Klomipramina, Clomipraminum - Zastosowanie, działanie, opis

Podstawowe informacje o klomipraminie

Rok wprowadzenia na rynek
1966
Substancje aktywne
klomipramina
Działanie klomipraminy
przeciwdepresyjne (antydepresyjne, tymoleptyczne), przeciwlękowe (anksjolityczne)
Postacie klomipraminy
kapsułki, roztwór do wstrzykiwań i wlewu dożylnego, tabletki drażowane, tabletki o przedłużonym uwalnianiu, tabletki powlekane
Układy narządowe
układ nerwowy i narządy zmysłów
Specjalności medyczne
Medycyna rodzinna, Pediatria, Psychiatria, Psychiatria dzieci i młodzieży
Rys historyczny klomipraminy

Klomipramina została wprowadzona na rynek farmaceutyczny w 1966 roku przez podmiot odpowiedzialny NOVARTIS PHARMA. Substancja należy do grupy trójpierścieniowych leków przeciwdepresyjnych, jest strukturalnym analogiem imipraminy. Mechanizm działania nie jest dokładnie znany, przypuszcza się, że opiera się na nieselektywnym hamowaniu wychwytu zwrotnego serotoniny i noradrenaliny w przestrzeniach synaptycznych. Klomipramina posiada szerokie spektrum działania, w tym przeciwserotoninergiczne, adrenolityczne, cholinolityczne oraz przeciwhistaminowe.

Wzór sumaryczny klomipraminy

C19H23ClN2

Spis treści

Wybrane produkty lecznicze dopuszczone do obrotu w RP zawierające klomipraminę

Wskazania do stosowania klomipraminy

Klomipramina została zatwierdzona przez FDA do leczenia zaburzeń obsesyjno-kompulsywnych. Ponadto znalazła zastosowanie w leczeniu depresji, schizofrenii, zespołu Tourette'a. Pozostałe wskazania obejmują terapię lęku napadowego, zaburzeń autystycznych, przewlekłego bólu, trichotillomani, onchofagii, katapleksji (w tym narkolepsji), jąkania, przedwczesnego wytrysku oraz zespołu napięcia przedmiesiączkowego. U dzieci powyżej 5 roku życia klomipramina stosowana jest w leczeniu moczenia nocnego, po wykluczeniu przyczyn organicznych.

Dawkowanie klomipraminy

Klomipraminę stosuje się zwykle doustnie, podczas posiłku, w celu zmniejszenia działania drażniącego leku na śluzówkę przewodu pokarmowego. Tabletki powlekane o przedłużonym uwalnianiu można podzielić na pół.

Dawka stosowana w leczeniu zależna jest od jednostki chorobowej, wieku, masy ciała, chorób towarzyszących (zaburzona praca nerek, niewydolność wątroby).

Dawki zwykle stosowane (dobowe) u osób dorosłych, zależne są również od drogi podania i mieszczą w zakresie od 10 mg do 250 mg.

Przeciwskazania do stosowania klomipraminy

Przeciwskazaniami do stosowania klomipraminy są nadwrażliwość na substancję czynną oraz na inne trójpierścieniowe leki przeciwdepresyjne z grupy benzodiazepin, równoczesne stosowanie oraz okres 14 dni przed lub po leczeniu substancjami z grupy inhibitorów monoaminooksydazy (moklobemid, selegilina, rasagilina), stan bezpośrednio po zawale, wrodzony zespół wydłużonego odstępu QT.

Specjalne ostrzeżenia i środki ostrożności dotyczące stosowania klomipraminy

Pacjent poddany leczeniu klomipraminą powinien zostać poinformowany o możliwości początkowego pogorszenia się nastroju, nasilenia depresji i możliwości pojawienia się myśli samobójczych. Poprawa stanu osoby leczonej może nastąpić dopiero po kilku tygodniach lub dłuższym okresie stosowania substancji. Osoby z grupy ryzyka, u których w przeszłości występowały myśli samobójcze, powinny być pod ścisłą obserwacją lekarza, w szczególności na samym początku leczenia oraz podczas zmiany dawkowania. W wyjątkowych sytuacjach, lekarz może podjąć decyzję o przerwaniu terapii klomipraminą oraz rozważyć zmianę leku.

U osób z napadami paniki, w pierwszych dwóch tygodniach leczenia może dojść do paradoksalnego spotęgowania lęku. U cierpiących na schizofrenię może pojawić się psychoza. Klomipramina oraz inne trójpierścieniowe leki przeciwdepresyjne, mogą wywoływać nocne psychozy z majaczeniem, szczególnie u pacjentów w podeszłym wieku oraz ze skłonnościami do takich reakcji.

Należy zachować ostrożność podczas stosowania klomipraminy u osób z chorobami układu sercowo-naczyniowego, w szczególności z zaburzeniami przewodzenia (bloki przedsionkowo-komorowe) oraz niemiarowością. Zaleca się monitorowanie pracy serca oraz badania elektrokardiograficzne w tej grupie. Przed rozpoczęciem terapii klomipraminą należy wyrównać niedobory potasu, ze względu na zwiększone ryzyko wydłużenia odstępu QT w obrazie EKG w przypadku hipokaliemii.

Przed zastosowaniem znieczulenia miejscowego lub ogólnego, należy poinformować anestezjologa o przyjmowaniu klomipraminy. 

Lek może powodować wystąpienie zespołu serotoninowego, objawiającego się hipertermią, drgawkami, pobudzeniem, majaczeniem oraz śpiączką, szczególnie u pacjentów poddanych równoczesnej terapii klomipraminą oraz litem, lekami serotoninergicznymi oraz innymi trójpierścieniowymi  lekami  przeciwdepresyjnymi.

Należy zachować ostrożność podczas stosowania klomipraminy u osób z ciężkimi chorobami wątroby oraz guzami rdzenia nadnerczy (ryzyko przełomu nadciśnieniowego), cierpiących na choroby tarczycy i  leczonych produktami tarczycowymi, ze względu na możliwość toksycznego wpływu na serce. W przypadku schorzeń wątroby należy wykonywać okresowe badania aktywności enzymów wątrobowych.

Należy zachować ostrożność u pacjentów ze skłonnością do drgawek, chorych na padaczkę (substancja obniża próg drgawkowy). Ze względu na działanie antycholinergiczne, klomipraminę powinno się stosować ostrożnie przy podwyższonym ciśnieniu śródgałkowym, jaskrze z wąskim kątem przesączania lub chorobami związanymi z zatrzymaniem moczu (schorzenia gruczołu krokowego). Klomipramina zmniejsza wytwarzanie łez oraz może spowodować uszkodzenie nabłonka rogówki u osób noszących soczewki kontaktowe.

Trójpierścieniowe leki przeciwdepresyjne powodują zwiększenie częstotliwości próchnicy zębów, powinno się zatem regularnie badać stan uzębienia. U osób w wieku podeszłym oraz cierpiących na przewlekłe zaparcia klomipramina może powodować niedrożność porażenną jelit.

Należy unikać nagłego odstawienia substancji. Dawka powinna być zmniejszana stopniowo, pod nadzorem lekarza.

Przeciwwskazania klomipraminy do łączenia z innymi substancjami czynnymi

Klomipraminy nie powinno się łączyć z innymi, trójpierścieniowymi lekami przeciwdepresyjnymi. Substancji nie należy stosować w trakcie terapii inhibitorami monoaminooksydazy, zaleca się dwutygodniowy odstęp w leczeniu tymi substancjami.

Interakcje klomipraminy z innymi substancjami czynnymi

Stosowanie obu substancji jednocześnie może prowadzić do nadmiernego wzrostu ciśnienia krwi.
Substancja czynna: Grupa farmakoterapeutyczna:
Linezolid (Linezolid) inne leki przeciwbakteryjne
Pseudoefedryna (Pseudoephedrine) agoniści receptorów alfa- i beta-adrenergicznych
Selegilina (Selegiline) IMAO - inhibitory monoaminooksydazy
Efedryna (Ephedrine) agoniści receptorów alfa- i beta-adrenergicznych
Stosowanie obu substancji jednocześnie może doprowadzić do wzrostu temperatury ciała i zmniejszenia wydzielania potu. Może to skutkować pojawieniem się objawów przegrzania organizmu.
Substancja czynna: Grupa farmakoterapeutyczna:
Topiramat (Topiramate) inne leki przeciwpadaczkowe
Zonisamid (Zonisamide) inne leki przeciwpadaczkowe
Stosowanie leków równocześnie z klomipraminą zwiększa ryzyko wystąpienia groźnych zaburzeń rytmu serca.
Substancja czynna: Grupa farmakoterapeutyczna:
Amfoterycyna B (Amphotericin b) antybiotyki przeciwgrzybicze
Amisulpryd (Amisulpride) neuroleptyki atypowe
Bedakilina (Bedaquiline) substancje stosowane w leczeniu gruźlicy
Cerytynib (Ceritinib) inhibitory kinazy białkowej
Citalopram (Citalopram) SSRI - selektywne inhibitory wychwytu zwrotnego serotoniny
Cyzapryd (Cisapride) substancje hamujące perystaltykę jelit o zróżnicowanym mechanizmie działania
Dronedaron (Dronedarone) leki przeciwarytmiczne - klasa III
Erybulina (Eribulin) inne leki przeciwnowotworowe
Formoterol (Formoterol) agoniści receptorów beta-2 adrenergicznych
Idarubicyna (Idarubicin) antybiotyki cytostatyczne
Klarytromycyna (Clarithromycin) antybiotyki makrolidowe - makrolidy
Lewometadon (Levomethadone) agoniści receptora opioidowego
Metadon (Methadone) agoniści receptora opioidowego
Oktreotyd (Octreotide) somatostatyny i analogi
Palonosetron (Palonosetron) setrony - antagoniści receptora serotoninowego 5-HT3
Piperachina (Piperaquine) substancje przeciwmalaryczne o zróżnicowanym mechanizmie działania
Ranolazyna (Ranolazine) inne leki nasercowe
Telitromycyna (Telithromycin) antybiotyki makrolidowe - makrolidy
Tetrabenazyna (Tetrabenazine) leki hamujące wytwarzanie noradrenaliny
Wandetanib (Vandetanib) inhibitory kinazy białkowej
Efedryna (Ephedrine) agoniści receptorów alfa- i beta-adrenergicznych
Enkorafenib (Encorafenib) inhibitory kinazy białkowej
Hydroksychlorochina (Hydroxychloroquine) substancje przeciwmalaryczne o zróżnicowanym mechanizmie działania
Haloperidol (Haloperidol) neuroleptyki klasyczne - pochodne butyrofenonu
Stosowanie obu leków jednocześnie może spowodować wystąpienie groźnych działań niepożądanych: bardzo wysokiego ciśnienia tętniczego, wysokiej gorączki, drgawek, zaburzeń rytmu serca, halucynacji.
Substancja czynna: Grupa farmakoterapeutyczna:
Buspiron (Buspirone) leki przeciwlękowe wpływające na przekaźnictwo serotoninergiczne
Stosowanie obu leków jednocześnie może nasilać działanie cholinolityczne takie jak: suchość w ustach, zaparcia, trudności z oddawaniem moczu, przyspieszenie rytmu serca, zaburzenia widzenia, senność, zaburzenia koncentracji i pamięci, majaczenie.
Substancja czynna: Grupa farmakoterapeutyczna:
Chlorpromazyna (Chlorpromazine) neuroleptyki klasyczne - pochodne fenotiazyny
Glikopironium (Glycopyrronium) antagoniści receptora muskarynowego
Klozapina (Clozapine) neuroleptyki atypowe
Maprotylina (Maprotiline) substancje przeciwdepresyjne o innym mechanizmie działania
Nefopam (Nefopam) inne leki przeciwbólowe i przeciwgorączkowe
Trazodon (Trazodone) SARI - selektyne inhibitory wychwytu zwrotnego serotoniny, dodatkowo blokujące receptor dla serotoniny
Wemurafenib (Vemurafenib) inhibitory kinazy białkowej
Stosowanie obu leków jednocześnie może powodować zespół serotoninowy.
Substancja czynna: Grupa farmakoterapeutyczna:
Almotryptan (Almotriptan) tryptany - selektywni agoniści receptora serotoninowego 5-HT1
Citalopram (Citalopram) SSRI - selektywne inhibitory wychwytu zwrotnego serotoniny
Dekstrometorfan (Dextromethorphan) substancje przeciwkaszlowe działające ośrodkowo
Eletryptan (Eletriptan) tryptany - selektywni agoniści receptora serotoninowego 5-HT1
Escitalopram (Escitalopram) SSRI - selektywne inhibitory wychwytu zwrotnego serotoniny
Klozapina (Clozapine) neuroleptyki atypowe
Moklobemid (Moclobemide) IMAO - inhibitory monoaminooksydazy
Safinamid (Safinamide) IMAO - inhibitory monoaminooksydazy
Wortioksetyna (Vortioxetine) substancje przeciwdepresyjne o innym mechanizmie działania
Haloperidol (Haloperidol) neuroleptyki klasyczne - pochodne butyrofenonu
Osłabienie działania obniżającego ciśnienie krwi klonidyny.
Substancja czynna: Grupa farmakoterapeutyczna:
Klonidyna (Clonidine) agoniści receptora imidazolowego
Stosowanie obu leków jednocześnie prowadzi do nasilenia działania klomipraminy i zwiększa ryzyko wystąpienia objawów niepożądanych.
Substancja czynna: Grupa farmakoterapeutyczna:
Abirateron (Abiraterone) inne leki przeciwnowotworowe
Asenapina (Asenapine) neuroleptyki atypowe
Bupropion (Bupropion) NDRI - inhibitory wychwytu zwrotnego noradrenaliny i dopaminy
Cynakalcet (Cinacalcet) inne leki przeciwprzytarczycowe
Darunawir (Darunavir) inhibitory proteazy HIV
Daryfenacyna (Darifenacin) leki stosowane w częstomoczu i w nietrzymaniu moczu
Mirabegron (Mirabegron) agoniści receptorów beta-3 adrenergicznych
Wemurafenib (Vemurafenib) inhibitory kinazy białkowej
Skutkiem jednoczesnego stosowania tych leków może być zmniejszenie krzepliwości krwi prowadzące do krwawień i krwotoków.
Substancja czynna: Grupa farmakoterapeutyczna:
Ibrutynib (Ibrutinib) inhibitory kinazy białkowej
Ibrytumomab (Ibritumomab) radiofarmaceutyki
Ketoprofen (Ketoprofen) NLPZ hamujące nieswoiście COX-1 i COX-2 oraz paracetamol

Interakcje klomipraminy z pożywieniem

Klomipramina wchodzi w interakcje z pożywieniem. Żywność bogata w błonnik, między innymi płatki owsiane i otręby, powoduje zmniejszenie wchłaniania leku z przewodu pokarmowego, co może skutkować brakiem działania substancji. 

Należy unikać spożywania grejpfrutów oraz soku grejpfrutowego podczas terapii klomipraminą. Flawonoidy i furanokumaryny zawarte w tym owocu zaburzają metabolizm substancji czynnej, zachodzący z udziałem CYP3A4 w wątrobie i powodują zwiększenie jego stężenia we krwi.

Interakcje klomipraminy z alkoholem

Nie należy spożywać alkoholu podczas terapii klomipraminą. Substancja nasila depresyjne działanie alkoholu na ośrodkowy układ nerwowy.

Wpływ klomipraminy na prowadzenie pojazdów

Klomipramina może wpływać na zdolność prowadzenia pojazdów oraz obsługi maszyn. Pacjent powinien zostać poinformowany o możliwości pojawienia się uczucia senności oraz zaburzeń widzenia i w razie wystąpienia wymienionych objawów, zrezygnować z powyższych czynności.

Inne rodzaje interakcji

U pacjentów leczonych klomipraminą w pojedynczych przypadkach zaobserwowano zmiany liczby białych krwinek, dlatego zalecana jest okresowa kontrola liczby krwinek oraz obserwacja takich objawów, jak gorączka i ból gardła.

Wpływ klomipraminy na ciążę

Badania dotyczące wpływu klomipraminy na rozwój płodu są ograniczone. Odnotowano pojedyncze przypadki wad rozwojowych, mogących mieć związek ze stosowaniem trójpierścieniowych leków przeciwdepresyjnych u matki. Nie zaleca się zatem stosowania klomipraminy u kobiet ciężarnych, z wyjątkiem sytuacji, kiedy korzyść ze stosowania substancji przewyższa ryzyko wystąpienia zaburzeń rozwoju u dziecka.

U kobiet przyjmujących w czasie ciąży klomipraminę, ze względu na powyższe zagrożenia oraz ryzyko objawów odstawiennych u noworodka, takich jak duszność, śpiączka, kolki, drażliwość, nadciśnienie lub niedociśnienie, drżenie lub skurcze, substancję należy odstawić na minimum 7 tygodni przed planowanym terminem porodu.

Wpływ klomipraminy na laktację

Klomipramina w niewielkiej ilości przenika do mleka kobiecego. Z tego względu należy stopniowo odstawić lek lub przerwać karmienie piersią.

Wpływ klomipraminy na płodność

Klomipramina nie wywiera znaczącego wpływu na płodność.

Skutki uboczne

drżenie
senność
ból głowy
zawroty głowy
drgawki
niepokój
wzmożony apetyt
zmęczenie
zaburzenia akomodacji
zwiększenie masy ciała
zaburzenia potencji
zamazane widzenie
zaburzenia oddawania moczu
drgawki kloniczne mięśni
zaburzenia libido
ospałość
parestezje
zaburzenia smaku
zaburzenia snu
splątanie
szum w uszach
rozszerzenie źrenic
bezsenność
dezorientacja
uderzenia gorąca
ziewanie
zaburzenia mowy
depersonalizacja
zaburzenia koncentracji
koszmary nocne
zaburzenia pamięci
mlekotok
majaczenie
pobudzenie
omamy
agresywność
osłabienie mięśni
stany lękowe
nasilenie depresji
wzmożone napięcie mięśni
uczynnienie objawów psychotycznych
ataksja
leukopenia
jaskra
utrata włosów
reakcje nadwrażliwości (reakcje anafilaktyczne i rzekomoanafilaktyczne)
plamica
trombocytopenia
zatrzymanie moczu
zapalenie pęcherzyków płucnych na tle alergicznym z eozynofilią lub bez
agranulocytoza
eozynofilia
zespół nieprawidłowego wydzielania hormonu antydiuretycznego (SIADH)
zmiany w zapisie EEG
obrzęk miejscowy lub uogólniony
zapalenie płuc
hiperpyreksja
zachowania samobójcze
złamania kości

Działania niepożądane zostały podzielone ze względu na częstotliwość występowania u pacjentów. (Klasyfikacja MdDRA)

Bardzo często
(≥1/10)
Często
(≥1/100 do <1/10)
Niezbyt często
(≥1/1000 do <1/100)
Rzadko
(≥1/10 000 do < 1/1000)
Bardzo rzadko
(<1/10 000)
Częstość nieznana
Nie można ocenić na podstawie dostępnych danych

Objawy przedawkowania klomipraminy

Przedawkowanie klomipraminy wiąże się z zaburzeniami w funkcjonowaniu układu nerwowego i sercowo-naczyniowego. Może pojawić się senność, osłupienie, śpiączka, ataksja, niepokój, ruchy mimowolne, sztywność mięśni oraz drgawki. Nieprawidłowości w układzie krążenia obejmują: niedociśnienie, częstoskurcz, niemiarowa praca serca, przedłużenie odstępu QT oraz zaburzenia przewodzenia. Może dojść również do wstrząsu i niewydolności mięśnia sercowego a w szczególnych przypadkach, do zatrzymania akcji serca.

Przedawkowanie substancji może skutkować także zahamowaniem czynności ośrodka oddechowego, sinicą, wymiotami, gorączką, rozszerzeniem źrenic, może wystąpić również nadmierna potliwość oraz skąpomocz lub bezmocz.

Każde przypadkowe przyjęcie klomipraminy przez dziecko należy traktować jako potencjalnie śmiertelne.

Mechanizm działania klomipraminy

Klomipramina jest lekiem psychotropowym, należącym do grupy trójpierścieniowych leków przeciwdepresyjnych. Substancja hamuje wychwyt zwrotny serotoniny oraz noradrenaliny w szczelinach synaptycznych. Substancja blokuje również kanały sodowe oraz receptory NMDA, co skutkuje działaniem analgetycznym, w szczególności obserwuje się znoszenie bólu neuropatycznego. Klomipramina posiada również działanie przeciwhistaminowe i cholinolityczne.

Wchłanianie klomipraminy

Klomipramina po podaniu doustnym jest dobrze, całkowicie wchłaniana z przewodu pokarmowego. Po podaniu domięśniowym substancja ulega całkowitemu wchłonięciu. Dostępność biologiczna substancji podanej doustnie, ze względu na znaczny efekt pierwszego przejścia w wątrobie, w wyniku czego powstaje demetyloklomipramina, wynosi około 50%. Pokarm nie wpływa na dostępność biologiczną leku, może nieznacznie opóźniać wchłanianie oraz wydłużać czas osiągnięcia maksymalnego stężenia.

Dystrybucja klomipraminy

Klomipramina wiąże się z białkami osocza w około 97%. Stężenie w płynie mózgowo-rdzeniowym wynosi około 2% wartości stężenia w osoczu. 

Metabolizm klomipraminy

Klomipramina w głównej mierze ulega demetylacji z udziałem enzymów wątrobowych, z utworzeniem czynnego metabolitu, N-demetyloklomipraminy. N-demetyloklomipramina może ulegać dalszej demetylacji do didemetyloklomipraminy. Klomipramina i N-demetyloklomipramina ulegają przemianom do hydroksymetabolitów, których aktywność w warunkach in vivo nie została potwierdzona. Hydroksymetabolity są wydalane głównie w postaci glukuronidów w moczu.

Wydalanie klomipraminy

Okres półtrwania klomipraminy podanej doustnie wynosi średnio 21 godzin, natomiast jej aktywny metabolit demetyloklomipramina, eliminowana jest z krwi ze średnim okresem półtrwania wynoszącym 36 godzin. Około 2/3 jednorazowo przyjętej dawki substancji wydalana jest z moczem  w postaci hydroksymetabolitów, 1/3 dawki wydalana jest z kałem. Ilości niezmienionej klomipraminy i demetyloklomipraminy wydalane z moczem stanowią około 2% i 0,5% podanej dawki.

Porozmawiaj z farmaceutą
Infolinia: 800 110 110

Zadzwoń do nas jeśli potrzebujesz porady farmaceuty.
Jesteśmy dla Ciebie czynni całą dobę, 7 dni w tygodniu, bezpłatnie.

Pobierz aplikację mobilną Pobierz aplikację mobilną Doz.pl

Ikona przypomnienie o zażyciu leku.
Zdarza Ci się ominąć dawkę leku?

Zainstaluj aplikację. Stwórz apteczkę. Przypomnimy Ci kiedy wziąć lek.

Dostępna w Aplikacja google play Aplikacja appstore
Dlaczego DOZ.pl
Niższe koszta leczenia

Darmowa dostawa do Apteki
Bezpłatna Infolinia dla Pacjentów.

ikona niższe koszty leczenia
Bezpieczeństwo

Weryfikacja interakcji leków.
Encyklopedia leków i ziół

Ikona encklopedia leków i ziół
Wsparcie w leczeniu

Porady na czacie z Farmaceutą.
E-wizyta z lekarzem specjalistą.

Ikona porady na czacie z farmaceutą
Newsletter

Bądź na bieżąco z DOZ.pl

Ważne: Użytkowanie Witryny oznacza zgodę na wykorzystywanie plików cookie. Szczegółowe informacje w Regulaminie.

Zamnij