Wankomycyna, Vancomycinum - Zastosowanie, działanie, opis

Podstawowe informacje o wankomycynie

Rok wprowadzenia na rynek
1958
Substancje aktywne
wankomycyna
Działanie wankomycyny
bakteriobójcze, przeciwbakteryjne
Postacie wankomycyny
proszek do sporządzania roztworu, proszek do sporządzania roztworu do infuzji
Układy narządowe
powłoka wspólna (skóra i błony śluzowe), układ oddechowy, układ pokarmowy (trawienny), układ połączeń kości (stawy i jego elementy), układ krwionośny (sercowo-naczyniowy)
Specjalności medyczne
Choroby płuc, Choroby wewnętrzne, Choroby zakaźne i pasożytnicze, Gastroenterologia, Higiena i epidemiologia, Kardiologia, Medycyna rodzinna, Mikrobiologia lekarska
Wzór sumaryczny wankomycyny

C66H75Cl2N9O24

Spis treści

Wskazania do stosowania wankomycyny

Wankomycyna może być stosowana we wszystkich grupach wiekowych w postaci infuzji (kroplówki) a także może być podawana doustnie.  Wskazaniem do stosowania są ciężkie zakażenia gronkowcowe oraz paciorkowcowe oporne na antybiotyki β-laktamowe.

Roztwór wankomycyny podawany dożylnie stosowany jest w zakażeniach skóry i tkanki podskórnej, zakażeniach kości i stawów, szpitalnym i pozaszpitalnym zapaleniu płuc (w tym respiratorowe zapalenie płuc) oraz w zakażeniach krwi związanych z wymienionymi zakażeniami.  Wankomycyna w skojarzeniu z antybiotykiem aminoglikozydowym stosowana jest w leczeniu zapalenia wsierdzia wywołanego przez paciorkowce Strptococcus viridans lub Streptococcus bovis. Wskazane jest również stosowanie wankomycyny w okołooperacyjnej profilaktyce przeciwbakteryjnej u pacjentów, u których istnieje ryzyko zapalenia wsierdzia w trakcie zabiegu chirurgicznego.

Wskazaniem do doustnego podania wankomycyny jest leczenie rzekomobłoniastego zapalenia jelit (zakażenia błony śluzowej jelita cienkiego i grubego) spowodowanego przez bakterie Clostridium difficile.

 

Dawkowanie wankomycyny

Wankomycynę podaję się doustnie oraz dożylnie w postaci infuzji (kroplówki).

Dawka stosowana w leczeniu zależna jest od jednostki chorobowej, wieku, masy ciała pacjenta, chorób towarzyszących (stan czynności nerek, stan słuchu pacjenta) oraz wszelkich innych leków stosowanych przez leczonego pacjenta.

Wankomycynę w postaci infuzji  należy podawać powoli, przez co najmniej 1 godzinę, z szybkością nie większą niż 10mg/ml. Zalecana dawka dobowa u osób dorosłych wynosi  45-60 mg/kg masy ciała jednak nie więcej niż 6 g na dobę. U pacjentów w ciężkim stanie można zastosować dawkę nasycająca 75-90 mg/kg mc., aby szybko osiągnąć docelowe minimalne stężenie w surowicy. Zalecana dobowa dawka dożylna u niemowląt w wieku od pierwszego miesiąca życia i dzieci w wieku poniżej 12 lat wynosi 30-45 mg/ kg macy ciała. Noworodkom urodzonym o czasie (od urodzenia do 27 dnia życia) oraz wcześniakom schemat dawkowania powinien ustalić lekarz doświadczony w leczeniu noworodków (neonatolog).

Sugerowany czas trwania leczenia należy dostosować do rodzaju i ciężkości zakażenia oraz od indywidualnej odpowiedzi klinicznej. Leczenie może trwać od 7 do 14 dni w zakażeniach skóry i tkanek miękkich bez martwicy, w pozaszpitalnym i szpitalnym zapaleniu płuc ( w tym respiratorowe zapalenie płuc) oraz  od 4 do 6 tygodni w zakażeniach kości i stawów, zakaźnym zapaleniu wsierdzia oraz zakażeniach skóry i tkanek miękkich z martwicą ( leczenie powinno być kontynuowane do czasu gdy niepotrzebne będzie dalsze usuwanie tkanek martwiczych, stan kliniczny pacjenta poprawi się i pacjent nie będzie gorączkować od 48 do 72h).

Doustnie osobom dorosłym podaje się wankomycynę zazwyczaj w dawce dobowej 500mg-2g natomiast zwykle stosowana dawka dobowa dla dzieci wynosi 40mg/kg mc. Odpowiednią dawkę leku można podać pacjentowi bezpośrednio do wypicia lub przez zgłębnik nosowo-żołądkowy. W celu poprawy smaku można dodać syrop.

Przeciwskazania do stosowania wankomycyny

Przeciwwskazaniem do stosowania wankomycyny jest nadwrażliwość na tą substancję, Nie należy podawać wankomcyny w postaci szybkiego wstrzyknięcia dożylnego (bolus) ani  domięśniowo  ze względu na ryzyko powstania martwicy w miejscu podania leku.

Specjalne ostrzeżenia i środki ostrożności dotyczące stosowania wankomycyny

Dożylnie wankomycynę należy podawać powoli przez co najmniej 60 minut w przeciwnym wypadku może wywołać niedociśnienie tętnicze, zespół "czerwonego człowieka" ( wysypka plamkowo-grudkowa lub rumieniowa)  lub wstrząs i zatrzymanie czynności serca. Wankomycyna działa silnie drażniąco na tkanki i powoduje martwicę w miejscu wstrzyknięcia dlatego nie podaje się jej domięśniowo.

Ze względu na działanie oto- i nefrotoksyczne, wankomycynę należy stosować ostrożnie u pacjentów z zaburzeniami czynności nerek i słuchu. W pacjentów ze zmniejszoną wydolnością nerek (u wcześniaków, niemowląt, małych dzieci i pacjentów powyżej 60 roku życia) należy zmniejszyć dawkę wankomycyny lub wydłużyć odstępy pomiędzy dawkami.  Zaleca się regularne kontrolowanie stężenie leku i czynności nerek. Należy unikać podawania wankomycyny pacjentom, u których w przeszłości występowała utrata słuchu. Szumy uszne podczas stosowania antybiotyku mogą być objawem poprzedzającym utratę słuchu. Ryzyko utraty słuchu jest większe u pacjentów w podeszłym wieku.

Należy zachować szczególną ostrożność podczas długotrwałęgo stosowania wankomycyny, gdyż może dojść do  nadkażenia opornymi drobnoustrojami. U pacjentów w podeszłym wieku konieczne jest dostosowanie odpowiedniej dawki leki, gdyż zmniejsza się przesączanie kłębuszkowe, które może spowodować zwiększenie stężenia wankomycyny w surowicy.

Wankomycyna może nasilać hamujące działanie na pracę mięśnia sercowego leków znieczulających dlatego w trakcie znieczulenia należy odpowiednio rozcieńczyć lek i podawać go powoli przy ścisłej kontroli czynności serca. Do czasu zakończenia infuzji należy ograniczyć zmiany pozycji ciała pacjenta aby umożliwić odpowiednie rozmieszczenie leku w organizmie. 

Przeciwwskazania wankomycyny do łączenia z innymi substancjami czynnymi

Roztwory wankomycyny mają niskie pH, co może powodować brak stabilności chemicznej lub fizycznej po zmieszaniu z innymi substancjami. Wykazano niezgodność fizyczną mieszanin roztworów wankomycyny i antybiotyków beta-laktamowych. Nie zaleca się jednoczesnego stosowania i mieszania roztworów wankomycyny z kortykosteroidami, chloramfenikolem, metycyliną, aminofiliną, heparyną, fenobarbitalem oraz antybiotykami z grupy cefalosporyn. 

Interakcje wankomycyny z innymi substancjami czynnymi

możliwość wystąpienia krzyżowej reakcji alergicznej
Substancja czynna: Grupa farmakoterapeutyczna:
Teikoplanina (Teicoplanin) antybiotyki glikopeptydowe
mogą nasilać nefrotoksyczne i (lub) ototoksyczne działanie wankomycyny
Substancja czynna: Grupa farmakoterapeutyczna:
Amfoterycyna B (Amphotericin b) antybiotyki przeciwgrzybicze
Amikacyna (Amikacin) aminoglikozydy
Bacytracyna (Bacitracin) antybiotyki polipeptydowe
Cisplatyna (Cisplatin) inne leki przeciwnowotworowe
Gentamycyna (Gentamicin) aminoglikozydy
Kolistyna (kolistymetat sodowy) (Colistin) antybiotyki polipeptydowe
Neomycyna (Neomycin) aminoglikozydy
Streptomycyna (Streptomycin) aminoglikozydy
Tobramycyna (Tobramycin) aminoglikozydy
zmieszanie leku z wymienionymi substancjami wpływa na trwałość roztworu wankomycyny
Substancja czynna: Grupa farmakoterapeutyczna:
Detreomycyna (Chloramfenikol) (Chloramphenicol) antybiotyki - INNE
Fenobarbital (Luminal) (Phenobarbital) inne leki przeciwpadaczkowe
Heparyna (Heparin) leki przeciwzakrzepowe - heparyna, heparynoidy i pochodne
może zwiększać ryzyko uszkodzenia nerek
Substancja czynna: Grupa farmakoterapeutyczna:
Ibuprofen (Ibuprofen) NLPZ hamujące nieswoiście COX-1 i COX-2 oraz paracetamol
Wankomcyna zwiększa stężenie digoksyny a organizmie a tym samym może nasilać jej działania niepożądane.
Substancja czynna: Grupa farmakoterapeutyczna:
Digoksyna (Digoxin) glikozydy nasercowe

Wpływ wankomycyny na prowadzenie pojazdów

Wankomycyna nie wykazuje wpływu na zdolność prowadzenia pojazdów i obsługiwania maszyn.

Inne rodzaje interakcji

Jednoczesne stosowanie wankomycyny z lekami znieczulającymi może zwiększać ryzyko spadku ciśnienia i wystąpienia zaczerwienienia skóry, świądu, pokrzywki i rumienia. Wankomycyna może wzmacniać i wydłużyć działanie leków stosowanych podczas operacji w celu zmniejszenia napięcia mięśniowego. 

Podczas długotrwałego stosowania wankomycyny należy kontrolować morfologię krwi. Pacjenci, którzy otrzymują wankomycynę przez dłuższy czas lub jednocześnie z innymi lekami mogącymi powodować neutropenię lun agranulocytozę, powinni regularnie kontrolować liczbę leukocytów.

W każdego pacjenta przyjmującego wankomycynę powinno się przeprowadzać okresowe badania moczu oraz czynności wątroby i nerek. 

Wpływ wankomycyny na ciążę

Nie zaleca się stosowania wankomycyny u kobiet w ciąży. Przenika ona przez łożysko i nie można wykluczyć nefrotoksycznego i ototoksycznego działania substancji na płód. Wankomycyna może być podawana kobietom w ciąży jedynie w przypadku bezwzględnej konieczności.

Wpływ wankomycyny na laktację

Wankomycyna przenika do mleka matki i może wywoływać reakcje niepożądane u dziecka takie jak biegunka, zaburzenia mikroflory jelitowej, zakażenia grzybicze czy alergie. Podczas stosowania leku przez kobietę w trakcie laktacji należy rozważyć przerwanie karmienia piersią.

Skutki uboczne

zaczerwienienie skóry twarzy
duszność
świąd
zapalenie żył
obniżenie ciśnienia tętniczego
niewydolność nerek
pokrzywka
wysypka
zwiększenie stężenia azotu mocznikowego i kreatyniny
bóle pleców
utrata słuchu
eozynofilia
nudności
ostra niewydolność nerek
reakcje nadwrażliwości
trombocytopenia
zapalenie naczyń
zawroty głowy
reakcja anafilaktyczna, w tym obrzęk alergiczny i obrzęk naczynioruchowy
gorączka
zmniejszenie liczby czerwonych krwinek
zmniejszenie liczby białych krwinek
dreszcze
zmniejszenie liczby płytek krwi
szumy uszne
śródmiąższowe zapalenie nerek
agranulocytoza
zespól Stevensa-Johnsona
rzekomobłoniaste zapalenie jelita grubego
łuszczenie się skóry
Zatrzymanie czynności serca
Zatrzymanie akcji serca
złuszczające zapalenie skóry
wymioty
senność
biegunka
splątanie

Działania niepożądane zostały podzielone ze względu na częstotliwość występowania u pacjentów. (Klasyfikacja MdDRA)

Bardzo często
(≥1/10)
Często
(≥1/100 do <1/10)
Niezbyt często
(≥1/1000 do <1/100)
Rzadko
(≥1/10 000 do < 1/1000)
Bardzo rzadko
(<1/10 000)
Częstość nieznana
Nie można ocenić na podstawie dostępnych danych

Inne możliwe skutki uboczne

Wankomycyna podana domięśniowo powoduje martwicę w miejscu wstrzyknięcia. Podana dootrzewnowo podczas zabiegu ciągłej ambulatoryjnej dializy otrzewnowej powoduje wystąpienie zespołu chemicznego zapalenia otrzewnej, 

Objawy przedawkowania wankomycyny

Wankomycyna wykazuje toksyczne działanie na skutek przedawkowania. Podana dożylnie w dawce 500mg  2-letniemu dziecku spowodowała śmiertelne zatrucie. U dorosłych podawanie dawki całkowitej 56g w ciągu 10 dni powoduje niewydolność nerek. Wankomycyna w szczególnych warunkach np. przy ciężkim zaburzeniu czynności nerek  może osiągać duże stężenie w surowicy krwi i wykazywać działanie oto- i nefrotoksyczne.

Mechanizm działania wankomycyny

Wankomycyna wykazuje działanie bakteriobójcze wobec bakterii Gram-dodatnich (gronkowce, paciorkowce, enterokoki) oraz C. difficile, C. jeikeium, które polega na hamowaniu biosyntezy ściany komórkowej, co wiąże się z jej dużym powinowactwem do prekursora syntezy peptydoglikanów ściany: D-alanylo-D-alaniny. Dodatkowo wankomycyna zaburza przepuszczalność błon komórkowych bakterii oraz syntezę RNA.

Wchłanianie wankomycyny

Wankomycyna jako substancja o dużej polarności źle wchłania się z przewodu pokarmowego po podaniu doustnym, Przyjmowana doustnie pojawia się w kale w postaci czynnej.

W zakażeniach ogólnoustrojowych podawana jest dożylnie. U dorosłych pacjentów z prawidłową pracą nerek okres półtrwania w surowicy wynosi około 4-6 (5-11) godzin a u dzieci od 2,2 do 3 godzin. Okres półtrwania wankomycyny może być znacząco wydłużony u osób z zaburzoną czynnością nerek (nawet do 7,5 doby). Po godzinnej  dożylnej infuzji wankomycyny w dawce 1000 mg  średnie jej stężenie w osoczu wynosi 63mg/l pod koniec infuzji, 23 mg/l po 2 godzinach i 8 mg/6 po 11 godzinach.

Dystrybucja wankomycyny

Wankomycyna w  30-55% wiąże się z białkami osocza. Po podaniu dożylnym jest rozmieszczana prawie we wszystkich tkankach. Łatwo przenika do opłucnej, do płynu osierdziowego a także do mięśnia sercowego i zastawek serca. Dobrze przenika do torebki stawowej, do płynu puchlinowego,  do moczu i żółci. Wankomycyna również łatwo przenika przez łożysko i do krwi pępowinowej. Przez barierę krew-mózg przenika w niewielkim stopniu, jeśli nie występuje zapalenie opon mózgowych.

Metabolizm wankomycyny

Wankomycyna metabolizowana jest w bardzo małym stopniu. Podana pozajelitowo wydalane jest  na drodze filtracji kłębuszkowej przez nerki,  niemal wyłącznie jako substancja mikrobiologicznie czynna (około 75-90 % w ciągu doby).

Wydalanie wankomycyny

Po podaniu dożylnym w ciągu pierwszej doby wydalane jest  w moczu około 80% podanej dawki na drodze przesączania  kłębuszkowego. U pacjentów z zaburzoną czynnością nerek wydalanie wankomycyny jest opóźnione (średni okres półtrwania wynosi 7,5 dnia). Wydalanie z żółcią jest nieznaczne (mniej nuż 5% dawki). Po podaniu doustnym pojawia się ona w postaci czynnej w kale,

Porozmawiaj z farmaceutą
Infolinia: 800 110 110

Zadzwoń do nas jeśli potrzebujesz porady farmaceuty.
Jesteśmy dla Ciebie czynni całą dobę, 7 dni w tygodniu, bezpłatnie.

Pobierz aplikację mobilną Pobierz aplikację mobilną Doz.pl

Ikona przypomnienie o zażyciu leku.
Zdarza Ci się ominąć dawkę leku?

Zainstaluj aplikację. Stwórz apteczkę. Przypomnimy Ci kiedy wziąć lek.

Dostępna w Aplikacja google play Aplikacja appstore
Dlaczego DOZ.pl
Niższe koszta leczenia

Darmowa dostawa do Apteki
Bezpłatna Infolinia dla Pacjentów.

ikona niższe koszty leczenia
Bezpieczeństwo

Weryfikacja interakcji leków.
Encyklopedia leków i ziół

Ikona encklopedia leków i ziół
Wsparcie w leczeniu

Porady na czacie z Farmaceutą.
E-wizyta z lekarzem specjalistą.

Ikona porady na czacie z farmaceutą
Newsletter

Bądź na bieżąco z DOZ.pl

Ważne: Użytkowanie Witryny oznacza zgodę na wykorzystywanie plików cookie. Szczegółowe informacje w Regulaminie.

Zamnij