Promazyna, Promazinum - Zastosowanie, działanie, opis

Promazyna należy do pochodnych fenotiazyny – grupy leków wykorzystywanych w leczeniu zaburzeń psychicznych.

Substancja czynna znalazła zastosowanie w leczeniu pomocniczym pobudzenia psychoruchowego. Promazyna może zostać wprowadzona do terapii niepokoju i nadmiernego pobudzenia pacjentów w starszym wieku.

Schemat dawkowania substancji czynnej jest zależny od nasilenia występujących objawów, wieku i masy ciała pacjenta oraz chorób współistniejących.

Podczas terapii nadmiernego pobudzenia psychoruchowego zalecana dawka dobowa mieści się w zakresie od 400 mg do 800 mg promazyny. W trakcie trwania kuracji dawka może wymagać dostosowania, a niektórzy pacjenci powinni przyjmować dawkę dobową przed zaśnięciem. Przebieg terapii powinien być zawsze kontrolowany przez lekarza.

Dawkowanie substancji leczniczej powinno zostać dostosowane w przypadku pacjentów w podeszłym wieku. W tym przypadku dawka dobowa promazyny może zostać zmniejszona do 200 mg.

Przeciwwskazaniem do stosowania promazyny jest nadwrażliwość na tę substancję czynną. Innymi ograniczeniami w wykorzystaniu leku w terapii zaburzeń psychicznych są również:

• choroba Parkinsona;
• agranulocytoza;
• poważna niewydolność nerek;
• ciężkie upośledzenie pracy wątroby;
• guz chromochłonny;
• ciężka niewydolność krążeniowa.

Leku nie należy stosować u dzieci oraz kobiet karmiących piersią. Wykorzystanie promazyny jest również przeciwwskazane w przypadku przebytego złośliwego zespołu neuroleptycznego.

Nagłe przerwanie kuracji promazyną może w niektórych przypadkach doprowadzić do wystąpienia zaburzeń snu, nudności lub wymiotów. Ze względu na ryzyko pojawienia się zaburzeń pozapiramidowych oraz pogorszenia przebiegu choroby podstawowej zalecane jest stopniowe zmniejszanie dawki promazyny podczas zmiany terapii.

Nie zaleca się stosowania pochodnych fenotiazyny, do których należy promazyna, w przypadku pacjentów ze współistniejącą niedoczynnością tarczycy, miastenią, przerostem gruczołu krokowego lub jaskrą z wąskim kątem przesączania.

Pacjenci ze współistniejącymi chorobami mięśnia sercowego, zaburzeniami elektrolitowymi (zmniejszone stężenie potasu, magnezu, wapnia) oraz osoby niedożywione lub nadużywające alkoholu powinny zachować szczególną ostrożność podczas leczenia promazyną. W trakcie kuracji odnotowano niewielkie ryzyko wydłużenia odstępu QT.

Jeśli w trakcie kuracji promazyną dojdzie do wystąpienia nieuzasadnionej gorączki należy przeprowadzić dodatkowe badanie krwi. Gorączka o nieznanym pochodzeniu może stanowić jeden z objawów złośliwego zespołu neuroleptycznego lub zaburzenia pracy układu krwiotwórczego.

Pochodne fenotiazyny, do których należy promazyna, mogą prowadzić do wystąpienia hiperprolaktynemii (podwyższonego stężenia prolaktyny w osoczu).

Stosownie promazyny powinno przebiegać z zachowaniem należytej ostrożności w przypadku pacjentów cierpiących na:

• miażdżycę tętnic mózgowych;
• chorobę niedokrwienną mięśnia sercowego;
• padaczkę;
• przewlekłe lub ostre schorzenia układu oddechowego (astma oskrzelowa, przewlekła obturacyjna choroba płuc);
• ciężkie upośledzenie pracy nerek lub wątroby;
• choroby mięśnia sercowego (zaburzenia rytmu serca);
• upośledzenie czynności układu pozapiramidowego.

Osoby w podeszłym wieku powinny zachować ostrożność podczas przyjmowania promazyny ze względu na zwiększone ryzyko pojawienia się hipotonii ortostatycznej w tej grupie wiekowej.

Podczas leczenia promazyna należy unikać ostrego światła słonecznego i zaprzestać korzystania z solarium. Promienie UV mogą spowodować pojawienie się wysypki w miejscu największego narażenia.

Długotrwała terapia promazyną może zwiększać ryzyko pojawienia się zaburzeń czynności układu pozapiramidowego oraz parkinsonizmu polekowego.

Nasilenie depresyjnego wpływu promazyny na ośrodkowy układ nerwowy, zwiększenie ryzyka pojawienia się senności oraz zaburzeń koordynacji.

Substancja czynna:	Grupa farmakoterapeutyczna:
Alprazolam (Alprazolam)	BZD - benzodiazepiny
Bromazepam (Bromazepam)	BZD - benzodiazepiny
Diazepam (Diazepam)	BZD - benzodiazepiny
Estazolam (Estazolam)	BZD - benzodiazepiny
Klonazepam (Clonazepam)	leki przeciwpadaczkowe - analogi GABA
Lorazepam (Lorazepam)	BZD - benzodiazepiny
Lormetazepam (Lormetazepam)	BZD - benzodiazepiny
Medazepam (Medazepam)	BZD - benzodiazepiny
Midazolam (Midazolam)	BZD - benzodiazepiny
Nitrazepam (Nitrazepam)	BZD - benzodiazepiny
Oksazepam (Oxazepam)	BZD - benzodiazepiny
Temazepam (Temazepam)	BZD - benzodiazepiny
Zolpidem (Zolpidem)	niebenzodiazepinowe leki nasenne
Flunitrazepam (Flunitrazepam)	BZD - benzodiazepiny
Tetrazepam (Tetrazepam)	BZD - benzodiazepiny

Nasilenie hamującego wpływu cząsteczki na ośrodkowy układ nerwowy. Ryzyko pojawienia się zaburzeń oddechu oraz senności.

Substancja czynna:	Grupa farmakoterapeutyczna:
Dihydrokodeina (Dihydrocodeine)	agoniści receptora opioidowego
Fentanyl (Fentanyl)	agoniści receptora opioidowego
Kodeina (Codeine)	agoniści receptora opioidowego
Tramadol	agoniści receptora opioidowego

Zwiększenie acetylocholinergicznego wpływu cząsteczki promazyny, nasilenie hamującego działania na ośrodkowy układ nerwowy.

Substancja czynna:	Grupa farmakoterapeutyczna:
Amitryptylina (Amitriptyline)	TLPD - trójpierścieniowe leki przeciwdepresyjne
Doksepina (Doxepin)	TLPD - trójpierścieniowe leki przeciwdepresyjne
Fenobarbital (Luminal) (Phenobarbital)	inne leki przeciwpadaczkowe
Hydroksyzyna (Hydroxyzine)	antagoniści receptorów histaminowych H1 z działaniem ośrodkowym
Klomipramina (Clomipramine)	TLPD - trójpierścieniowe leki przeciwdepresyjne
Loperamid (Loperamide)	leki przeciwbiegunkowe
Moklobemid (Moclobemide)	IMAO - inhibitory monoaminooksydazy
Opipramol (Opipramol)	TLPD - trójpierścieniowe leki przeciwdepresyjne
Haloperidol (Haloperidol)	neuroleptyki klasyczne - pochodne butyrofenonu

Przeciwstawne działanie promazyny może zmniejszyć wystąpienie pożądanego efektu terapeutycznego.

Substancja czynna:	Grupa farmakoterapeutyczna:
Adrenalina (Adrenaline)	leki wpływające na receptory adrenergiczne i dopaminergiczne
Lewodopa (Levodopa)	DOPA i pochodne

Ryzyko zaburzenia działania leków przeciwpadaczkowych, możliwość wystąpienia senności zaburzeń koordynacji.

Substancja czynna:	Grupa farmakoterapeutyczna:
Kwas walproinowy (Valproic acid)	inne leki przeciwpadaczkowe
Lamotrygina (Lamotrigine)	leki przeciwpadaczkowe - blokujące kanały sodowe i stabilizujące błony neuronów
Topiramat (Topiramate)	inne leki przeciwpadaczkowe

Zwiększenie ryzyka wystąpienia zaburzeń rytmu mięśnia sercowego, ze względu na zwiększenie prawdopodobieństwa wydłużenia odstępu QT.

Substancja czynna:	Grupa farmakoterapeutyczna:
Formoterol (Formoterol)	agoniści receptorów beta-2 adrenergicznych
Iwabradyna (Ivabradine)	inne leki nasercowe
Moksyfloksacyna (Moxifloxacin)	fluorochinolony
Oktreotyd (Octreotide)	somatostatyny i analogi
Olodaterol (Olodaterol)	agoniści receptorów beta-2 adrenergicznych
Sertindol (Sertindole)	neuroleptyki atypowe
Enkorafenib (Encorafenib)	inhibitory kinazy białkowej

Zwiększenie prawdopodobieństwa wystąpienia ortostatycznego spadku ciśnienia tętniczego.

Substancja czynna:	Grupa farmakoterapeutyczna:
Klozapina (Clozapine)	neuroleptyki atypowe

Zwiększone prawdopodobieństwo neurotoksyczności.

Substancja czynna:	Grupa farmakoterapeutyczna:
Węglan litu (Lithium carbonate)	neuroleptyki atypowe

Zwiększenie ryzyka agranulocytozy.

Substancja czynna:	Grupa farmakoterapeutyczna:
Karbamazepina (Carbamazepine)	leki przeciwpadaczkowe - blokujące kanały sodowe

Ryzyko spadku temperatury ciała (hipotermii).

Substancja czynna:	Grupa farmakoterapeutyczna:
Metamizol (Metamizole)	NLPZ hamujące nieswoiście COX-1 i COX-2 oraz paracetamol

Zwiększenie ryzyka nadmiernego wzrostu temperatury ciała i przegrzania organizmu.

Substancja czynna:	Grupa farmakoterapeutyczna:
Zonisamid (Zonisamide)	inne leki przeciwpadaczkowe

Wzrost ryzyka nadmiernego spadku ciśnienia tętniczego.

Substancja czynna:	Grupa farmakoterapeutyczna:
Acebutolol (Acebutolol)	antagoniści receptorów beta 1 oraz rozszerzające naczynia obwodowe
Atenolol (Atenolol)	antagoniści receptorów beta 1 oraz rozszerzające naczynia obwodowe
Betaksolol (Betaxolol)	antagoniści receptorów beta-1 i beta-2 adrenergicznych
Bisoprolol (Bisoprolol)	antagoniści receptorów beta 1 oraz rozszerzające naczynia obwodowe
Celiprolol (Celiprolol)	antagoniści receptorów beta 1 oraz rozszerzające naczynia obwodowe
Chinapryl (Quinapril)	inhibitory konwertazy angiotensyny - ACEI
Cilazapryl (Cilazapril)	inhibitory konwertazy angiotensyny - ACEI
Enalapril (Enalapril)	inhibitory konwertazy angiotensyny - ACEI
Kaptopril (Captopril)	inhibitory konwertazy angiotensyny - ACEI
Karteolol (Carteolol)	antagoniści receptorów beta-1 i beta-2 adrenergicznych
Lizynopryl (Lisinopril)	inhibitory konwertazy angiotensyny - ACEI
Metoprolol (Metoprolol)	antagoniści receptorów beta-1 i beta-2 adrenergicznych
Nebiwolol (Nebivolol)	antagoniści receptorów beta 1 oraz rozszerzające naczynia obwodowe
Peryndopryl (Perindopril)	inhibitory konwertazy angiotensyny - ACEI
Propranolol (Propranolol)	antagoniści receptorów beta-1 i beta-2 adrenergicznych
Ramipryl (Ramipril)	inhibitory konwertazy angiotensyny - ACEI
Trandolapryl (Trandolapril)	inhibitory konwertazy angiotensyny - ACEI
Zofenopryl (Zofenopril)	inhibitory konwertazy angiotensyny - ACEI

Ryzyko osłabienia aktywności leków przeciwcukrzycowych, może wystąpić konieczność dostosowania dawki ze względu na wzrost poziomu glukozy w osoczu.

Substancja czynna:	Grupa farmakoterapeutyczna:
Akarboza (Acarbose)	doustne leki przeciwcukrzycowe - inhibitory alfa-glukozydazy
Gliklazyd (Gliclazide)	doustne leki przeciwcukrzycowe - pochodne sulfonylomocznika
Glimepiryd (Glimepiride)	doustne leki przeciwcukrzycowe - pochodne sulfonylomocznika
Saksagliptyna (Saxagliptin)	doustne leki przeciwcukrzycowe - gliptyny - inhibitor peptydazy dipeptydylowej IV (DPP-4)
Sitagliptyna (Sitagliptin)	doustne leki przeciwcukrzycowe - gliptyny - inhibitor peptydazy dipeptydylowej IV (DPP-4)
Wildagliptyna (Vildagliptin)	doustne leki przeciwcukrzycowe - gliptyny - inhibitor peptydazy dipeptydylowej IV (DPP-4)

W trakcie terapii promazyną nie należy jednocześnie spożywać alkoholu. Alkohol może nasilić depresyjny wpływ substancji leczniczej na ośrodkowy układ nerwowy i zwiększyć ryzyko pojawienia się działań niepożądanych związanych ze stosowaniem leku.

Promazyna może wywoływać uczucie senności w ciągu dnia. Substancja lecznicza w znaczny sposób ogranicza zdolność prowadzenia pojazdów i obsługi maszyn. Pacjenci przyjmujący lek nie powinni podejmować stanowiących ryzyko aktywności. 

Podczas przyjmowania promazyny istnieje ryzyko wystąpienia wysypki lub znacznego odkładania barwnika w skórze (powstawania przebarwień) po kontakcie ze światłem słonecznym.

Stosowanie promazyny przez kobiety ciężarne nie jest zalecane. Bezpieczeństwo przyjmowania leku w ciąży nie zostało potwierdzone. Podczas leczenia istnieje ryzyko pojawienia się niepożądanego wpływu na dziecko (zmniejszenie ciśnienia tętniczego, zaburzenia neurologiczne, zanik odruchów lub niedotlenienie). 

Stosowanie promazyny w okresie ciąży jest możliwe wyłącznie po wcześniejszej ocenie lekarskiej. 

Przyjmowanie promazyny przez kobietę karmiącą jest przeciwwskazane. Badania potwierdziły ryzyko przenikania substancji czynnej do mleka matki. Promazyna może spowodować wystąpienie senności oraz upośledzenie aktywności ośrodkowego układu nerwowego u dziecka. 

W przypadku przyjęcia zbyt dużej ilości substancji czynnej istnieje ryzyko wystąpienia zaburzeń ze strony ośrodkowego układu nerwowego.
Ciężkie przedawkowanie promazyny prowadzi do pojawienia się drgawek toniczno–klonicznych, pobudzenia psychoruchowego lub śpiączki. Istnieje również ryzyko spadku ciśnienia tętniczego oraz wystąpienia zaburzeń oddechowych.

Promazyna wykazuje działania przeciwpsychotyczne oraz lekkie działanie uspokajające. Mechanizm działania substancji leczniczej jest związany ze zdolnością blokowania receptorów przeznaczonych dla neurotransmiterów ośrodkowego układu nerwowego. 

Promazyna jest antagonistą receptorów dopaminowych D2 i D3 oraz  receptorów serotoninowych 5–HT₂. Zmniejszenie przekaźnictwa dopaminergicznego oraz serotoninergicznego jest odpowiedzialne ze osłabienie występującego pobudzenia psychoruchowego. 

Substancja czynna wykazuje również aktywność antagonistyczną wobec receptorów α₁, co ma związek z ryzykiem ortostatycznego spadku ciśnienia tętniczego podczas leczenia. Promazyna jest także blokerem receptorów histaminowych H₁ oraz antagonistą receptora muskarynowego, co również odpowiada za część działań niepożądanych związanych ze stosowaniem leku.

Promazyna szybko wchłania się z przewodu pokarmowego, jednak poziom wchłaniania substancji czynnej jest zależny od cech indywidualnych. 

Promazyna szybko przenika przez barierę krew–mózg, osiągając wyższe stężenie w ośrodkowym układzie nerwowym niż w osoczu. Substancja czynna w znacznym stopniu łączy się z białkami osocza (na poziomie 94%). 

Lek przenika do mleka matki karmiącej oraz przez łożysko. 

Cząsteczka promazyny ulega efektowi pierwszego przejścia w obrębie ściany przewodu pokarmowego. Ponadto, substancja lecznicza ulega biotransformacji w wątrobie do nieaktywnych metabolitów. 

Metabolity powstałe w wyniku biotransformacji cząsteczki promazyny są wydalane z moczem oraz z kałem.