrzebujesz porady farmaceuty.
Jesteśmy dla Ciebie czynni całą dobę, 7 dni w tygodniu, bezpłatnie.

Pobierz aplikację mobilną Pobierz aplikację mobilną Doz.pl

Ikona przypomnienie o zażyciu leku.
Zdarza Ci się ominąć dawkę leku?

Zainstaluj aplikację. Stwórz apteczkę. Przypomnimy Ci kiedy wziąć lek.

Dostępna w Aplikacja google play Aplikacja appstore
Dlaczego DOZ.pl
Niższe koszta leczenia

Darmowa dostawa do Apteki
Bezpłatna Infolinia dla Pacjentów.

ikona niższe koszty leczenia
Bezpieczeństwo

Weryfikacja interakcji leków.
Encyklopedia leków i ziół

Ikona encklopedia leków i ziół
Wsparcie w leczeniu

Porady na czacie z Farmaceutą.
E-wizyta z lekarzem specjalistą.

Ikona porady na czacie z farmaceutą
Newsletter

Bądź na bieżąco z DOZ.pl