DHEA (Prasteron, Dehydroepiandrosteron), Prasteronum (dehydroepiandrosteronum) - Zastosowanie, działanie, opis

Podstawowe informacje o dhea

Rok wprowadzenia na rynek
2004
Substancje aktywne
dehydroepiandrosteron
Działanie dehydroepiandrosteronu
anaboliczne, androgenne, estrogenne, łagodzi objawy andropauzy, łagodzi objawy menopauzy (klimakterium), uzupełnia niedobór dehydroepiandrosteronu, łagodzenie atrofii sromu i pochwy u kobiet po menopauzie
Postacie dehydroepiandrosteronu
globulki dopochwowe, tabletki, tabletki powlekane
Układy narządowe
układ płciowy męski, układ płciowy żeński
Specjalności medyczne
Andrologia, Ginekologia i położnictwo
Rys historyczny dehydroepiandrosteronu

DHEA jest hormonem produkowanym w ludzkim organizmie przez korę nadnerczy. Związek ten po raz pierwszy wykryto w moczu w 1934 roku przez Adolfa Butenandt'a i Hangsa Dannenbauma.

Przez wiele lat DHEA uznawany był za związek nieaktywny biologicznie, był wykorzystywany jako półprodukt do produkcji estrogenów i androgenów.

W 2. połowie lat 60 XX wieku wykazano związek pomiędzy poziomem prasteronu a starzeniem się.

W latach 80. XX wieku był składnikiem niektórych suplementów diety na odchudzanie w Stanach Zjednoczonych. Z braku danych dotyczących bezpieczeństwa został jednak wycofany.

Pierwsze rejestracje prasteronu jako lek można przedstawić za pomocą następujących dat:

  • kwiecień 2004 - rejestracja leku z DHEA w Polsce (w postaci tabletek doustnych);
  • 2016 - rejestracja leku z DHEA w USA (w postaci żelu dopochwowego).
Wzór sumaryczny prasteronu

C19H28O2

Spis treści

Wskazania do stosowania dhea

Prasteron (DHEA) jest wskazany w przypadku niedoborów tego hormonu potwierdzonym badaniem laboratoryjnym.

DHEA (dehydroepiandrosteron) jest stosowany zarówno u kobiet jak i u mężczyzn.

U kobiet wskazany jest do dopochwowego stosowania w leczeniu stanów typu atrofia sromu i atrofia pochwy u kobiet po menopauzie.

Dawkowanie dhea

Prasteron jest stosowany doustnie i dopochwowo. Występuje również jako składnik leku do wstrzykiwań (hormonalna terapia zastępcza). 

Stosowanie doustne

DHEA (prasteron, dehydroepiandrosteron) stosuje się doustnie z posiłkiem (dla lepszego wchłaniania), rano - jest to zgodne z naturalnym cyklem wydzielania prasteronu.

Dawka stosowana w leczeniu zależna od jednostki chorobowej, płci, stopnia niedoboru, chorób towarzyszących. Należy wziąć pod uwagę, że stężenie endogennego DHEA u kobiet jest niższe niż u mężczyzn.

Leki z prasteronem stosuje się długotrwale, efekty leczenia widoczne są po kilku tygodniach.

Podczas stosowania DHEA należy wykonywać badania profilaktyczne jak badanie prostaty u mężczyzn czy badanie kontrolne sutka u kobiet.

Dawka DHEA jest stopniowo zwiększana i wymaga kontrolnego oznaczania w surowicy dla długotrwałego stosowania i w większych dawkach.

Stężenie DHEA zmniejsza się wraz z wiekiem, stąd dawkowanie u osób starszych powinno być odpowiednio zwiększone. Prasteronu nie stosuje się u dzieci i młodzieży, a także w grupach pacjentów z niewydolnością nerek i/lub wątroby.

Dawki zwykle stosowane (dobowe) u kobiet: od 5 mg do 20 mg (lub więcej).

Dawki zwykle stosowane (dobowe) u mężczyzn: od 10 (25) mg do 50 mg.

Stosowanie dopochwowe

Zwykle stosuje się wieczorem.

Dawki zwykle stosowane (dobowe) u kobiet: 6,5 mg (jako globulka).

Przeciwskazania do stosowania dhea

DHEA nie powinien być stosowany w przypadku:

  • uczulenia / nadwrażliwości na substancję czynną;
  • przerostu gruczołu krokowego;
  • raka sutka, raka prostaty, raka jajnika, innych nowotworów (w tym estrogenozależnych);
  • ciężkiej niewydolności nerek i wątroby;
  • dzieci, młodzieży;
  • ciąży i karmienia piersią;
  • prawidłowego stężenia DHEA.

Wśród innych przeciwwskazań dla podania dopochwowego podaje się m.in. krwawienie z narządów płciowych o nieznanej etiologii, rak estrogenozależny (np. rak endometrium), nieleczony rozrost endometrium, żylna choroba zakrzepowo-zatorowa, skłonność do zakrzępów żylnych, porfiria.

Specjalne ostrzeżenia i środki ostrożności dotyczące stosowania dhea - dehydroepiandrosteronu

Podczas stosowania leków z DHEA istotny jest czas przyjmowania — zgodnie z cyklem wydzielania niektórych hormonów steroidowych, prasteron powinien być przyjmowany rano. Wszelkie zmiany dawki (zwiększenie, zmniejszenie) powinny być odpowiednio skonsultowane z lekarzem i opierać się m.in. na oznaczeniach poziomu DHEA.

Pacjenci poniżej 40 lat (zarówno mężczyźni jak i kobiety) nie powinni stosować tej substancji.

DHEA jest stosowana niekiedy w leczeniu andropauzy i menopauzy (lekarz podejmuje decyzję o wprowadzeniu tej substancji do leczenia na podstawie licznych parametrów — w zależności od płci — jak stan psychiczny, stężenia hormonów, poziom PSA (♂), wartości ciśnienia, stan kości etc.). Przed rozpoczęciem terapii DHEA należy wykonać odpowiednie badania wykluczające nowotwory hormonozależne i inne dolegliwości będące p/wskazaniem do jego przyjmowania.

Nie jest zalecane by DHEA łączyć z androgenami lub HTZ. Osoby uprawiające wyczynowo sport nie powinny stosować DHEA (jest uznawany za środek dopingujący).

Kobiety są bardziej narażone na androgenne skutki uboczne DHEA. Objawy niedoboru DHEA narastają wraz z wiekiem u obu płci.

Stosowanie dużych dawek u kobiet, przez dłuższy czas może być powodem: braku miesiączki, niepłodności, nadmiernego owłosienia na ciele, spadku odporności, nadpobudliwości i agresji, przyrostu masy ciała, maskulinizacji, zmniejszenia gruczołów sutkowych.

Przeciwwskazania dehydroepiandrosteronu do łączenia z innymi substancjami czynnymi

Nie zaleca się stosowania DHEA z

  • innymi środkami androgenowymi lub zawierającymi androgeny;
  • HTZ - hormonalną terapią zastępczą.

Interakcje dehydroepiandrosteronu z innymi substancjami czynnymi

Nasilone działanie przeciwzakrzepowe pochodnych kumaryny.
Substancja czynna: Grupa farmakoterapeutyczna:
Acenokumarol (Acenocoumarol) leki przeciwzakrzepowe - antagoniści witaminy K
Warfaryna (Warfarin) leki przeciwzakrzepowe - antagoniści witaminy K
Osłabienie działania terapeutycznego wymienionych substancji czynnych.
Substancja czynna: Grupa farmakoterapeutyczna:
Chlorpromazyna (Chlorpromazine) neuroleptyki klasyczne - pochodne fenotiazyny
Karbamazepina (Carbamazepine) leki przeciwpadaczkowe - blokujące kanały sodowe
Kwas walproinowy (Valproic acid) inne leki przeciwpadaczkowe
Węglan litu (Lithium carbonate) neuroleptyki atypowe
Obniżenie poziomu DHEA we krwi. Należy monitorować stężenie glukozy we krwi ze względu na ryzyko zwiększonego zapotrzebowania na insulinę.
Substancja czynna: Grupa farmakoterapeutyczna:
Insulina Aspart (Insulin aspart) insuliny
Insulina Degludec (Insulin degludec) insuliny
Insulina Detemir (Insulin detemir) insuliny
Insulina Glargine (Insulin glargine) insuliny
Insulina Glulizynowa (Insulin glulisine) insuliny
Insulina Izofanowa (Insulin isophane) insuliny
Insulina Lispro (Insulin lispro) insuliny
Insulina Neutralna (Insulin human) insuliny
Zwiększone ryzyko i nasilenie skutków ubocznych prasteronu
Substancja czynna: Grupa farmakoterapeutyczna:
Estriol (Estriol) estrogeny naturalne i syntetyczne
Etynyloestradiol (Ethinylestradiol) estrogeny naturalne i syntetyczne
Tibolon (Tibolone) substancje o działaniu jednocześnie estrogennym, gestagennym i androgennym
Możliwy wzrost poziomu testosteronu i nasilenie jego działania oraz skutków ubocznych.
Substancja czynna: Grupa farmakoterapeutyczna:
Testosteron (Testosterone) testosteron i pochodne
Możliwy przyspieszony metabolizm prasteronu - spadek działania terapeutycznego DHEA.
Substancja czynna: Grupa farmakoterapeutyczna:
Fenobarbital (Luminal) (Phenobarbital) inne leki przeciwpadaczkowe
Fenytoina (Phenytoin) leki przeciwpadaczkowe - blokujące kanały sodowe i stabilizujące błony neuronów
Karbamazepina (Carbamazepine) leki przeciwpadaczkowe - blokujące kanały sodowe
Ryfampicyna (Rifampicin (rifampin)) antybiotyki - INNE
Możliwe zwiększone zapotrzebowania na lek przeciwcukrzycowy.
Substancja czynna: Grupa farmakoterapeutyczna:
Gliklazyd (Gliclazide) doustne leki przeciwcukrzycowe - pochodne sulfonylomocznika
Glikwidon (Gliquidone) doustne leki przeciwcukrzycowe - pochodne sulfonylomocznika
Glipizyd (Glipizide) doustne leki przeciwcukrzycowe - pochodne sulfonylomocznika
Repaglinid (Repaglinide) doustne leki przeciwcukrzycowe - glinidy

Wpływ dehydroepiandrosteronu na ciążę

Stosowanie DHEA w okresie ciąży jest przeciwwskazane ze względu na ryzyko zaburzonego rozwoju narządów moczowo-płciowych, wirylizacji płodów żeńskich.

Wpływ dehydroepiandrosteronu na laktację

Nie należy stosować prasteronu w okresie karmienia piersią. Dane literaturowe podają o możliwości hamowania laktacji przez DHEA. Nie jest również wiadome czy substancja ta przenika do mleka matki.

Wpływ dehydroepiandrosteronu na płodność

Nie zaleca się stosowana u kobiet płodnych.

Skutki uboczne

zmiany nastroju
obniżenie tonu głosu
łysienie kątowe typu męskiego
zmiany łojotokowe w skórze
hiperkalcemia
zmiany w profilu lipidowym
trądzik
wypadanie włosów
nieregularne miesiączkowanie
wzmożony apetyt
wzmożona potliwość
wymioty
świąd
łagodny rozrost gruczołu krokowego
hirsutyzm
ginekomastia
bezsenność
zaburzenia psychiczne
zapalenie wątroby

Działania niepożądane zostały podzielone ze względu na częstotliwość występowania u pacjentów. (Klasyfikacja MdDRA)

Bardzo często
(≥1/10)
Często
(≥1/100 do <1/10)
Niezbyt często
(≥1/1000 do <1/100)
Rzadko
(≥1/10 000 do < 1/1000)
Bardzo rzadko
(<1/10 000)
Częstość nieznana
Nie można ocenić na podstawie dostępnych danych

Inne możliwe skutki uboczne

Prasteron jest stosowany również w podaniu dopochwowym, może powodować:

  • wzrost ilości wydzieliny pochwowej,
  • nieprawidłowy wynik cytologii,
  • polipy błony śluzowej szyjki macicy / macicy,
  • łagodny guzek w piersi,
  • wahania masy ciała.

Objawy przedawkowania dehydroepiandrosteronu

Brak aktualnie danych związanych z przedawkowaniem DHEA. Stosowanie wyższych dawek może wiązać się z wystąpieniem zaburzeń hormonalnych i ryzykiem nasilonych działań niepożądanych.

Mechanizm działania dehydroepiandrosteronu - dhea

Prasteron, czyli DHEA lub dehydroepiandrosteron to steroidowy hormon wytwarzany endogennie w korze nadnerczy. DHEA należy do związków androgenowych, które wykazują aktywność jak męskie hormony płciowe.

DHEA jest wytwarzany w różnych ilościach – w zależności od pory dnia (cechuje go cykliczność wydzielania). Związek ten ulega wiązaniu z kwasem siarkowym – tworzy się DHEA-S.

DHEA wykazuje aktywność poprzez wpływ na receptory estroegnowe i androgenowe. Nie wykryto specyficznych receptorów dla DHEA.

Prasteron posiada wielokierunkowe działanie, są to m.in.:

  • działanie anaboliczne (pobudza syntezę białek - mięśni, kości);
  • dz. androgenne (w wyniku przemiany DHEA -> androstendion -> testosteron).

Jest również prekursorem estrogenów.

Stosowanie DHEA w postaci leków (tabletek) nie zmniejsza wydzielania endogennego DHEA (brak ujemnego sprzężenia zwrotnego).

Stosowanie prasteronu ma na celu uzupełnienie jego niedoboru i opóźnianie procesów starzenia się organizmu, złagodzić objawy starzenia się.

Prasteron jest stosowany w łagodzeniu andropauzy, menopauzy, obniżonej sprawności intelektualnej, obniżonej jakości życia, pogorszonym nastroju, otyłości, chorobach układu krążenia.

DHEA w podaniu dopochwowym zwiększa liczbę komórek warstwy powierzchownej i pośredniej nabłonka oraz zmniejsza liczbę komórek warstwy przypodstawnej w błonie śluzowej pochwy. W efekcie tego dochodzi do obniżenia wartości pH i ułatwiony jest wzrost prawidłowej flory bakteryjnej.

Wchłanianie dehydroepiandrosteronu

Prasteron jest dobrze wchłaniany z przewodu pokarmowego. Pokarm ułatwia wchłanianie tej substancji. Najwyższe stężenie jest osiągane po czasie 2-5 godzin. Biodostępność jest wysoka i wynosi 50-70%.

W podaniu dopochwowym prasteron wnika do komórek pochwy gdzie jest przekształcany do estrogenów i androgenów (w zależności od poziomu enzymów w komórkach każdego rodzaju).

Dystrybucja dehydroepiandrosteronu

Wolne DHEA wiąże się z białkami krwi (10-20%), DHEA sprzężone z kwasem siarkowym (DHEA-S) w znacznym stopniu wiążę się z białkami (80-90%). Stężenie siarczanu we krwi jest wielokrotnie wyższe w porównaniu do wolnej postaci DHEA.

Prasteron w podaniu dopochwowym pozostaje głównie w miejscu aplikacji.

Metabolizm dehydroepiandrosteronu

Proces metabolizmu DHEA następuje już w nabłonku jelit – dochodzi tutaj do sprzęgania z kwasem siarkowym. Dalszy metabolizm DHEA-S ulega przemianie do hormonów płciowych, androgenów, estrogenów (w zależności od tkanki/narządu docelowego). Ewentualna przemiana DHEA jest zależna od płci, wieku, cech osobniczych czy zapotrzebowania.

Wydalanie dehydroepiandrosteronu

DHEA jest wydalane głównie z moczem w postaci polarnych substancji (50-70%), reszta jest eliminowana z żółcią.

Porozmawiaj z farmaceutą
Infolinia: 800 110 110

Zadzwoń do nas jeśli potrzebujesz porady farmaceuty.
Jesteśmy dla Ciebie czynni całą dobę, 7 dni w tygodniu, bezpłatnie.

Pobierz aplikację mobilną Pobierz aplikację mobilną Doz.pl

Ikona przypomnienie o zażyciu leku.
Zdarza Ci się ominąć dawkę leku?

Zainstaluj aplikację. Stwórz apteczkę. Przypomnimy Ci kiedy wziąć lek.

Dostępna w Aplikacja google play Aplikacja appstore
Dlaczego DOZ.pl
Niższe koszta leczenia

Darmowa dostawa do Apteki
Bezpłatna Infolinia dla Pacjentów.

ikona niższe koszty leczenia
Bezpieczeństwo

Weryfikacja interakcji leków.
Encyklopedia leków i ziół

Ikona encklopedia leków i ziół
Wsparcie w leczeniu

Porady na czacie z Farmaceutą.
E-wizyta z lekarzem specjalistą.

Ikona porady na czacie z farmaceutą
Newsletter

Bądź na bieżąco z DOZ.pl

logo Telemedi

Usługę zdalnej konsultacji z lekarzem świadczy Telemedi.
Regulamin świadczenia usługi dostępny jest tutaj.