Cytrynian potasu, Kalium citricum lub kalium citras - Zastosowanie, działanie, opis

Wskazania do stosowania cytrynianu potasu to:

• wapniowa kamica nerkowa (u pacjentów z niskim wydalaniem cytrynianów z moczem);
• kwasica nerkowo-cewkowa i kwasica metaboliczna (w przewlekłej niewydolności nerek), przebiegająca bez hiperkaliemii.

Ponadto cytrynian potasu wykorzystuje się również jako uzupełnienie niedoborów potasu w organizmie oraz w chorobach, które wymagają przewlekłej alkalizacji moczu.

Preparat podaje się doustnie. Dawkę ustala się indywidualnie dla każdego pacjenta. Dawka uzależniona jest od ph moczu i ilości wydalania cytrynianów z moczem na dobę. Zazwyczaj stosuje się dawkę 50 miligram na kilogram masy ciała.

Przeciwskazaniami do stosowania cytrynianu potasu są hiperkaliemia (podwyższony poziom potasu we krwi), infekcje układu moczowego, niewydolność krążenia, zaburzenia krzepliwości krwi, alkaloza (zwłaszcza metaboliczna), skazy naczyniowe, ciężkie uszkodzenia serca, kamica fosforanowo-amonowo-magnezowa, przewlekła niewydolność nerek, stany zapalne żołądka i dwunastnicy, krwawienia z przewodu pokarmowego, opóźniony pasaż żołądkowo-jelitowy, planowane zabiegi operacyjne związane z ryzykiem utraty krwi.

Podczas leczenia cytrynianem potasu w postaci doustnej istotne jest, aby nie rozgryzać tabletek, gdyż grozi to nasileniem działania drażniącego na błonę śluzową żołądka.

W trakcie leczenia ważne jest kontrolowanie kwasowości moczu (zalecane ph moczu w granicach 6,5-7) lub pomiar dobowego wydalania cytrynianów z moczem. Najważniejsze przy leczeniu kamicy nerkowej jest zażycie leku przed snem i zaraz po przebudzeniu się rano.

Lek powinien być przyjmowany długotrwale, aby zapobiec rozwojowi choroby, dlatego tak istotne jest systematyczne zażywanie i kontrola laboratoryjna moczu i krwi oraz odpowiednie zalecenia dietetyczne, zwłaszcza u osób z zaburzeniami czynności nerek.

Należy zachować szczególną ostrożność podczas jednoczesnego podawania cytrynianu potasu z lekami moczopędnymi oszczędzającymi potas, efedryną i pseudoefedryną, opioidami, lekami wpływającymi na krzepliwość krwi, antybiotykami z grupy makrolidów, lekami alkalizującymi lub zakwaszającymi mocz.

Cytrynianu potasu nie należy podawać równocześnie z wodorotlenkiem magnezu i glinu oraz z metenaminą i eplerenonem.

Należy ograniczyć stosowanie pokarmów bogatych w potas (pomidory, pomarańcze, kompoty owocowe). Zaleca się podawać lek po jedzeniu, aby ograniczyć ewentualne podrażnienia przewodu pokarmowego.

W czasie leczenia cytrynianem potasu nie należy spożywać napojów alkoholowych.

Cytrynian potasu nie wpływa na zdolność do prowadzenia pojazdów, ani na obsługę maszyn.

Brak jest odpowiednich badań klinicznych na kobietach w ciąży. Przyjmowanie leku w tym okresie winno odbywać się pod kontrolą ginekologa i nefrologa.

Brak badań dotyczących bezpieczeństwa stosowania u matek karmiących. 

Przedawkowanie cytrynianu potasu może prowadzić do hiperkaliemii. Mogą pojawić się nudności i wymioty, bladość i niedociśnienie, skurcze mięśniowe i drętwienie kończyn, zaburzony rytm pracy serca. U pacjentów z niewydolnością nerek może wystąpić alkaloza metaboliczna (podwyższenie ph krwi powyżej 7).

Cytryniany to grupa związków chemicznych, będących inhibitorami reakcji tworzenia kamieni nerkowych, zwłaszcza wapniowych. Cytryniany spowalniają tworzenie się kryształów szczawianu wapnia i fosforanu wapnia, ponadto posiadają właściwości alkalizujące mocz. Przez to dochodzi do spadku wysycenia moczu solami wapnia, które są kamieniotwórcze.

Cytryniany wchłaniają się w jelitach bardzo szybko i wydajnie, w bardzo małym stopniu jest to uzależnione od treści pokarmowej. Cytrynian potasu wchłania się w 90% podanej dawki.

Cytrynian potasu metabolizowany jest w ścianie jelita do dwuwęglanów, stanowiący czynnik alkalizujący. Niewielka część cytrynianów przedostaje się do krwioobiegu.

Cytrynian potasu wydalany jest przez nerki.