Tikagrelor, Ticagrelorum - Zastosowanie, działanie, opis

Wskazaniami do stosowania tikagreloru jest zmniejszenie ryzyka pojawienia się incydentów sercowo–naczyniowych u dorosłych pacjentów z:

• ostrym zespołem wieńcowym;
• z zawałem mięśnia sercowego, będących w grupie ryzyka. 

Ponadto ordynowany jest w celu zmniejszenia ryzyka pierwszego zawału mięśnia sercowego oraz udaru mózgu u osób z chorobą wieńcową.

Grupą docelową są również pacjenci, którzy przebyli zabiegi kardiologiczne, tj. przezskórne interwencje wieńcowe (z ang. percutaneous coronary interventions – PCI) lub pomostowanie aortalno-wieńcowego ( z ang. CABG), potocznie zwane bajpasami.

Tikagrelor może być stosowany podczas posiłku lub niezależnie od posiłku w dobowej dawce maksymalnej do 180 mg na dobę.

Ważnym aspektem, przy przyjmowaniu opisywanej substancji, jest równoległe stosowanie codzienne kwasu acetylosalicylowego, jeśli nie ma przeciwwskazań, w dawce maksymalnej do 150 mg na dobę.

Należy pamiętać, by pacjenci z ostrym zespołem wieńcowym nie przerywali przedwcześnie terapii tikagrelorem, ponieważ skutkować może to zwiększonym ryzykiem zgonu z powodu zawału mięśnia sercowego.

Przeciwwskazaniem do stosowania tikagreloru jest nadwrażliwość na substancję czynną.

Czynne patologiczne krwawienia oraz krwotok śródczaszkowy, stwierdzony w wywiadzie,  są wykluczeniem do zastosowania terapii tikagrelorem.

Wątroba jest głównym miejscem metabolizmu leku, toteż  jej umiarkowane oraz ciężkie zaburzenia funkcjonowania są przeciwwskazaniem do podania tikagreloru.

Szczególnym nadzorem została objęta grupa pacjentów, będących w grupie ryzyka wystąpienia krwawień i dlatego ważnym jest rozważenie stosunku korzyści do zagrożeń, przed zdecydowaniem się na terapię tikagrelorem. Do grupy tej kwalifikują się:

• pacjenci po niedawno przebytych zabiegach chirurgicznych;
• pacjenci po urazach;
• pacjenci z zaburzeniami krzepnięcia;
• pacjenci po niedawno przebytym krwawieniu z przewodu pokarmowergo;
• pacjenci stosujący leki, które z połączaniu z tikagrelorem mogą zwiększać ryzyko krwawień, np. niesteroidowe leki przeciwzapalne, doustne leki przeciwzakrzepowe. 

Jeśli pacjent, który zażywa tikagrelor, planuje przebyć zabieg chirurgiczny, zobowiązany jest o tym poinformować lekarza oraz odstawić lek na siedem dni przed terminem zabiegu.

Tikagrelor powinien być z ostrożnością podawany pacjentom u których stwierdzono incydenty związane z bradykardią ( np. omdlenia, pacjenci bez rozrusznika z zespołem chorego węzła zatokowego oraz pacjenci z blokiem przedsionkowo-komorowym II lub III stopnia).

U pacjentów ze stwierdzoną w wywiadzie astmą, POChP powinno się z ostrożnością ordynować tikagrelor, ze względu na notowaną duszność, jako działanie niepożądane określane mianem "często".

Zanotowano wzrost stężenia kreatyniny podczas terapii tikagrelorem, dlatego po miesiącu stosowania zaleca się oznaczenie czynności nerek, szczególnie u pacjentów w podeszłym wieku ( < 75 lat ), u pacjentów zażywających leki z grupy antagonistów receptora angiotensyny II oraz tych z zaburzeniami czynności nerek.

Pojawiające się zwiększenie kwasu moczowego jest znakiem do zachowania ostrożności podczas stosowania tikagreloru u pacjentów z dnawym zapaleniem stawów oraz tych z hiperurykemią.

Stosując tzw. induktory enzymu CYP3A4, tj. ryfampicyna, fenytoina, karbamazepina,  deksametazon, fenobarbital, podczas terapii tikagrelorem, należy spodziewać się zmniejszenia jego stężenia w osoczu, a co powoduje zmniejszenie skuteczności leku.

Nie zaleca się stosowania tikagreloru z symwastatyną lub lowastatyną, ponieważ taka terapia może spowodować nasilone wystąpienie działań niepożądanych tych statyn. 

Jednoczesne stosowanie tikagreloru oraz alkaloidów sporyszu lub cyzaprydu, czyli substratów CYP3A4 o wąskim indeksie terapeutycznym, spowoduje znaczny wzrost stężenia tych substancji.

Przeciwwskazaniem łączenia tikagreloru jest równoczesna terapia substancjami czynnymi, będącymi silnymi inhibitorami enzymu CYP3A4 (np. klarytromycyna, atazanawir, nefazodon, rytonawir, ketokonazol ). Leki te hamując wyżej wspomniany enzym powodują silny wzrost stężenia tikagreloru w osoczu, do wartości toksycznych.

Podczas terapii tikagrelorem należy unikać spożywania grejpfrutów, ponieważ są one silnym inhibitorem enzymu CYP3A4, a swoim działaniem powodują silny wzrost stężenia tikagreloru w osoczu, przez co zwiększają jego toksyczność.

Należy unikać spożywania ziół oraz suplementów o działaniu przeciwzakrzepowym, a mianowicie:

• czosnek;
• imbir;
• borówkę czarną;
• ginkgo biloba.

Zalecanym jest również zrezygnowanie ze spożywania naparów oraz innych postaci z dziurawcem, ponieważ powoduje on zmniejszanie się stężenia tikagreloru w surowicy, a tym samym zmniejsza jego działanie.

Nie przeprowadzano badań wpływu tikagreloru na prowadzenie pojazdów mechanicznych, niemniej jednak nie zgłaszano żadnych zastrzeżeń odnośnie prowadzenia wyżej wspomnianych podczas terapii tikagrelorem. Tikagrelor nie wpływa lub wpływa w nieistotnym stopniu na obsługiwanie pojazdów mechanicznych.

Podczas terapii tikagrelorem należy unikać spożywania grejpfrutów, ponieważ są one silnym inhibitorem enzymu CYP3A4, a swoim działaniem powodują silny wzrost stężenia tikagreloru w osoczu, przez co zwiększają jego toksyczność.

Należy unikać spożywania ziół oraz suplementów o działaniu przeciwzakrzepowym, a mianowicie:

• czosnek;
• imbir;
• borówkę czarną;
• ginkgo biloba.

Zalecanym jest również zrezygnowanie ze spożywania naparów oraz innych postaci z dziurawcem, ponieważ powoduje on zmniejszanie się stężenia tikagreloru w surowicy, a tym samym zmniejsza jego działanie.

Kobiety, które są w wieku rozrodczym, powinny stosować leki antykoncepcyjne podczas kuracji tikaglerolem, by zapobiec zajściu w ciążę.

Badania kliniczne na zwierzętach potwierdzają, że podawanie leku w trakcie trwania ciąży, powoduje liczne zaburzenia rozwojowe u płodu.   

Badania kliniczne dowiodły, że tikagrelor oraz jego aktywne metabolity przenikają do mleka matki. To stanowi zagrożenie dla dziecka, dlatego należy rozważyć korzyści stosowania leku przez matkę oraz korzyści karmienia piersią. 

Tikagrelor nie wpływa na płodność zarówno u osobników płci męskiej, jak i żeńskiej, co udowodniono w badaniach na zwierzętach. 

Podanie dożylne:  krwotok / krwiak w miejscu nakłucia naczynia krwionośnego, krwiak w miejscu podłączenia cewnika.

Podanie doustne: duszność, krwawienie z nosa, krwiaki podskórne, krwawienie z przewodu pokarmowego, siniaczenie.

Przeprowadzono badanie, podczas którego zwiększano pojedynczą jednokrotną dawkę. Zauważono, że toksyczne działanie tikagreloru, pojawiające się w obrębie jelit i żołądka, było zależne od dawki. Oprócz tego, pojawiały się pauzy komorowe oraz duszność po przedawkowaniu dawki leczniczej leku.

Tikagrelor to selektywny antagonista receptora adenozynodifosforanowego (ADP), który działa na receptor ADP P2Y12 – hamuje przekazywanie przez niego informacji, przez co może zapobiegać aktywacji i agregacji płytek zależnej od ADP. Lek ten działa odwracalnie na wspomniany receptor płytkowy, ale nie ma wpływu na miejsce wiązania ADP. 

Antagonizm (blokowanie) receptora P2Y12 ogranicza powstawanie zakrzepicy okluzyjnej, a tym samym może zmniejszyć ryzyko zawału mięśnia sercowego i udaru niedokrwiennego.

Tikagrelor po podaniu doustnym jest szybko wchłaniany i jest biodostępny w 36%. Stężenie maksymalne w surowicy krwi osiąga po około 1,5 godziny.

Objętość dystrybucji wynosi 87,5 l. Tikagrelor i jego czynny metabolit w znacznym stopniu (>99,7%) wiążą się z białkami osocza ludzkiego, głownie albuminami.

Tikagrelor metabolizowany jest głównie przez enzym CYP3A4 do czynnego metabolitu (AR-C124910XX).

Tikagrelor wydalany jest głównie przez metabolizm wątrobowy, a jego czynny metabolit najprawdopodobniej wydalany jest z żółcią. Średni okres półtrwania wynosi około 7 godzin dla tikagreloru i 8,5 godziny dla czynnego metabolitu.