Witamina B6 (Pirydoksyna), Vitaminum b6 (pyridoxinum) - Zastosowanie, działanie, opis

Witamina B6 jest stosowana w celu uzupełnienia jej niedoborów w organizmie, a także w przypadku schorzeń, takich jak polineuropatie obwodowe (także w zapobieganiu neuropatii obwodowej podczas stosowania izoniazydu), zespoły złego wchłaniania, oparzenia słoneczne i zmiany barwnikowe skóry powstałe na skutek oparzeń (profilaktycznie), stany zapalne skóry i błon śluzowych jamy ustnej, zapalenie języka, łojotok, rumień i złuszczenie skóry (erytrodermie złuszczające) oraz choroby przyzębia (paradontopatie). Inne wskazania do stosowania witaminy B6 obejmują stosowanie doustnej antykoncepcji hormonalnej oraz wrodzone zaburzenia metaboliczne, takie jak cystationinuria czy homocystynuria (wydalanie z moczem aminokwasów siarkowych - cystationiny i homocysteiny), hiperoksaluria (nadmierne wydalanie z moczem kwasu szczawiowego), acyduria ksanturenowa (wydalanie z moczem kwasu ksanturenowego z podwyższonym pH moczu), a także zatrucie izoniazydem i cykloseryną. 

Witamina B6 może być także stosowana pomocniczo w niedokrwistości syderoblastycznej (powstającej w wyniku nieprawidłowego wykorzystania wewnątrzkomórkowego żelaza do produkcji hemoglobiny), leukopenii (za mała liczba krwinek białych we krwi) i agranulocytozie (brak granulocytów we krwi), a także w nudnościach i wymiotach towarzyszących ciąży, w stanach depresyjnych i zaburzeniach snu oraz nerwicy wegetatywnej i chorobie popromiennej.

Pirydoksyna jest także składnikiem złożonych leków w postaci roztworów do wstrzykiwań, których stosowanie jest wskazane m. in. w chorobach układu nerwowego, stanach zapalnych nerwów, zespołach korzonkowych, czy półpaścu.

Zwykle stosowane dawki dobowe:

Dorośli:

leczniczo: 150-300 mg

w zapobieganiu neuropatii obwodowej podczas terapii izoniazydem: 50 mg

w zapobieganiu oparzeniom słonecznym i zmianom barwnikowym skóry powstałym na skutek oparzeń: 150 - 200 mg

w zaburzeniach metabolicznych: 450 mg

w chorobie popromiennej: 50 - 100 mg

uzupełniająco w terapii bezsenności i nerwicy wegetatywnej: 50 - 300 mg

Dzieci: 25 - 150 mg

Nie należy przekraczać maksymalnej dawki dziennej.

Leku nie należy stosować w przypadku uczulenia na witaminę B6.

W trakcie leczenia należy unikać długotrwałego narażenia na światło.

Lek może wywierać hamujący wpływ na laktację.

Nie należy stosować witaminy B6, jeśli pacjent przyjmuje lewodopę bez inhibitora obwodowej dekarboksylazy, ponieważ zmniejsza skuteczność lewodopy w leczeniu choroby Parkinsona.

Lek nie wywiera wpływu na zdolność prowadzenia pojazdów i obsługiwania maszyn, jednak w dawkach większych niż 300 mg na dobę może zaburzać sprawność psychofizyczną (ze względu na potencjalne wystąpienie uspokojenia i senności w wyniku stosowania wysokiej dawki leku).

Pirydoksyna zwiększa przyswajanie żelaza, magnezu i kobalaminy (witaminy B12).

Witamina B6 może być stosowana w okresie ciąży w dawce od 50 do 200 mg na dobę. Lekarz może zalecić przyjmowanie leku w wyższych dawkach, jeśli uzna, że korzyść dla pacjentki przewyższa potencjalne ryzyko dla płodu.

Pirydoksyna przenika do mleka kobiecego. Może hamować laktację. Decyzję o stosowaniu leku podczas karmienia piersią podejmuje lekarz.

Długotrwałe przyjmowanie dużych dawek witaminy B6 może powodować ciężką neuropatię obwodową objawiającą się drętwieniem i mrowieniem kończyn, zaburzeniem czucia wibracji i położenia, zwłaszcza w obrębie kończyn dolnych, a także zaburzeniami snu. Małe dzieci wykazują większą wrażliwość na przedawkowanie witaminy B6. 

Po zaprzestaniu stosowania pirydoksyny neuropatia obwodowa ustępuje, jednak uczucie osłabienia może pozostać.

Witamina B6 (pirydoksyna) ulega przekształceniu do formy aktywnej (fosforan pirydoksalu) i bierze udział w przemianach metabolicznych białek, tłuszczów i węglowodanów. Wpływa na funkcjonowanie układu nerwowego (jest koenzymem transaminaz i dekarboksylaz aminokwasowych, odgrywa rolę m.in. w syntezie serotoniny, DOPA i kwasu γ-aminomasłowego, które są neuroprzekaźnikami w ośrodkowym układzie nerwowym, krwiotwórczego (jest koenzymem syntetazy kwasu delta-aminolewulinowego i uczestniczy w syntezie hemoglobiny), immunologicznego oraz na właściwe funkcje skóry. Pirydoksyna jest także koenzymem fosforylazy glikogenowej, przez co wpływa na podwyższenie stężenia glukozy w mięśniach.

Pirydoksyna jest witaminą rozpuszczalną w wodzie. Łatwo wchłania się po podaniu doustnym. W głównym stopniu wchłania się w jelicie czczym. Stężenie maksymalne (Cmax) osiąga po 5,5 godzinach.

Pirydoksyna ulega dystrybucji głównie w wątrobie, mózgu oraz mięśniach. W wysokim stopniu wiąże się z białkami, głównie z albuminami.

W wątrobie pirydoksyna ulega przekształceniu do kwasu 4-pirydoksowego.

Witamina B6 jest wydalana z moczem w formie nieaktywnego metabolitu (kwasu 4-pirydoksowego).