Fenofibrat, Fenofibratum - Zastosowanie, działanie, opis
Podstawowe informacje o fenofibracie
- Rok wprowadzenia na rynek
-
1993
- Substancje aktywne
-
fenofibrat
- Działanie fenofibratu
-
hipocholesterolemiczne (obniża stężenie cholesterolu), zmniejsza stężenie "złego" cholesterolu (LDL), zmniejsza stężenie cholesterolu całkowitego, zmniejsza stężenie trójglicerydów, zwiększa stężenie "dobrego" cholesterolu (HDL)
- Postacie fenofibratu
-
kapsułki, kapsułki twarde, tabletki, tabletki powlekane
- Układy narządowe
-
układ krwionośny (sercowo-naczyniowy)
- Specjalności medyczne
-
Angiologia, Geriatria, Kardiologia, Medycyna rodzinna
- Rys historyczny fenofibratu
-
Fenofibrat należy do leków hipolipemizujących (obniżających stężenie cholesterolu). Lek po złożeniu wniosku przez firmę Abbvie Inc dopuszczono do obrotu w Stanach Zjednoczonych na zakończenie 1993 roku. Kilka lat później, bo w roku 1996, substancję zarejestrowano także w Szwajcarii. Podmiotem wnioskującym o wprowadzenie do obrotu była firma Bgp Products Gmbh.
- Wzór sumaryczny fenofibratu
-
C20H21ClO4
Spis treści
- Wybrane produkty lecznicze dopuszczone do obrotu w RP zawierające fenofibrat
- Wskazania do stosowania fenofibratu
- Dawkowanie fenofibratu
- Przeciwskazania do stosowania fenofibratu
- Specjalne ostrzeżenia i środki ostrożności dotyczące stosowania fenofibratu
- Interakcje fenofibratu z innymi substancjami czynnymi
- Interakcje fenofibratu z pożywieniem
- Interakcje fenofibratu z alkoholem
- Wpływ fenofibratu na prowadzenie pojazdów
- Wpływ fenofibratu na ciążę
- Wpływ fenofibratu na laktację
- Wpływ fenofibratu na płodność
- Skutki uboczne
- Mechanizm działania fenofibratu
- Wchłanianie fenofibratu
- Dystrybucja fenofibratu
- Metabolizm fenofibratu
- Wydalanie fenofibratu
Wybrane produkty lecznicze dopuszczone do obrotu w RP zawierające fenofibrat
Wskazania do stosowania fenofibratu
Fenofibrat znalazł zastosowanie w terapii zaburzeń w gospodarce lipidów. Jego działanie prowadzi do spadku stężenia "złego" cholesterolu (LDL, VLDL) i trójglicerydów w osoczu, co zostało wykorzystane w leczeniu:
- mieszanej hiperlipidemii;
- ciężkiej hipertrójglicerydemii przebiegającej z niskim stężeniem cholesterolu HDL;
- mieszanej hiperlipidemi u pacjentów z wysokim ryzykiem zdarzeń sercowo-naczyniowych.
Fenofibrat jest wykorzystywany w terapii pacjentów, u których stan nie ulega poprawie po zastosowaniu metod niefarmakologicznych takich jak dieta lub wysiłek fizyczny. Ponadto lek znalazł zastosowanie, w połączeniu ze statynami, podczas leczenia osób ze znacznie wyższym stężeniem lipidów w organizmie.
Dawkowanie fenofibratu
Fenofibrat występuje w postaci preparatów doustnych przyjmowanych zwykle w trakcie posiłku, ponieważ badania wykazały że wchłanianie leku na czczo jest słabsze.
Zwykle stosowane dawki dobowe występują w zakresie od 145 mg do 300 mg. W cieższych przypadkach, gdy stężenie cholesterolu jest niebezpiecznie wysokie (powyżej 4 g/l) zalecana dawka wynosi 400 mg. Całkowita dawka dobowa jest zależna od wieku pacjenta, jego chorób współistniejących, masy ciała oraz jednostki chorobowej.
Po upłynięciu trzech miesięcy kuracji zalecane jest wykonanie badań sprawdzających skuteczność terapii.
Dawkowanie fenofibratu powinno zostać dostosowane w przypadku osób:
- cierpiących na ciężką niewydolność wątroby;
- przechodzących ciężką niewydolność nerek (GFR<30 ml/min).
Przeciwskazania do stosowania fenofibratu
Fenofibrat jest przeciwwskazany w przypadku wystąpienia nadwrażliwości na tę substancję czynną. Ponadto leku nie należy stosować również gdy:
- pacjent cierpi na ciężką niewydolność nerek;
- występują reakcje fotowrażliwości podczas stosowania fibratów lub ketoprofenu;
- pacjent przechodzi ostre lub przewlekłe zapalenie trzustki (niezwiązane z hipertrójglicerydemią);
- u pacjenta występuje stan zapalny pęcherzyka żółciowego;
- pacjent cierpi na zaburzenia czynności wątroby, w tym marskość wątroby.
Specjalne ostrzeżenia i środki ostrożności dotyczące stosowania fenofibratu
Podczas stosowania fenofibratu należy zachować szczególną ostrożność jeśli występuje:
- wzrost aktywności enzymów wątrobowych – należy kontrolować stężenie AlAT i AspAT i przerwać leczenie gdy wyniki przekroczą wartość górnej normy trzykrotnie;
- niewydolność nerek o stopniu łagodnym lub umiarkowanym, leczenie należy przerwać w przypadku wystąpienia ciężkiej niewydolności wątroby lub gdy stężenie kreatyniny przekroczy górną normę o 50%.
Fenofibrat nie powinien być stosowany w leczeniu dyslipidemii bez ustalenia jej przyczyny. Istnieją różne przyczyny występowania hiperlipidemii takie jak: cukrzyca typu 2, zespół nerczycowy, alkoholizm, niedoczynność tarczycy, schorzenia wątroby polegające na utrudnionym odpływie żółci. Każde z tych schorzeń powinno zostać poddane terapii przed wdrożeniem leczenia za pomocą fenofibratu.
Jednoczesne stosowanie estrogenów może być przyczyną wystąpienia hiperlipidemii wtórnej.
Należy zachować szczególną ostrożność w przypadku wystąpienia bólu mięśni, przykurczów i osłabienia. Może być to spowodowane wystąpieniem toksycznego działania fenofibratu na tkankę mięśniową prowadzącym do rabdomiolizy (rozpad tkanki mięśniowej). Osoby szczególnie narażone na pojawienie się miopatii lub uszkodzenia mięśni to:
- osoby starsze;
- pacjenci posiadający w wywiadzie skłonność do chorób mięśni;
- osoby nadużywające alkoholu;
- pacjenci cierpiący na niedoczynność tarczycy;
- osoby z zaburzeniami pracy nerek.
Fenofibrat może spowodować wystąpienie stanu zapalnego trzustki. Stan zapalny występuje zwykle z powodu bezpośredniego działania substancji, braku skuteczności terapii utworzenia złogów lub niedrożności, które utrudniają odpływ żółci co prowadzi do hipertrójglicerydemii.
Jednoczesne stosowanie fenofibratu razem z inhibitorami reduktazy HMG-CoA (statyny) powinno przebiegać zachowaniem szczególnej ostrożności z powodu zwiększonego ryzyka rabdomiolizy oraz przejściowego wzrostu stężenia kreatyniny w osoczu.
Interakcje fenofibratu z innymi substancjami czynnymi
Substancja czynna: | Grupa farmakoterapeutyczna: |
---|---|
Leflunomid (Leflunomide) | selektywne leki immunosupresyjne |
Naltrekson (Naltrexone) | antagoniści receptora opioidowego |
Teryflunomid (Teriflunomide) | selektywne leki immunosupresyjne |
Trabektedyna (Trabectedin) | inne cytostatyki pochodzenia naturalnego |
Substancja czynna: | Grupa farmakoterapeutyczna: |
---|---|
Cyklosporyna (Cyclosporine) | inhibitory kalcyneuryny |
Substancja czynna: | Grupa farmakoterapeutyczna: |
---|---|
Pitawastatyna (Pitavastatin) | statyny - inhibitory reduktazy HMG-CoA |
Temsyrolimus (Temsirolimus) | inne leki przeciwnowotworowe |
Substancja czynna: | Grupa farmakoterapeutyczna: |
---|---|
Insulina Aspart (Insulin aspart) | insuliny |
Insulina Detemir (Insulin detemir) | insuliny |
Insulina Glargine (Insulin glargine) | insuliny |
Insulina Izofanowa (Insulin isophane) | insuliny |
Insulina Lispro (Insulin lispro) | insuliny |
Substancja czynna: | Grupa farmakoterapeutyczna: |
---|---|
Atorwastatyna (Atorvastatin) | statyny - inhibitory reduktazy HMG-CoA |
Ciprofibrat (Ciprofibrate) | fibraty |
Kolchicyna (Colchicine) | substancje niewpływające na metabolizm kwasu moczowego (przeciw dnie moczanowej) |
Telbiwudyna (Telbivudine) | nukleozydowe inhibitory odwrotnej transkryptazy |
Brygatynib (Brigatinib) | inhibitory kinazy białkowej |
Substancja czynna: | Grupa farmakoterapeutyczna: |
---|---|
Etynyloestradiol (Ethinylestradiol) | estrogeny naturalne i syntetyczne |
Substancja czynna: | Grupa farmakoterapeutyczna: |
---|---|
Fluwastatyna (Fluvastatin) | statyny - inhibitory reduktazy HMG-CoA |
Substancja czynna: | Grupa farmakoterapeutyczna: |
---|---|
Gliklazyd (Gliclazide) | doustne leki przeciwcukrzycowe - pochodne sulfonylomocznika |
Glikwidon (Gliquidone) | doustne leki przeciwcukrzycowe - pochodne sulfonylomocznika |
Glimepiryd (Glimepiride) | doustne leki przeciwcukrzycowe - pochodne sulfonylomocznika |
Glipizyd (Glipizide) | doustne leki przeciwcukrzycowe - pochodne sulfonylomocznika |
Pioglitazon (Pioglitazone) | doustne leki przeciwcukrzycowe - INNE |
Repaglinid (Repaglinide) | doustne leki przeciwcukrzycowe - glinidy |
Glibenklamid (Glibenclamide) | doustne leki przeciwcukrzycowe - pochodne sulfonylomocznika |
Substancja czynna: | Grupa farmakoterapeutyczna: |
---|---|
Prawastatyna (Pravastatin) | statyny - inhibitory reduktazy HMG-CoA |
Rosuwastatyna (Rosuvastatin) | statyny - inhibitory reduktazy HMG-CoA |
Simwastatyna (Simvastatin) | statyny - inhibitory reduktazy HMG-CoA |
Substancja czynna: | Grupa farmakoterapeutyczna: |
---|---|
Acenokumarol (Acenocoumarol) | leki przeciwzakrzepowe - antagoniści witaminy K |
Klopidogrel (Clopidogrel) | leki przeciwzakrzepowe - inhibitory agregacji płytek |
Tiklopidyna (Ticlopidine) | leki przeciwzakrzepowe - inhibitory agregacji płytek |
Warfaryna (Warfarin) | leki przeciwzakrzepowe - antagoniści witaminy K |
Substancja czynna: | Grupa farmakoterapeutyczna: |
---|---|
Ezetimib (Ezetimibe) | inne substancje zmniejszające stężenie cholesterolu i trójglicerydów we krwi o zróżnicowanym mechanizmie działania |
Interakcje fenofibratu z pożywieniem
Przyjmowanie fenofibratu razem z posiłkiem spowoduje większe wchłanianie leku, jednak jest to w większym stopniu zależne od postaci, w której występuje, niż właściwości samej substancji czynnej.
Interakcje fenofibratu z alkoholem
Fenofibratu nie należy łączyć z alkoholem ze względu na zwiększone ryzyko wystąpienia miopatii lub rabdomiolizy.
Wpływ fenofibratu na prowadzenie pojazdów
Fenofibrat nie ma wpływu na zdolność prowadzenia pojazdów i obsługę maszyn.
Wpływ fenofibratu na ciążę
Fenofibrat można stosować u kobiet w ciąży dopiero po ocenie stosunku ryzyka wystąpienia działań niepożądanych u płodu a korzyści odniesionych przez matkę podczas terapii. Nie istnieją wystarczające badania na temat wykorzystania fenofibratu w terapii hiperlipidemii u kobiet ciężarnych. Fenofibrat nie wykazał działania teratogennego podczas testów na zwierzętach, działanie embriotoksyczne występowało dopiero po zastosowaniu dawek toksycznych dla organizmu matki.
Wpływ fenofibratu na laktację
Nie ma wystarczających danych wykluczających przenikanie fenofibratu do mleka, jest to jednak mało prawdopodobne ze względu na wysoki stopień wiązania leku z albuminami osocza. Prawdopodobieństwo wpływu leku na zawartość cholesterolu w mleku matki jest również niewielkie. Ze względu na zbyt małą ilość danych, stosowanie fenofibratu podczas karmienia piersią jest przeciwwskazane.
Wpływ fenofibratu na płodność
Badania na zwierzętach wykazały przemijające spadki płodności u zwierząt.
Skutki uboczne
- nudności
- biegunka
- Zwiększenie stężenia homocysteiny we krwi
- wymioty
- zwiększenie aktywności aminotransferaz
- wzdęcia
- ból brzucha
- ból głowy
- zapalenie mięśni
- mialgie
- Kamica żółciowa
- zatorowość płucna
- zakrzepica żył głębokich
- zaburzenia potencji
- zwiększenie stężenia kreatyniny we krwi
- zapalenie trzustki
- wysypka
- świąd
- skurcze mięśni
- pokrzywka
- osłabienie mięśni
- zapalenie wątroby
- zwiększenie stężenia mocznika we krwi
- łysienie
- nadwrażliwość na światło
- Zmniejszenie liczby krwinek białych
- Zmniejszenie stężenia hemoglobiny
- nadwrażliwość
- kolka żółciowa
- zapalenie dróg żółciowych
- Śródmiąższowa choroba płuc
- zapalenie pęcherzyka żółciowego
- zespół Stevensa- Johnsona
- rabdomioliza
- żółtaczka
- zmęczenie
- zespół lyella – toksyczna nekroliza naskórka
- rumień wielopostaciowy
Działania niepożądane zostały podzielone ze względu na częstotliwość występowania u pacjentów. (Klasyfikacja MdDRA)
- Bardzo często
- (≥1/10)
- Często
- (≥1/100 do <1/10)
- Niezbyt często
- (≥1/1000 do <1/100)
- Rzadko
- (≥1/10 000 do < 1/1000)
- Bardzo rzadko
- (<1/10 000)
- Częstość nieznana
- Nie można ocenić na podstawie dostępnych danych
Mechanizm działania fenofibratu
Mechanizm działania fenofibratu polega na indukcji receptora PPARα, prowadzi to do zwiększenia lipolizy poprzez aktywację lipazy lipoproteinowej, a także do spadku produkcji apoproteiny C-III i zwiększenia wytwarzania apoprotein A-I i A-II.
Opisany etapy działania leku powodują:
- spadek stężenia frakcji LDL i VLDL (od 20% do 35%);
- zwiększenie stężenia frakcji HDL (od 10% do 30%);
- zmniejszenie stężenia trójglicerydów (od 40% do 55%).
Fenofibrat może odpowiadać za spadek stężenia kwasu moczowego, co jest korzystne dla pacjentów cierpiących na hiperurykemię. Lek wykazuje również aktywność antyagregacyjną.
Wchłanianie fenofibratu
Fenofibrat dobrze wchłania się z przewodu pokarmowego. Maksymalne stężenie w osoczu występuje po około 5 godzinach od podania. Pokarm zwiększa wchłanianie substancji.
Dystrybucja fenofibratu
Fenofibrat i jego czynne metabolity występują w połączeniach z albuminami osocza na poziomie 99%.
Metabolizm fenofibratu
Natychmiast po podaniu fenofibrat ulega reakcji hydrolizy z udziałem karboksyesterazy, prowadzi to do powstania aktywnego metabolitu – kwasu fenofibrynowego. Następnie kwas fenofibrynowy ulega reakcji sprzęgania z kwasem glukuronowym. Okres półtrwania kwasu fenofibrynowego w osoczu wynosi około dwudziestu godzin.
Wydalanie fenofibratu
Fenofibrat jest wydalany głównie z moczem w postaci kwasu fenofibrynowego lub jego glukuronidowych pochodnych. Całkowita eliminacja fenofibratu z organizmu trwa około 6 dni.