Proguanil, Proguanilum - Zastosowanie, działanie, opis

Proguanil jest zalecany jako środek pierwotniakobójczy podczas zwalczania zarodźca sierpowatego – Plasmodium falciparum. 
Ze względu na swoje właściwości biobójcze preparaty zawierające proguanil są rekomendowane w leczeniu ostrej, niepowikłanej malarii wywołanej przez zarodźca sierpowatego oraz jako środek o działaniu profilaktycznym w zapobieganiu malarii. 

Produkty zawierające proguanil są zalecane w leczeniu i profilaktyce malarii wywoływanej przez P. falciparum ponieważ jest to gatunek oporny na działanie wielu innych leków przeciwmalarycznych. 

Dawka dobowa proguanilu podczas leczenia malarii wywołanej przez P. falciparum jest zależna od masy ciała pacjenta i wynosi od 100 mg do 400 mg substancji czynnej na dobę. Dawka dobowa jest zwykle przyjmowana jednorazowo, a lek należy przyjmować przez 3 kolejne dni. 

Ze względu na występowanie proguanilu w preparatach złożonych zaleca się, aby lek przyjmować z posiłkiem najlepiej w towarzystwie produktów mlecznych, które poprawiają wchłanianie atowakwonu W przypadku wymiotów dawkę należy powtórzyć, jeśli od podania leku do zwrócenia treści jelitowej nie minęła więcej niż godzina. 

Podczas profilaktycznego stosowania proguanilu, zaleca się stosowanie 100 mg substancji czynnej na dobę. 
Ważne jest, aby profilaktyczne podawanie leku rozpocząć dwa dni przed znalezieniem się w obszarze narażenia na malarię. Lek należy przyjmować przez cały okres pobytu oraz kontynuować przyjmowanie go przez tydzień po opuszczeniu obszaru endemicznego. 

Stosowanie proguanilu jest przeciwwskazane w przypadku wystąpienia nadwrażliwości na tę substancję czynną. Ze względu na występowanie proguanilu w połączeniu z atowakwonem należy wziąć pod uwagę reakcje alergiczne dotyczące obu substancji czynnych. Ponadto, leku nie należy stosować w leczeniu malarii u pacjentów z ciężką niewydolnością nerek. 

Preparaty lecznicze zawierające proguanil mogą spowodować wystąpienie reakcji anafilaktycznej, która stanowi zagrożenie dla zdrowia pacjentów. W przypadku wystąpienia nadwrażliwości leczenie należy przerwać. 

Proguanil z atowakwonem nie działa na uśpione formy Plasmodium vivax oraz Plasmodium ovale. W związku z tym podczas zarażenia tym formami zarodźca zaleca się stosowanie innego leku przeciwmalarycznego o potwierdzonej skuteczności w zwalczaniu tych gatunków pierwotniaka. Brak informacji odnośnie skuteczności proguanilu w zwalczaniu ciężkich i powikłanych postaci malarii. 

W przypadku braku skuteczności leczenia profilaktycznego lub nawracających zakażeń wywołanych przez P. falciparum zaleca się stosowanie innego leku przeciwmalarycznego ze względu na potencjalną nieskuteczność proguanilu. 

U pacjentów cierpiących na ciężką biegunkę oraz wymioty charakterystyczne dla ostrej fazy malarii zaleca się stosowanie innych leków przeciwmalarycznych. W przypadku stosowania preparatów zawierających proguanil w tej grupie pacjentów wskazane jest monitorowanie ilości pasożytów we krwi. Biegunka nie wymaga dostosowania dawki proguanilu, jednak w przypadku wystąpienia wymiotów dawkę należy powtórzyć jeśli od jej przyjęcia nie minęło więcej niż sześćdziesiąt minut.

Należy zachować szczególną ostrożność w przypadku jednoczesnego przyjmowania proguanilu oraz warfaryny, a także innych leków przeciwzakrzepowych ze względu na ryzyko krwawień. 

W przypadku pacjentów z ciężką niewydolnością nerek i współistniejącą malarią, zaleca się stosowanie innych leków przeciwmalarycznych. 

Preparaty lecznicze zawierające proguanil mogą powodować wystąpienie zawrotów głowy, upośledzających zdolność prowadzenia pojazdów. Przed rozpoczęciem terapii należy zadbać o edukację pacjenta odnośnie działań niepożądanych, które mogą wystąpić podczas przyjmowania leku. 

Brak informacji potwierdzających bezpieczeństwo stosowania substancji czynnej w okresie ciąży. Badania nie wykazały teratogennego wpływu na organizmy zwierząt, jednak w przypadku badań przeprowadzonych na królikach stwierdzono toksyczny wpływ na ciężarne samice. Stosowanie proguanilu w okresie ciąży jest możliwe jedynie jeśli korzyści odniesione z leczenia przez matkę przewyższają ryzyko działań niepożądanych u płodu. 

Proguanil może przenikać do mleka matki karmiącej. Nie zaleca się stosowania substancji czynnej podczas karmienia piersią. 

Brak informacji o szkodliwym wpływie proguanilu na płodność u człowieka. 

Podczas przedawkowania substancji czynnej zgłaszano nasilenie działań niepożądanych, które zostały powiązane z przyjmowaniem preparatów zawierających proguanil. Brak informacji odnośnie szczegółowych objawów podczas przedawkowania. 

Mechanizm przeciwmalarycznego działania proguanilu składa się z dwóch etapów. Pierwszym jest zdolność metabolitu proguanilu – cykloguanilu, do zahamowania aktywności reduktazy dihydrofolianowej, co uniemożliwia syntezę niektórych zasad azotowych, stanowiących element nici DNA i RNA. Drugim elementem mechanizmu proguanilu jest nasilenie działania innej substancji o właściwościach przeciwmalarycznych – atowakwonu. Proguanil zwiększa działanie atowakwonu, polegające na zaburzeniu czynności błony mitochondrialnej pasożytów. Oba mechanizmy prowadzą do zmniejszenia reprodukcji i przeżywalności Plasmodium falciparum i P. vivax w organizmie człowieka. 

Proguanil dobrze wchłania się z przewodu pokarmowego po podaniu doustnym. Pokarm nie ma wpływu na wchłanianie substancji czynnej. 

Substancja czynna występuje w połączeniu z białkami na poziomie 75 %. 

Proguanil jest częściowo metabolizowany przez podjednostkę CYP2C19 cytochromu P450 i ulega biotransformacji do dwóch metabolitów cykloguanilu i 4-chlorofenylobiguanidu.

Okres półtrwania substancji czynnej i jej metabolitów wynosi zwykle od 12 do 15 godzin. Proguanil w postaci niezmienionej jak i jego metabolity są wydalane z moczem.