Ertapenem, Ertapenemum - Zastosowanie, działanie, opis

Ertapenem należy do  karbapenemów, leków o właściwościach antybakteryjnych, który stosowany jest do leczenia zakażeń obejmujących jamę brzuszną, skórę i tkanki miękkie w przebiegu stopy cukrzycowej oraz narządy rodne. Substancja podaje się także osobom ze zdiagnozowanym pozaszpitalnym zapaleniem płuc.

Związek wykorzystuje się również w profilaktyce zakażeń drobnoustrojami przy wykonywanych operacjach okrężnicy oraz odbytnicy.

Związek podawany jest dożylnie, we wlewie trwającym zwykle około 30 minut. Terapia trwa zwykle od 3 do 14 dni.

W przypadku profilaktyki operacyjnej ertapenem podaje się gram substancji godzinę przed zabiegiem chirurgicznym.

Zwykle podawane dawki dobowe u osób dzieci powyżej 13 roku życia oraz osób dorosłych wynosi zwykle 1 g na dobę.

U dzieci poniżej 3 miesiąca życia do lat 12, podaje się 15mg/kg masy ciała dwa razy na dobę.

Nie zaleca się stosowania ertapenemu u pacjentów z ciężkimi zaburzeniami czynności nerek.

Przeciwwskazaniem do stosowania ertapenemu jest występowanie reakcji nadwrażliwości na związek i innych karbapenemów oraz wystąpienie w przeszłości ciężkiej nadwrażliwości na antybiotyki beta-laktamowe (np. na penicyliny).

Ertapenem należy do antybiotyków beta-laktamowych. W czasie podawania tej grupy leków u  pacjentów mogą pojawić się ciężkie reakcje nadwrażliwości. Ryzyko wystąpienia tego typu działań niepożądanych w trakcie stosowania ertapenemu, wzrasta jeśli u chorego stwierdzono alergie w wywiadzie lub gdy doświadczył on reakcji nadwrażliwości na beta-laktamy w przeszłości.

Jeśli w trakcie podawania związku pojawi się ciężka reakcja anafilaktyczna leczenie należy przerwać i natychmiast udzielić niezbędnej pomocy medycznej.

Terapia ertapenemem, podobnie jak innych antybiotyków, obarczona jest ryzykiem pojawienia się biegunek, które mogą mieć charakter od łagodnego po zagrażający życiu. W razie wystąpienia biegunki podczas podawania substancji, nie należy stosować leków hamujących perystaltykę jelit. Jeśli zostanie zdiagnozowane zakażenie Clostridioides difficiele, trzeba jak najszybciej wdrożyć odpowiednie leczenie.

Długotrwałe stosowanie ertapenemu może skutkować namnożeniem bakterii opornych na działanie antybiotyku. Podczas leczenia zaleca się regularną kontrolę skuteczności klinicznej substancji. Jeśli zostaną wykryte szczepy oporne, zaleca się jak najszybsze wdrożenie odpowiedniej terapii przeciwbakteryjnej.

W trakcie terapii obserwowano napady drgawek u niektórych pacjentów. Na działanie to bardziej narażone są osoby starsze, z zaburzeniami funkcji nerek oraz chorzy z towarzyszącymi schorzeniami centralnego układu nerwowego.

Wykorzystywanie leku do profilaktyki zakażeń pooperacyjnych przy zabiegach trwających dłużej niż 4 godziny, może prowadzić do wystąpienia subterapeutycznych stężeń ertapenemu i grozi osłabieniem właściwości antybiotycznych substancji.

W przypadku wykorzystywania związku do leczenia zakażeń w grupie dzieci poniżej drugiego roku życia, zaleca się zachowanie ostrożności, istnieje mało danych dotyczących podawania ertapenemu w tej populacji pacjentów. Obecnie nie dysponuje się doświadczeniem podawania leku dzieciom poniżej 3 miesiąca życia.

Nie potwierdzono skuteczności leczniczej podawania ertapenemu pacjentom ze stopą cukrzycową przy jednoczesnym zapaleniu szpiku oraz pozaszpitalnym zapaleniem płuc o etiologii pneumokoków penicylinoopornych.

Nie zaleca się podawania związku wraz z kwasem walproinowym lub jego solami, ze względu na ryzyko osłabienia działania leków przeciwpadaczkowych.

Niektóre działania niepożądane, takie jak zawroty głowy czy senność mogą upośledzać zdolność prowadzenia pojazdów i obsługiwania maszyn.

Przygotowując roztwór ertapenemu nie należy używać żadnych płynów zawierających D-glukozę.

Badania przedkliniczne nie wykazały negatywnego wpływu związku na rozwój zarodka oraz płodu. Pojedyncze przypadki podawania ertapenemu kobietom ciężarnym nie pozwalają na określenia bezpieczeństwa stosowania leku w okresie ciąży. Zgłoszono przypadek poronienia w trakcie terapii substancją.

Dopuszcza się podawanie leku jeśli nie ma bezpieczniejszej alternatywy terapeutycznej oraz gdy korzyści z leczenia dla matki przewyższają ryzyko zdrowotne dla zarodka/płodu.

Decyzję o stosowaniu ertapenemu podczas ciąży podejmuje lekarz.

Substancja przenika do pokarmu kobiecego. Stężenia ertapenemu w mleku są niskie, a po upływie 5 dni od zakończenia terapii, ilość związku jest niewykrywalna. Obecnie nie ma danych określające ryzyko zdrowotne dla oseska, którego matka przyjmuje lek. Jeśli kobieta zdecyduje się na karmienie piersią zaleca się wykluczenie występowania uczulenia dziecka na związek oraz jego wnikliwe obserwowanie pod kątem pojawienia się działań niepożądanych.

Decyzję o stosowaniu ertapenemu podczas laktacji podejmuje lekarz.

Podczas dożylnego podania ertapenemu mogą wystąpić następujące działania niepożądane:

• często: ból głowy, zapalenie żył oraz zakrzepowe zapalenie żył, powikłania żylne po wlewie leku, nudności, biegunka oraz wymioty, świąd i wysypka, zwiększenie liczby trombocytów, wzrost aktywności AlAT, AspAT oraz fosfatazy alkalicznej;
• niezbyt często: zakażenie Clostridium difficile, obecność drożdżaków w moczu, występowanie leukocytów oraz nabłonka i erytrocytów w moczu, leukopenia, trombocytopenia, obniżenie populacji granulocytów, spadek stężenia hematokrytu, a także hemoglobiny, wzrost liczby granulocytów kwasochłonnych, wydłużenie czasu protrombinowego, granulocytoza oraz leukocytoza, wzrost stężenia bilirubiny, mocznika, kreatyniny oraz glukozy, ból w obrębie klatki piersiowej, wynaczynienie, obrzęk, opuchlizna, wynaczynienie, osłabienie, zmęczenie, rumień oraz pokrzywka, duszność ,dyskomfort przełyku, bradykardia zatokowa, senność, zaburzenia smaku, drgawki, zawroty głowy, jadłowstręt, kandydoza również jamy ustnej, stany zapalne pochwy, rzekomobłoniaste zapalenie jelit i okrężnicy, suchość w ustach, niestrawność, ból w obrębie jamy brzusznej, zarzucanie kwaśnej treści oraz zaparcia;
• rzadko: zakażenia dróg moczowych, grzybica powłok skórnych, zakażenia ran pooperacyjnych, neutropenia, alergia, hipoglikemia, depresja, pobudzenia oraz stany lękowe, drżenie, omdlenia, zaburzenia w obrębie twardówki, arytmie, częstoskurcz, hipertensja, krwotok, krwawienie z nosa, świszczący oddech, rzężenia, dysfagia, zapalenie otrzewnej, nietrzymanie stolca, zaburzenia czynności wątroby, żółtaczka, zapalenie pęcherzyka żółciowego, złuszczanie skóry, zapalenie powłok skórnych, stany zapalne naczyń z nadwrażliwości, skurcze mięśniowe, ból barku, poronienia, niewydolność oraz ostra niewydolność nerek, krwawienia w obrębie dróg rodnych, stwardnienie w miejscu wstrzyknięcia, wzrost stężenia urobilinogenu, wzrost liczby limfocytów atypowych, metamielocytów, monocytów, mielocytów oraz granulocytów z jądrem pałeczkowatym, obecność limfocytów atypowych, zmniejszenie populacji limfocytów;
• częstość nieznana: osłabienie mięśniowe, pojawienie się zespołu DRESS, ostra uogólniona osutka krostkowa, reakcje anafilaktyczne, przebarwienia zębów, agresja, majaczenie, dezorientacja, omamy, obniżenie świadomości, mioklonie, dyskineza oraz zaburzenia chodu.

Przy podawaniu 3 g na dobę nie obserwowano objawów toksyczności, przedawkowanie ertapenemu nie jest prawdopodobne.

Ertapenem jest półsyntetyczną pochodną antybiotyków beta-laktamowych.

Działanie przeciwbakteryjne związku opiera się na hamowaniu syntezy ściany komórkowej. Ertapenem łączy się z białkami wiążącymi penicylinę (PBP) co skutkuje blokadą transpeptydazy i zahamowania procesu łączenia się cząsteczek mureiny, budulca ściany komórkowej. Właściwości te prowadzą do lizy komórki bakteryjnej.

Substancja, podobnie jak inne karbapenemy należy do substancji o najszerszym spektrum działania przeciwbakteryjnego, wykazuje skuteczność wobec drobnoustrojów Gram dodatnich oraz Gram ujemnych, bakterii tlenowych i beztlenowych, oporność na ich działanie wykazują tylko niektóre szczepy gronkowców metycylinoopornych.

Ertapenem przeciwnie do innych karbapenemów nie wykazuje skuteczności wobec Pseudomonas aeruginosa , Acinetobacter spp. oraz Enterococcus spp., a także Mycoplasma spp. Chlamydia spp.,  Rickettsia spp. oraz Legionella spp.

Szczepy wrażliwe na działanie związku:

• Enterobacter cloacae;
• Citrobacter freundii;
• Enterobacter cloacae;
• Enterobacter aerogenes;
• Escherichia coli;
• Haemophilus influenzae;
• Haemophilus parainfluenzae;
• Moraxella catarrhalis;
• Klebsiella pneumoniae;
• Klebsiella oxytoca ;
• Morganella morganii;
• Proteus mirabilis;
• Proteus vulgaris;
• Serratia marcescens;
• Clostridium spp. (z wyjątkiem C. difficile);
• Eubacterium spp.;
• Peptostreptococcus spp.;
• Fusobacterium spp.;
• Porphyromonas asaccharolytica;
• Prevotella spp.;
• Streptococcus pyogenes;
• Streptococcus agalactiae;
• Streptococcus pneumoniae.

Po domięśniowym podaniu ertapenemu, jego biodostępność wynosi około 90%.

Związek podlega wysokiemu wiązaniu przez białka osoczowe (powyżej 90%) zwłaszcza albuminy. Jego stopień łączenia się z białkami maleje wraz ze wzrostem stężenia leku w osoczu. Związek przenika do mleka kobiecego, zaobserwowano także przechodzenie ertapenemu przez łożysko zwierzęce.

Główny metabolit związku powstaje w wyniku reakcji hydrolizy oraz otwarcia pierścienia beta-laktamowego. Ertapenem nie jest substratem, inhibitorem ani induktorem glikoproteiny-P oraz cytochromu-450.

Substancja jest wydalana głównie na drodze nerkowej, w około 10% wraz z kałem. Z moczem ertapenem usuwany jest w postaci niezmienionej oraz metabolitów. Związek nie ulega kumulacji po podaniu wielokrotnym. Okres półtrwania leku wynosi 4 godziny.

Nie zaleca się podawania substancji pacjentom z ciężkimi zaburzeniami funkcji nerek, gdyż farmakokinetyka leku może ulec zmianie.