Roksytromycyna, Roxithromycinum - Zastosowanie, działanie, opis

Roksytromycyna należy do grupy antybiotyków makrolidowych. Jest związkiem o charakterze półsyntetycznym, stosowanym do leczenia zakażeń bakteryjnych dróg oddechowych (angina, zapalenie zatok o charakterze ostrym, nadkażenia i zaostrzenia zapalenia oskrzeli, zapalenie płuc, ropnie płuc, rozstrzenie oskrzeli), dróg moczowych, narządów płciowych (nierzeżączkowe) oraz tkanek miękkich (skóra, tkanka podskórna). Przed rozpoczęciem terapii roksytromycyną wskazane jest wykonanie badania określającego lekowrażliwość wyizolowanej bakterii. W warunkach in  vitro udowodniono skuteczność roksytromycyny między innymi dla Streptococcus agalactiae, Streptococcus pneumoniae, Neisseria meningitides, Listeria monocytogenes, Mycoplasma pneumoniae, Chlamydacteria trachomatis, Ureaplasma uordetitis, Bylobussalla, Bylobacterium vertalis Moraxella catarrhalis (Branhamella Catarrhalis) i Haemophilus ducreyi.

Roksytromycynę stosuje się doustnie. Pokarm zmniejsza biodostępność leku, dlatego zalecane jest przyjmowanie roksytromycyny przed posiłkiem (co najmniej 30 min przed jedzeniem). Dawka stosowana w leczeniu zależna jest od jednostki chorobowej, rodzaju bakterii wywołującej zakażenie, wieku pacjenta i chorób towarzyszących (niewydolność wątroby). Zwykle stosowana dawka roksytromycyny dla młodzieży powyżej 15 roku życia i osób dorosłych wynosi 300 mg leku na dobę. Dawkowanie dla osób w podeszłym wieku nie odbiega od dawkowania ustalonego dla osób dorosłych. Dawki dziecięce muszą być odpowiednio zmodyfikowane przez lekarza prowadzącego. Ciężka niewydolność wątroby jest wskazaniem do zmniejszenia przyjmowanych dawek roksytromycyny o połowę. Zaburzenia pracy nerek nie są podstawą do modyfikacji dawkowania antybiotyku. 

Roksytromycyna nie może być stosowana przez pacjentów wykazujących reakcje nadwrażliwości na antybiotyki makrolidowe.

Należy zachować ostrożność podczas stosowania roksytromycyny u pacjentów cierpiących na zaburzenia czynności wątroby, szczególnie o charakterze ciężkim. W takich przypadkach wskazana jest regularna kontrola czynności wątroby oraz modyfikacja dawkowania leku.

W przypadku wystąpienia biegunki podczas terapii roksytromycyną należy zachować ostrożność. Antybiotyk może stać się przyczyną rozwoju rzekomobłoniastego zapalenia jelit. Nie należy stosować leków zapierających w takim przypadku. Czasami konieczne jest przerwanie stosowania roksytromycyny.

Roksytromycyna może wywoływać zaburzenia pracy mięśnia sercowego (wydłużony odcinek QT). Należy zachować ostrożność u pacjentów przyjmujących antybiotyk oraz cierpiących na zaburzenia predysponujące do arytmii (zaburzenia elektrolitowe, bradykardia, wrodzone wydłużenie odcinka QT).

Pacjenci przyjmujący leki przeciwzakrzepowe z grupy antagonistów witaminy K podczas terapii roksytromycyną powinni monitorować wartość INR (czas protrombinowy).

Roksytromycyna zwiększa wchłanianie glikozydów nasercowych, co może stać się przyczyną zatruć. Objawami są bóle i zawroty głowy, zaburzenia ze strony przewodu pokarmowego, zaburzenia rytmu serca. Wskazane jest kontrolowanie stężenia glikozydów we krwi podczas terapii łączonej z roksytromycyną.

Przeciwwskazane jest połączenie roksytromycyny i leków takich jak astemizol, cyzapryd, pimozyd, terfenadyna. Takie połączenie może skutkować zaburzeniami rytmu serca (torsade de pointes).

Nie należy przyjmować roksytromycyny oraz alkaloidów sporyszu, które działają zwężająco na naczynia krwionośne. Terapia łączona tymi lekami może powodować martwicę kończyn.

Pokarm zmniejsza wchłanianie roksytromycyny. Lek należy przyjmować pół godziny przed planowanym posiłkiem.

Roksytromycyna może powodować działania niepożądane wpływające ujemnie na zdolność do prowadzenia pojazdów mechanicznych, w tym samochodów. W przypadku wystąpienia zawrotów głowy i zaburzeń widzenia wskazane jest zachowanie ostrożności. 

Roksytromycyna może wpływać na wyniki badań stężenia enzymów wątrobowych we krwi. Antybiotyk podnosi wartości aminotransferazy alaninowej, aminotransferazy asparaginianowej oraz fosfatazy alkalicznej w surowicy krwi.

Roksytromycyna zmniejsza metabolizm medycznej marihuany Cannabis oraz dziurawca zwyczajnego Hypericum perforatum.

Brak jest badań określających bezpieczeństwo stosowania roksytromycyny przez kobiety ciężarne. Badania z wykorzystaniem zwierząt laboratoryjnych nie wykazały toksycznego i teratogennego wpływu roksytromycyny na płód, mimo zastosowania dawek 40-krotnie przekraczających ekspozycję u ludzi (w przeliczeniu na kilogram masy ciała). 

Roksytromycyna może być stosowana przez matki karmiące jedynie w przypadku zdecydowanej konieczności i po rozważeniu ewentualnego ryzyka dla dziecka. Antybiotyk przyjmowany w trakcie pierwszych 14 dni po porodzie  przez matkę karmiącą piersią zwiększa ryzyko wystąpienia przerostowego zwężenia odźwiernika u niemowląt. Należy obserwować dzieci pod katem wystąpienia ewentualnych objawów ze strony przewodu pokarmowego (pleśniawki jamy ustnej, biegunka). Do mleka kobiet karmiących przenika około 0,05% podanej dawki leku.

Przyjęcie zbyt dużej dawki roksytromycyny skutkuje zaburzeniami ze strony przewodu pokarmowego, takimi jak nudności i wymioty oraz biegunka. Może pojawić się nasilony ból głowy oraz zawroty głowy i zaburzenia równowagi. 

Roksytromycyna należy do grupy antybiotyków makrolidowych. Lek zakłóca syntezę białek bakteryjnych wiążąc się odwracalnie z podjednostką 50S rybosomów bakterii i hamując proces translokacji peptydylotransferazy. Uniemożliwia to wydłużanie się łańcuchów polipeptydowych i warunkuje bakteriostatyczne działanie roksytromycyny. 

Po podaniu doustnym roksytromycyna szybko wchłania się z przewodu pokarmowego. Biodostępność leku szacowana jest na około 60%. Wiadomo, że przyjęcie antybiotyku razem z posiłkiem zmniejsza jego wchłanianie. Maksymalne stężenie roksytromycyny w surowicy krwi odnotowuje się po około 2,2 godz od podania leku. 

Roksytromycyna wiąże się w około 96% z białkami osocza, głównie z kwaśną lipoproteiną alfa-1. Charakteryzuje ją wysoki stopień dystrybucji do tkanek i płynów ustrojowych. Lek z łatwością przenika do przestrzeni wewnątrzkomórkowej, co wynika z jego budowy cząsteczkowej (duża lipofilność, niski stopień jonizacji). Wysokie stężenia roksytromycyna  osiąga w obrębie struktur dróg oddechowych (m. in.migdałki, płuca, oskrzela), w skórze, dziąsłach, drogach moczowych, mięśniówce macicy, jajowodach i jajnikach, gruczole krokowym. Dystrybucja do mleka matek karmiących jest mała, wynosząca około 0,05% podanej dawki leku. Roksytromycyna nie ulega kumulacji w tkankach organizmu.

Roksytromycyna jest metabolizowana przez komórki wątrobowe. W przemianach metabolicznych antybiotyku bierze udział cytrochrom P450. Dotychczas poznane metabolity roksytromycyny to N-mono i N-demetylooksytromycyna, oraz główna pochodna antybiotyku-deskladynozoroksytromycyna.

Roksytromycyna jest eliminowana wraz z kałem (ponad 65% dawki) oraz moczem i wydychanym powietrzem.  Lek jest usuwany z organizmu w postaci niezmienionej (ponad połowa podanej ilości roksytromycyny) oraz w postaci metabolitów: deskladynozoroksytromycyny, N-monodemetyloroksytromycyny i N-didemetyloroksytromycyny. Okres półtrwania roksytromycyny wynosi średnio 10,5 godziny.